1000 ελιγμοί του φόβου

© Εκδόσεις S. Fischer Ολίβια Βέντσελ, 1000 ελιγμοί του φόβου.
Φρανκφούρτη: Εκδόσεις S. Fischer, 2020,  352 σελ.

Ένα πεζογραφικό ντεμπούτο που έγινε αμέσως ένα από τα πιο πολυσυζημένα λογοτεχνικά βιβλία αυτής της χρονιάς στη Γερμανία – και δικαίως. Η Ολίβια Βέντσελ (γενν. 1985), που είχε προηγουμένως διακριθεί ως θεατρική συγγραφέας, εισέρχεται με τις θεατρικές της αποσκευές στον μυθιστορηματικό στίβο, υιοθετώντας ταυτόχρονα τρόπους και τεχνικές της autofiction. Το βιβλίο παίρνει στο μεγαλύτερο μέρος του τη μορφή ενός εκτενούς διαλόγου ανάμεσα στην (ανώνυμη) πρωταγωνίστρια, μια νεαρή Αφρογερμανίδα (γεννημένη στην πρώην ΛΔΓ από μητέρα Ανατολικογερμανίδα πανκ και πατέρα από την Ανγκόλα), και ένα άλλο πρόσωπο αγνώστων στοιχείων και απροσδιόριστων χαρακτηριστικών, που φαίνεται να χωνεύει μέσα του ένα πλήθος άλλων φωνών. Ή μήπως παρακαλουθούμε εδώ απλώς τον εσωτερικό διάλογο που συμβαίνει μόνο στο μυαλό της ηρωίδας; Λίγη σημασία έχει. Περισσότερο ενδιαφέρον φαίνεται να έχει η κειμενική λειτουργία αυτής της φωνής, που συλλαμβάνει την πρωταγωνίστρια διαρκώς εν κινήσει («Πού είσαι τώρα;»), σ’ ένα διαρκές, διεσταλμένο αφηγηματικό παρόν, της θέτει επίμονες, άβολες ερωτήσεις και σχολιάζει με μπόλικο χιούμορ, ειρωνεία και αυθάδεια τις απαντήσεις της: Πάνω στην ύπαρξη αυτής της δεύτερης φωνής φαίνεται να δομεί η συγγραφέας την αφηγηματική συνθήκη του βιβλίου της – παρεμβάλλοντας, ωστόσο, και καθαρά μονολογικά μέρη που κινούνται μεταξύ εξομολόγησης και αναστοχασμού. Η δεύτερη φωνή γίνεται έτσι εφαλτήριο μιας κατακερματισμένης εξιστόρησης της προσωπικής ιστορίας και της προσπάθειας όχι μόνο συμφιλίωσης μαζί της αλλά και, εν πολλοίς, υπέρβασής της. Με γλώσσα ευθύβολη και διαυγή, το μυθιστόρημα δεν διερευνά απλώς εις βάθος κάποια από τα ζητούμενα και τις προϋποθέσεις του «Black Lives Matter» και δεν αποτελεί απλώς μια κατά μέτωπο αναμέτρηση με τον ρατσισμό – ως καθημερινό βίωμα και ως εδραιωμένο σύστημα σκέψης · συνιστά συγχρόνως και μια ιδιαίτερα ευαίσθητη σπουδή στο ζήτημα της ταυτότητας: της επιτακτικής ανάγκης να ορίσει κανείς τον εαυτό του και να βρει τη θέση του στον κόσμο.

© Marina Agathangelidou Της Μαρίνας Αγαθαγγελίδου
 Η Μαρίνα Αγαθαγγελίδου γεννήθηκε το 1984 στην Αθήνα και ζει στο Βερολίνο. Σπούδασε θεατρολογία και λογοτεχνική μετάφραση στην Αθήνα και στη συνέχεια έκανε διδακτορικό στο Ινστιτούτο Θεατρολογίας του Freie Universität Berlin. Από το 2006 εργάζεται ως μεταφράστρια.
Η Olivia Wenzel στον κατάλογο της βιβλιοθήκης
Εκδόσεις S. Fischer