Berlinale Blogger 2018
ΚΑΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

«Το βαλς του Βάλντχαϊμ» (Waldheims Walzer)
«Το βαλς του Βάλντχαϊμ» (Waldheims Walzer) | Στιγμιότυπα ταινιών: © Ruth Beckermann Filmproduktion

Παρά τους αρχικούς του ενδοιασμούς, ο blogger μας πήγε στην ταινία της Ruth Beckermann «Το βαλς του Βάλντχαϊμ» (Waldheims Walzer) και μας συστήνει να τη δούμε κι εμείς, με την κατάλληλη παρέα όμως. 

Γεράσιμου Μπέκα

Πράγματα που καλό είναι να μην κάνεις ένα παγερό χειμωνιάτικο πρωινό στο Βερολίνο: να σηκωθείς, να βγεις έξω, να δεις ταινίες για ναζί. Το επιχειρώ όμως κι οπλίζομαι με δύο διπλούς εσπρέσο, στην κούπα που εννοείται ότι έχω φέρει μαζί μου. Μετά πιάνω κουβέντα με ένα ιταλικό κινηματογραφικό συνεργείο. O κάμεραμαν λέει ότι μοιάζω με κάποιον διάσημο ηθοποιό. Το όνομα του ηθοποιού δεν το συγκρατώ, κάτι τέτοια ποτέ δεν είναι αλήθεια και μετά απογοητεύεσαι. Ωραίο πάντως να τ’ ακούς. Και τώρα σινεμά!

Θυτες και θυματα

Η Ruth Beckermann, που στη δεκαετία του 1980 πήρε μέρος ως ακτιβίστρια σε εκδηλώσεις εναντίον του Βάλντχαϊμ, καταπιάστηκε με την υπόθεση Βάλντχαϊμ και δημιούργησε με αρχειακό υλικό και δικές της λήψεις ένα δοκιμιακό ντοκιμαντέρ, που όχι μόνο δίνει ένα ανάγλυφο πορτρέτο του Κουρτ Βάλντχαϊμ, αλλά και αποκαλύπτει τους μηχανισμούς μιας κοινωνίας που αντικαθιστά πρόθυμα και αβασάνιστα το ρόλο του θύτη μ’ εκείνον του θύματος.   
 
Στη δεκαετία του 1940 ο Κουρτ Βάλντχαϊμ πολεμούσε αντάρτες στα Βαλκάνια, κατείχε υψηλόβαθμα πόστα στη Βόρεια Ελλάδα και στην Αθήνα και είχε συμμετοχή και ευθύνη στον εκτοπισμό των Ελλήνων Εβραίων. Ο Βάλντχαϊμ από αξιωματικός των εθνικοσοσιαλιστών έγινε, μεταξύ άλλων, Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ και το 1986 Πρόεδρος της Αυστρίας. Το ναζιστικό παρελθόν του, το οποίο μέχρι τότε το κρατούσε σε μεγάλο βαθμό κρυφό, έγινε στην Αυστρία, σαράντα και πλέον χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Π.Π., μείζον θέμα της προεκλογικής περιόδου. Ο Βάλντχαϊμ έγινε παρ’ όλα αυτά Πρόεδρος της χώρας.
Τον Δεκέμβριο του 2018 ο Βάλντχαϊμ θα γιόρταζε τα 100ά του γενέθλια, αν δεν είχε πεθάνει το 2007.

Ο φασισμος ως παραδοση

Όχι, δεν μου ήταν άγνωστα αυτά και ναι, εντούτοις ναι, έχω κακή διάθεση. Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που διαδραματίζεται στη δεκαετία του 1980. Δεν γίνεται να βγω απλώς από την αίθουσα και να προσποιούμαι ότι τα ζητήματα που θίγει ανήκουν στο παρελθόν. Τύποι σαν τον Βάλντχαϊμ θα υπάρχουν πάντα. Εκείνο που τους χαρακτηρίζει είναι ο συνδυασμός οπορτουνισμού και θράσους. «Ήμουν τίμιος», αυτό είναι το ποιηματάκι τους, κι ακούγεται τόσο αισχρό όσο και καθόλου πιστευτό. Αυτό που τελικά αποκαλύπτει η ταινία είναι το εξής: οι ιδεολογίες που στρέφονται ενάντια στον άνθρωπο έχουν παράδοση και οι συλλογιστικές στις οποίες βασίζονται δεν αναπτύχθηκαν μόλις τα τελευταία χρόνια, απλώς ξαναβγαίνουν στην επιφάνεια. Η ίδια η Beckermann κρατιέται στην ταινία απ’ έξω, ωστόσο η στάση της είναι σαφής: προσπαθεί, με μια χρονική απόσταση 30 χρόνων, να στοχαστεί τι ακριβώς συνέβη τότε. Το «Βαλς του Βάλντχαϊμ» είναι μια δυνατή ταινία, γιατί καταφέρνει μέσα στα διόλου ευκαταφρόνητα 93 λεπτά της να μεταδώσει τι ακριβώς σημαίνει ιστορική λήθη. Γι’ αυτό και σας συστήνω να τη δείτε με ανθρώπους που αγαπάτε και μετά να πάτε να μεθύσετε παρέα. Και λουκάνικο με κάρι βοηθάει.