ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΕΖΟΝ 2017/2018
ΤΙ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΦΥΓΗ;

Στα προγράμματα της σεζόν 2017/2018 συνεχίζει να κυριαρχεί η θεματική «Ζωή των προσφύγων στη Γερμανία». Ωστόσο, τα θέατρα αντιδρούν έντονα απέναντι και σε ένα άλλο φαινόμενο: τους ολοένα και περισσότερους απολυταρχικούς μονάρχες που μετατρέπουν τις δημοκρατικές μορφές κράτους σε προεδρευόμενες δικτατορίες.

Παράλληλα με το σύνηθες μικτό ρεπερτόριο που συνδυάζει κλασικά θεατρικά έργα με πρεμιέρες της νέας δραματουργικής παραγωγής, τα προγράμματα των θεάτρων προσφέρουν πληθώρα παραγωγών με θέμα τη μετα-προσφυγική ζωή στη Γερμανία. Ωστόσο, δεν πρόκειται πλέον για μια γρήγορη προσέγγιση του προσφυγικού πεπρωμένου, αλλά για το ερώτημα: «Τι ακολουθεί μετά τη φυγή;». Το λόγο παίρνουν στις πιο πολλές περιπτώσεις συγγραφείς, σκηνοθέτες και καλλιτέχνες που είτε έχουν έρθει στη Γερμανία με τις οικογένειές τους είτε έχουν γεννηθεί στη χώρα.

ΑΤΟΜΙΚΑ ΜΕΤΑ-ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ ΠΕΠΡΩΜΕΝΑ

Την άνοιξη του 2018, το Θέατρο της Βόννης θα παρουσιάσει μια θεατρική διασκευή του πολιτικού θρίλερ Radikal του Yassin Musharbash, για μια κοινωνία που ριζοσπαστικοποιείται από ισλαμικά και νεοναζιστικά στοιχεία. Ο πατέρας τού Musharbash ήρθε ως μετανάστης από την Ιορδανία, ενώ ο παππούς και η γιαγιά της, δημοσιογράφου και συγγραφέως Fatma Aydemir, γερμανοτουρκικής καταγωγής, ήρθαν ως «γκάσταρμπαϊτερ» στη Γερμανία. Το μυθιστορηματικό ντεμπούτο τής Aydemir με τίτλο Ellbogen [«Αγκώνας»] και θέμα ένα ατομικό μετα-προσφυγικό πεπρωμένο πρωτοπαρουσιάστηκε στην αρχή της σεζόν στο Schauspielhaus του Ντύσσελντορφ (σε σκηνοθεσία του Jan Gehler).
  Εκτός από αυτά τα παραδείγματα δραματουργικής προσαρμογής μυθιστορηματικών κειμένων, υπάρχει μια πληθώρα έργων εν είδει ερευνητικών πρότζεκτ. Στο Kammerspiele του Μονάχου, η κινηματογραφίστρια Uisenma Borchu εξετάζει στο Nachts, als die Sonne für mich schien [«Τη νύχτα, όταν ο ήλιος έλαμπε για μένα»], το οποίο επίσης παρουσιάστηκε στην αρχή της σεζόν, την προσφυγική κίνηση της οικογένειάς της. Οι γονείς τής Borchu ήρθαν το 1989, λίγο πριν από την πτώση του Τείχους, στο Ανατολικό Βερολίνο από τη Μογγολία. Τα ίδια ερευνητικά μονοπάτια ακολουθεί και ο γεννημένος στην Ιορδανία συγγραφέας Hartmut El Kurdi, όταν αφηγείται στο Home.Run, μια συμπαραγωγή του Κρατικού Θεάτρου του Αννόβερου και του ανεξάρτητου Theater Agentur für Weltverbessung [Θεατρικό Πρακτορείο για τη Βελτίωση του Κόσμου], την ιστορία μετανάστευσης της μεγάλης του οικογένειας.

Ο ΣΙΛΛΕΡ ΩΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗ

Το Θέατρο του Όζναμπρυκ ακολουθεί έναν κάπως διαφορετικό δρόμο αντικατοπτρίζοντας προσφυγικά πεπρωμένα μέσα από έναν αρχαίο μύθο. Στο Medea2 μια μαύρη και μια λευκή Μήδεια συναντούν τα είδωλά τους, η μία στη Μοζαμβίκη, η άλλη στη Γερμανία. Η συμπαραγωγή με το Teatro Avenida Mosambik χρησιμοποιεί κείμενα Μοζαμβικανών και Γερμανών συγγραφέων. Στη Βαϊμάρη έμπνευση έδωσε ο Φρήντριχ Σίλλερ, καθώς ο Robert Schuster και η Julie Paucker δημιούργησαν, στην αρχή της σεζόν, μαζί με Γάλλους, Αφγανούς, Γερμανούς και Ισραηλινούς ηθοποιούς, το έργο Malalai – Die afghanische Jungfrau von Orléans [«Μαλαλάι – Η Αφγανή Παρθένα της Ορλεάνης»]. Και όσον αφορά το ξεκίνημα του Chris Dercon ως νέου καλλιτεχνικού διευθυντή της βερολινέζικης Volksbühne, έχουμε ένα εγχείρημα που βασίζεται σε αρχαία ελληνικά έργα και συγκεκριμένα στην Ιφιγένεια του Ευριπίδη. Το υπογράφουν ο Σύρος συγγραφέας Mohammed Al Attar και ο Σύρος σκηνοθέτης θεάτρου Omar Abusaada, που ετοίμασαν την παράσταση αυτή μαζί με Σύρους πρόσφυγες.

Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ

Καθώς τα θέατρα «κλείνουν» με τέτοια συνέπεια καλλιτέχνες από εντελώς διαφορετικές χώρες καταγωγής, συναντάμε όλο και πιο συχνά ως θέμα  την προσέγγιση της παγκόσμιας μετανάστευσης και των μετα-προσφυγικών συνεπειών στις διάφορες θεατρικές παραστάσεις. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση νέων θεατρικών κειμένων, εκ των οποίων αυτή τη στιγμή πολλά προέρχονται από τον Ayad Akhtar, βραβευμένο με Πούλιτζερ συγγραφέα του Μπρόντγουεϊ. Στο έργο του με τίτλο Afzals Tochter [«Η κόρη του Αφζάλ»], ο κόσμος ενός θρήσκου Πακιστανού ταξιτζή που έχει έρθει μετανάστης στη Δύση αναστατώνεται. Ο λόγος; Η κόρη του γράφει ένα βιβλίο για την αληθινή ζωή του Προφήτη, του Μωάμεθ, το οποίο περιέχει και πάθη. Το The Who and the What, όπως είναι ο αμερικανικός τίτλος, είναι αυτή τη στιγμή το πιο πολυπαιγμένο έργο ξένου συγγραφέα, ενώ θα παρουσιαστεί, μεταξύ άλλων, και στο Κρατικό Θέατρο της Καρλσρούης (σκηνοθεσία: Robert Teufel). Το Schauspiel της Κολωνίας θα ανεβάσει για πρώτη φορά στη Γερμανία ένα έργο του Ιταλού συγγραφέα Stefano Massini (σκηνοθεσία: Moritz Sostmann). Στο Occident Express μια γυναίκα φεύγει μαζί με την εγγονή της από την ιρακινή Μοσούλη και, μέσω της βαλκανικής οδού, φτάνει στη Γερμανία.
 
Το γεγονός ότι τα θέατρα αντιδρούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στις παράπλευρες απώλειες της παγκοσμιοποίησης το διαπιστώνει κανείς ρίχνοντας επίσης μια ματιά στο φαινόμενο του αυξανόμενου αριθμού των απολυταρχικών μοναρχών, οι οποίοι θέλουν να μετατρέψουν κρατικές μορφές δημοκρατικού προσανατολισμού σε προεδρευόμενες δικτατορίες. Παραδείγματος χάριν, την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Ρωσία και την Τουρκία, όπου οι αρχηγοί του κράτους προσπαθούν να κανοναρχήσουν  τα Συντάγματα των χωρών τους. Το πιο πολυπαιγμένο αυτή τη στιγμή έργο περί του θέματος είναι ο Καλιγούλας του Αλμπέρ Καμύ, που ανέβηκε  στο Ντάρμστατ στην αρχή της σεζόν (σε σκηνοθεσία Christoph Mehler). Αλλά και ο Oliver Reese ξεκίνησε τη θητεία του ως καλλιτεχνικός διευθυντής στην Berliner Ensemble με το ίδιο έργο σε σκηνοθεσία του Antú Romero Nunes. Θα ακολουθήσουν το Prinzregenttheater του Μπόχουμ τον Νοέμβριο του 2017 (σκηνοθεσία: Clara Nielebock) και το Schauspielhaus του Ντύσσελντορφ τον Μάρτιο του 2018 (σκηνοθεσία: Sebastian Baumgarten).

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Άλλο ένα επίκαιρο έργο αυτή τη στιγμή είναι το κλασικό 1984 του Τζωρτζ Όργουελ. Μια θεατρική διασκευή του μυθιστορήματος παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο του Μάννχαϊμ (σκηνοθεσία: Georg Schmidtleitner), ενώ , στη Στουτγκάρδη ο Armin Petras κλείνει τη θητεία του ως διευθυντής του θεάτρου στο τέλος της σεζόν με τούτη την παραβολή ενός απόλυτα επιτηρούμενου κράτους. Στο Μπόχουμ, ο Olaf Kröck εγκαινιάζει το ξεκίνημά του ως διευθυντή του Schauspielhaus με μια διασκευή τού Εμείς του Γιεβγκένι Ζαμιάτιν (σκηνοθεσία: Christoph Kalkowski). Το μυθιστόρημα του 1920 χρησίμευσε στον Όργουελ ως πρότυπο για το κύκνειο άσμα του περί της μελλοντικής προοπτικής των δημοκρατικών κρατικών δομών.
 
Υπάρχουν πολλές ακόμη παραστάσεις που πραγματεύονται το συγκεκριμένο θέμα. Για παράδειγμα, το Künstlerhaus Mousonturm της Φρανκφούρτης και το Thalia Theater του Αμβούργου, που σκηνοθετούν μανιφέστα της καλλιτεχνικής αντίστασης από μέλη της κολεκτίβας ακτιβιστριών καλλιτέχνιδων Pussy Riot. Στη Φρανκφούρτη, ανέβηκε το Riot Days [«Ημέρες εξέγερσης»] της Maria Alyokhina, ενώ στο Αμβούργο θα κάνει πρεμιέρα το Anleitung für eine Revolution [«Οδηγίες για μια επανάσταση»] της Nadeschda Tolokonnikowa. Καλλιτεχνική αντίσταση υψηλού επιπέδου έχουμε για άλλη μια φορά από την Ελφρίντε Γέλινεκ, που έχει περιλάβει τον Ντόναλντ Τραμπ με το Am Königsweg [«Στη βασιλική οδό»]. Το έργο έκανε πρεμιέρα στα τέλη Οκτωβρίου στο Schauspielhaus του Αμβούργου, σε σκηνοθεσία του Falk Richter. Στη συνέχεια το έργο θα παρουσιαστεί στο Θέατρο ETA Hoffmann του Μπάμπεργκ (σκηνοθεσία: Daniel Kunze), στο Schauspiel της Φρανκφούρτης (σκηνοθεσία: Miloš Lolić) και στο Deutsches Theater του Βερολίνου (σκηνοθεσία: Stephan Kimmig).