ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
«ΤΟ FACEBOOK ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΑΛΟΝΙ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ ΜΑΣ»

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, smartphone, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων…Και η ιδιωτική σφαίρα; Τι απέγινε; Ή μήπως η έννοια του ιδιωτικού βίου είναι ούτως ή άλλως ξεπερασμένη; Μια συζήτηση με τον Jan Philipp Albrecht, αφοσιωμένο υπέρμαχο της διαφύλαξης των προσωπικών δεδομένων.

Κύριε Albrecht, βγάζουμε selfies, ποστάρουμε σχόλια, είμαστε συνέχεια online και δημοσιοποιούμε πρόθυμα την καθημερινότητά μας. Ζούμε άραγε σε έναν «μετα-ιδιωτικό» κόσμο;

Είμαι πεπεισμένος ότι και στην ψηφιακή εποχή οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να έχουν ιδιωτική σφαίρα. Κυρίως θέλουν να ορίζουν οι ίδιοι ποιος θα μάθει τι και πότε για αυτούς. Τόσο νομικά όσο και τεχνικά είναι απολύτως εφικτό να διασφαλιστεί η ιδιωτική σφαίρα και η προστασία προσωπικών δεδομένων στον διασυνδεδεμένο κόσμο. Το μόνο που χρειάζεται είναι οι σωστοί κανόνες.

Ωστόσο, έχει σαφώς αλλάξει η αντίληψή μας για την έννοια της ιδιωτικής ζωής. Ο αυστηρός διαχωρισμός ανάμεσα στην προσωπική, οικιακή και στη δημόσια σφαίρα δεν υπάρχει πλέον.

Η έννοια του ιδιωτικού βίου ανέκαθεν άλλαζε από καιρό σε καιρό στο πέρασμα των δεκαετιών και των αιώνων, δεν άλλαξε με το Διαδίκτυο. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούμε σήμερα να κάνουμε τη διάκριση: τι θα πω στη γιαγιά μου, τι στον εργοδότη μου, τι στη μικρή μου αδελφή και τι στην ασφαλιστική μου; Οι διαφορετικές σφαίρες συνεχίζουν να υπάρχουν. Και πολλοί χρήστες σκέφτονται πολύ καλά τι θα αποκαλύψουν για τον εαυτό τους στο Διαδίκτυο. Αυτοί οι χρήστες αναζητούν υπηρεσίες φιλικές ως προς την προστασία δεδομένων, ή, θα λέγαμε, υπηρεσίες στις οποίες η προσωπική σφαίρα διαφυλάσσεται.

«ΣΗΜΕΡΑ ΠΟΛΛΟΙ ΧΡΗΣΤΕΣ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΠΙΟ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ»

Βλέπετε κάποια εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, μια μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση στον ευρωπαϊκό πληθυσμό; Έχει ενισχυθεί και πάλι η επιθυμία για ιδιωτικότητα;  

Σαφέστατα! Οπωσδήποτε παρατηρούμε κάτι τέτοιο. Όταν το Facebook πριν από λίγα χρόνια λάνσαρε το timeline, που έδωσε τη δυνατότητα να παρακολουθεί κανείς τις αναρτήσεις του στο πέρασμα των ετών, πολύς κόσμος τρόμαξε. Δεν είχαν συνειδητοποιήσει τις διαστάσεις αυτής της δημόσιας έκθεσης. Σήμερα πολλοί χρήστες κινούνται πιο προσεκτικά, καθώς ξέρουν ότι το Facebook δεν είναι το σαλόνι του σπιτιού τους. Επίσης, χρησιμοποιούνται πιο συχνά οι επεκτάσεις anti-tracking για τους browser και οι υπηρεσίες κρυπτογραφημένης επικοινωνίας.

Δυστυχώς, η ελαχιστοποίηση αποκάλυψης δεδομένων δεν είναι πάντα εφικτή. Ειδικά σε ό,τι αφορά τα κινητά, οι χρήστες συχνά αναγκάζονται να αποδεχτούν το γεγονός ότι με τις εφαρμογές υποκλέπτονται πολλές πληροφορίες. Μήπως είμαστε ακόμη πολύ χαλαροί;

Το ότι σε γενικές γραμμές είμαστε πιο ευαισθητοποιημένοι σε θέματα ιδιωτικής σφαίρας και προστασίας δεδομένων δεν σημαίνει αυτομάτως ότι είμαστε απολύτως προετοιμασμένοι για τον ψηφιακό κόσμο. Ως κοινωνία ακολουθούμε με πολύ μεγάλη καθυστέρηση τις τεχνολογικές εξελίξεις. Πρόκειται για μια κοινή πρόκληση με την οποία είμαστε όλοι αντιμέτωποι. Για να προστατευτούμε, δεν αρκούν μόνο οι νόμοι. Πρέπει να μάθουμε περισσότερα και να εφοδιαστούμε καταλλήλως γι’ αυτόν τον καινούργιο κόσμο, επειδή η τεχνολογική εξέλιξη προχωράει αδιάκοπα. Πώς θα αντιμετωπίσουμε, για παράδειγμα, τα αυτοκίνητα που θα κινούνται χωρίς οδηγό και πιθανότατα θα μας βιντεοσκοπούν συνεχώς;  Ή τους ιστότοπους τεχνητής νοημοσύνης που θα συζητούν μαζί μας και θα καταγράφουν τις συνομιλίες μας;

«ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ απο ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ»

Πολλές φορές ο μεμονωμένος χρήστης δεν έχει καν επιλογή. Είναι αναγκασμένος να αποδεχτεί τους όρους χρήσης μιας πλατφόρμας, ειδάλλως πρέπει να στερηθεί τις υπηρεσίες της. Σε ποιο βαθμό καλείται η πολιτική να υπαγορεύσει στις εταιρείες διαφορετικούς κανόνες παιχνιδιού;

Υπήρχε μια εποχή όταν στο σουπερμάρκετ δεν μπορούσες να αγοράσεις προϊόντα «δίκαιου εμπορίου». Όποιος χρειαζόταν καφέ, έπρεπε να πάρει ό,τι υπήρχε στο ράφι. Σταδιακά μόνο άρχισαν να εμφανίζονται εναλλακτικές επιλογές. Κάποιες αντίστοιχες θα έρθουν και στον ψηφιακό χώρο. Δυστυχώς, σήμερα βρισκόμαστε ακόμη σε μια φάση, κατά την οποία είμαστε σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι από συγκεκριμένες πλατφόρμες ή λειτουργικά συστήματα. Η πολιτική οφείλει να σπάσει αυτά τα μονοπώλια και να προωθήσει τους εναλλακτικούς παρόχους υπηρεσιών.

Γιατί είναι τόσο σημαντική η ιδιωτική σφαίρα για τη δημοκρατία;

Η ελευθερία της επικοινωνίας και της έκφρασης πρέπει να είναι διασφαλισμένη. Ο δημοκρατικός λόγος πλήττεται όταν οι άνθρωποι ζουν με το φόβο πως οι προσωπικές τους ενέργειες μπορούν να παρερμηνευθούν κάποια στιγμή εις βάρος τους. Για παράδειγμα, όταν ζητούν δάνειο από μια τράπεζα ή όταν κάνουν αίτηση για μια θέση εργασίας. Τέτοιου είδους διακρίσεις γίνονται ήδη. Όπως και οι διαφημιστικές προσφορές που προσαρμόζονται κιόλας στις αναζητήσεις ή τις αγορές του χρήστη.

«ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΘΑ ΕΧΕΙ ΠΛΕΟΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ»

Τα τελευταία χρόνια έχετε παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού για την προστασία δεδομένων. Σε ποιο σημείο βρίσκεται το θέμα από πολιτική άποψη;

Ο κανονισμός ψηφίστηκε με μεγάλη πλειοψηφία την άνοιξη του 2016 και στα δύο νομοθετικά σώματα, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο των Υπουργών. Θα ισχύσει από τον Μάιο του 2018 σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Και μάλιστα για όλες τις επιχειρήσεις που μπαίνουν στην ευρωπαϊκή αγορά – επομένως και για παρόχους από τη Silicon Valley ή την Κίνα. Όλες αυτές οι εταιρείες πρέπει να τηρήσουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες προστασίας δεδομένων, διαφορετικά απειλούνται με σοβαρότατες ποινές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να έχουν ήδη εφαρμόσει, χάριν ευκολίας, τους αυστηρούς ευρωπαϊκούς κανόνες για όλες τις δραστηριότητές τους σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες καινοτομίες για τον πολίτη;

Το σημαντικότερο είναι ότι οι εταιρείες αναγκάζονται να πάρουν στα σοβαρά την προστασία δεδομένων – επειδή οι σχετικοί κανόνες μπορούν επιτέλους να εφαρμοστούν με συνέπεια. Πέραν αυτού, το άτομο θα έχει πλέον πολύ περισσότερα δικαιώματα. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να ενημερώνουν επακριβώς τους χρήστες για το τι πρόκειται να συμβεί με τα δεδομένα τους. Και αυτό με τρόπο κατανοητό! Όχι με μακροσκελείς εξηγήσεις, τις οποίες μόνο οι νομικοί καταλαβαίνουν. Πιθανότατα να υπάρξει ένα σύστημα με απλά, τυποποιημένα σύμβολα.

Μια ιδιωτική σφαίρα παρά την ολοκληρωτική δικτύωση… Ποιο ακριβώς είναι το όραμά σας;

Αυτό που θα ήθελα είναι να είμαστε όλοι σε θέση να χειριζόμαστε τα δεδομένα μας στην καθημερινότητα τόσο αυτοβούλως όσο και όταν, για παράδειγμα, πηγαίνουμε για ψώνια. Και εκεί παίρνουμε διαρκώς αποφάσεις: να πάρω αυτό ή εκείνο το προϊόν, να πληρώσω με μετρητά ή με κάρτα, θα αποφύγω ή θα προτιμήσω συγκεκριμένα μαγαζιά; Με την ίδια αυτοπεποίθηση και αυτονομία θα πρέπει κάποια στιγμή να μπορούμε να κινούμαστε και στον ψηφιακό κόσμο.