20:30 Προβολή ταινίας Schlachthäuser der Moderne [Σφαγεία του μοντερνισμού], Heinz Emigholz, 2022, 80΄ Στα γερμανικά, με υπότιτλους στα ελληνικά και τα αγγλικά
Q&A: Heinz Emigholz
22:00 DJ Sets
Kostadis, Minou Oram (THF-Radio)
Christina Varvia, Backyard Runway, 2024, Film Still
Παρακαταθήκες αεροδρομίων: Tempelhof και Ελληνικό
Στις 6 Φεβρουαρίου, η δεύτερη εκδήλωση της σειράς Heritage in Focus εστιάζει σε όψεις της πολεοδομικής κληρονομιάς. Τόσο στην Αθήνα όσο και στο Βερολίνο είναι σε εξέλιξη ένας ζωηρός διάλογος γύρω από τη διαχείριση της διατηρητέας αστικής αρχιτεκτονικής. Με αφορμή την ανακατασκευή του ανακτόρου του Βερολίνου για τη στέγαση του Humboldt Forum, στη γερμανική πρωτεύουσα ο διάλογος αυτός έχει στραφεί στις αρχιτεκτονικές μορφές που κοιτάζουν προς το παρελθόν αλλά και σε προσεγγίσεις της γερμανικής ιστορίας. Οι συζητήσεις γύρω από την αθηναϊκή πολυκατοικία των δεκαετιών 1930-1970 μαρτυρούν ένα έντονο ενδιαφέρον για την αρχιτεκτονική κληρονομιά του μοντερνισμού και τις κοινωνικοπολιτικές επιπτώσεις του στην πόλη.
Ο διακεκριμένος θεωρητικός της αρχιτεκτονικής Anh-Linh Ngo, μέλος της Ακαδημίας των Τεχνών του Βερολίνου, εντοπίζει σε μια σύντομη παρουσίαση τα κύρια γνωρίσματα στη διαχείριση της πολεοδομικής κληρονομιάς του Βερολίνου – αλλά και τις πιθανές μορφές συμμετοχής στο πεδίο αυτό, λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές πιέσεις που ασκούνται και τα οικονομικά συμφέροντα που διακυβεύονται. Η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που θα ακολουθήσει έχει θέμα τα μεγάλης κλίμακας έργα ανάπλασης στην Αθήνα και στο Βερολίνο, τα οποία αυτή τη στιγμή παρουσιάζουν μια αξιοσημείωτη δυναμική και εντυπωσιακές αντιστοιχίες. Οι δύο πόλεις διέθεταν για πολλά χρόνια αεροδρόμια εντός του αστικού ιστού τους, το Tempelhof στο Βερολίνο και το Ελληνικό στην Αθήνα, τα οποία εγκαινιάστηκαν τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 αντίστοιχα και είχαν μακροχρόνιες συνέπειες στην πολεοδομική τους ανάπτυξη. Το κλείσιμο των δύο αερολιμένων στις αρχές της δεκαετίας του 2000 αφύπνισε αρχιτεκτονικούς προβληματισμούς και έφερε στο προσκήνιο ερωτήματα σχετικά με την προσέγγιση της ιστορικής αξίας αυτών των κεντρικών, για τον τομέα των μεταφορών, κόμβων. Οι αρχιτέκτονες Malte Wilms (Πανεπιστήμιο Leibniz, Ανόβερο) και Jolene Lee (Βερολίνο) που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία Architects4THF θα μιλήσουν στο πάνελ, το οποίο συντονίζει η Δέσποινα Ζευκιλή, για τη δραστηριοποίηση της κοινωνίας των πολιτών με σκοπό τη διατήρηση του Tempelhofer Feld, ενός ελεύθερου χώρου πρασίνου μέσα στην πόλη, που δημιουργήθηκε στην έκταση του πρώην αεροδρομίου και πλαισιώνεται από το επιβλητικό κτίσμα το οποίο χρονολογείται στην περίοδο του εθνικοσοσιαλισμού. Οι αρχιτεκτόνισσες Ίρις Λυκουριώτη (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) και Πολίνα Πρέντου (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) θα μιλήσουν για τις δυνατότητες και τα ελαττώματα του αθηναϊκού αναπτυξιακού προγράμματος του Ελληνικού. Η αρχιτεκτόνισσα και ερευνήτρια Χριστίνα Βαρβία θα παρουσιάσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα που προσεγγίζει την ιστορία του αεροδρομίου του Ελληνικού μέσα από μια προσωπική σκοπιά.
Με το ντοκιμαντέρ Schlachthäuser der Moderne [Σφαγεία του μοντερνισμού], ο κινηματογραφιστής Heinz Emigholz εξετάζει, στη συνέχεια, το πεδίο εντάσεων ανάμεσα στην αβανγκάρντ και στην πολιτική προπαγάνδα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, μεταξύ άλλων με αφορμή το Humboldt Forum στο Βερολίνο.
Η έκθεση των Kilian Schmitz-Hübsch και Δημήτρη Κλεάνθη, που παρουσιάζεται παράλληλα στο Κάτω Φουαγιέ του Ινστιτούτου με τίτλο Πολυκατοικίες της Αθήνας 1930-1975, ρίχνει φως στο φαινόμενο της πολυκατοικίας και στη σημασία του για την ανάπτυξη του πολεοδομικού ιστού της Αθήνας.
Η βραδιά θα κλείσει με δύο DJ sets: τη μουσική επιλέγουν η Minou Oram από τον ραδιοφωνικό σταθμό THF που στεγάζεται στο Tempelhofer Feld του Βερολίνου και ο Kostadis από την Αθήνα.
Tempelhofer Feld
ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Η συνέχεια της σειράς εκδηλώσεων, τον Απρίλιο του 2025, θα επικεντρωθεί στο θέμα του «μη ανθρώπινου παράγοντα» (non-human agency), της αντιμετώπισης της φυσικής κληρονομιάς και των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτήν – ενός ζητήματος που κερδίζει παγκοσμίως έδαφος στον δημόσιο λόγο. Η σειρά Heritage in Focus θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2025 με το μεγάλο θέμα της εθνογένεσης (nation building) υπό το πρίσμα ευρημάτων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και της επιστροφής αρχαιοτήτων στις χώρες προέλευσης. Στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων, οι προβολές ταινιών και οι συζητήσεις με σκηνοθέτες και σκηνοθέτριες θα δώσουν το έναυσμα για ανταλλαγή απόψεων και γνώσεων με αφετηρία τον χειρισμό του θέματος της κληρονομιάς στον κόσμο της τέχνης.
*
TAINIA
Schlachthäuser der Moderne [Σφαγεία του μοντερνισμού]
Heinz Emigholz, 2022, 80΄
ΣΥΝΟΨΗ
Η οιονεί φασιστική αρχιτεκτονική των σφαγείων του Francisco Salamone στις πάμπες της Αργεντινής, τα ουτοπικά κτίρια του Freddy Mamani Silvestre στο Ελ Άλτο της Βολιβίας και το ανακατασκευασμένο Ανάκτορο του Βερολίνου αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους ενός αναλυτικού ντοκιμαντέρ που εξερευνά τη διττή φύση του αρχιτεκτονικού μοντερνισμού ως συμπτώματος της έντασης ανάμεσα στην πρωτοπορία και την πολιτική προπαγάνδα. Ο ηθοποιός Stefan Kolosko υποδύεται τον δύτη στη βυθισμένη πόλη του Επεκουέν, όπου παραφράζει ένα κείμενο του Jorge Luis Borges, και τον επιμελητή του μουσείου Humboldt Forum στο Βερολίνο, όπου απαριθμεί τα εγκλήματα του Γουλιέλμου Β΄. Ο αρχιτέκτονας Arno Brandlhuber καταθέτει τα σχόλιά του για την ανακατασκευή του Ανακτόρου του Βερολίνου. Η ταινία γυρίστηκε στο Βερολίνο, τη Βολιβία και την Αργεντινή το 2021.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ HEINZ EMIGHOLZ
Γεννημένος λίγο έξω από τη Βρέμη της Γερμανίας το 1948, ο Heinz Emigholz μαθήτευσε αρχικά ως σχεδιαστής και ακολούθησε στη συνέχεια σπουδές φιλοσοφίας και λογοτεχνίας στο Αμβούργο. Η ενασχόλησή του με τον κινηματογράφο ξεκίνησε το 1968 και από το 1973 εργάζεται ως σκηνοθέτης, εικαστικός καλλιτέχνης, συγγραφέας και παραγωγός στη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Έχει στο ενεργητικό του πολυάριθμες εκθέσεις, αναδρομικές, διαλέξεις και δημοσιεύσεις. Το 1974 ξεκίνησε την εγκυκλοπαιδική σειρά σχεδίων με τίτλο The Basis of Make-Up και το 1984 τη σειρά φιλμικών έργων Photography and Βeyond. Μεταξύ 1993 και 2013 ήταν καθηγητής πειραματικού κινηματογράφου στο Universität der Künste Berlin, όπου συνίδρυσε επίσης το Ινστιτούτο Μέσων με διάσταση Χρόνου και το πρόγραμμα «Τέχνη και Μέσα». Το 2003, η Filmgalerie 451 ανέλαβε την έκδοση όλων των ταινιών του σε DVD. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα βιβλία (όλα από τις εκδόσεις Martin Schmitz Verlag) Krieg der Augen, Kreuz der Sinne [Πόλεμος των ματιών, Σταυρός των αισθήσεων], Seit Freud gesagt hat, der Künstler heile seine Neurose selbst, heilen die Künstler ihre Neurosen selbst [Από τότε που ο Freud είπε ότι ο καλλιτέχνης θεραπεύει μόνος του τις νευρώσεις του, οι καλλιτέχνες θεραπεύουν μόνοι τους τις νευρώσεις τους], Normalsatz – Siebzehn Filme [Κανονική πρόταση – Δεκαεπτά ταινίες] και Das schwarze Schamquadrat [Το μαύρο τετράγωνο της ντροπής], τα κείμενα “Die Basis des Make-Up” (I) και (II), “Der Begnadete Meier (Grace Jones)”, “Kleine Enzyklopädie der Photographie” [Μικρή εγκυκλοπαίδεια της φωτογραφίας] και “Die Basis des Make-Up (III)” και τον κατάλογο Sense of Architecture, που περιέχει περισσότερες από 600 φωτογραφίες. Ο Heinz Emigholz είναι μέλος της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου από το 2013.
