Green Touring
Cultuur niet op de kap van het klimaat

Ook in de muziekscene is het klimaat vandaag de dag een topic. Niet alleen bij organisatoren, maar ook bij de artiesten zelf. Maar wanneer de verplaatsingen voor een tournee al gepaard gaan met een massale uitstoot van CO2, volstaat het dan nog wel om plastic tijdens festivals en concerten te vermijden? 

Von Nadine Berghausen

Zodra de bezoekers weer naar huis zijn, biedt een festivalterrein meestal een droevige aanblik: grasvelden bezaaid met bierflesjes, kartonnen of plastic bekers, in de modder weggezonken tenten die worden achtergelaten op de camping … Toch is de afvalberg ecologisch gezien niet het grootste probleem. Openluchtfestivals trekken namelijk duizenden muziekliefhebbers aan die van heinde en ver komen, en produceren zo grote hoeveelheden CO2.

Verschillende festivalorganisatoren hebben ondertussen al actie ondernomen. Het Hurricane Festival bijvoorbeeld, met zo’n 65.000 bezoekers, heeft met ‘Grün rockt’ een concept voor een meer duurzame festivalcultuur in het leven geroepen. Het bindt daarmee vooral de strijd aan met de enorme hoeveelheid afval en de verspilling van voedingsmiddelen. Zo kiezen ze in de plaats van wegwerpplastic voor recycleerbare alternatieven, staan er op het menu vooral lokale producten en gaat het overtollige eten naar de voedselbank. Bij het festivalticket zit bovendien een kaartje voor een regionale verplaatsing per trein uit de omliggende steden. Andere organisatoren gaan zelfs zo ver om tenten enkel nog met composteerbare haringen in de zompige bodem te verankeren.
 

RADIOHEAD ALS VOORTREKKER

Ook de artiesten zelf denken na over hoe zij hun ecologische voetafdruk kunnen verkleinen.  De Britse groep Radiohead liet al in 2007 een grondige CO2-meting van hun touractiviteiten uitvoeren. Frontman Thom Yorke zei toen het energieverbruik tijdens tournees niet te kunnen vatten, maar ook dat ze hun liveshows niet konden en wilden laten vallen. De band trok haar consequenties en vertrok in 2008 op haar Carbon Neutral World Tour: het tourmateriaal werd per schip vanuit Engeland naar de VS verstuurd, de tourbus reed op biobrandstof en het publiek werd verzocht te carpoolen of met het openbaar vervoer naar de concertlocaties te komen.
Green Touring-Vorreiter Thom Yorke von Radiohead | Foto: © picture alliance / Photoshot Hun acties maakten van Radiohead een bron van inspiratie, ook voor minder bekende artiesten en groepen. Zo schaarden in 2014 indieband We Invented Paris en de Zwitserse zanger Flavian Graber zich achter het Green Music-initiatief, en besloten om samen met een projectgroep van studenten aan de popacademie van Baden-Württemberg een milieuconcept uit te werken voor hun liveshows. Daarnaast ontwikkelden de studenten een algemene Green-Touring-leidraad met een reeks praktische voorbeelden – van Radiohead maar ook van andere bekende popmuzikanten zoals Jack Johnson en Clueso.

HELEMAAL NIET MEER OP TOURNEE GAAN?

Volgens kritische stemmen gaan deze inspanningen echter niet ver genoeg. Fredrik Österling, directeur van het concertgebouw van Helsingborg en het daaraan verbonden symfonieorkest, trof begin 2019 dan ook een verdergaande maatregel: wanneer de bestemming niet per bus of trein te bereiken is, gaat het orkest gewoonweg niet meer op tournee. Daarmee wil Österling ook de culturele overproductie die zich volgens hem voordoet aan de kaak stellen. Hij vindt dat gastoptredens vooral in grote steden met een sowieso ruim concertaanbod weinig aan het culturele leven kunnen toevoegen. Concerthuizen willen vooral hun eigen ijdelheid strelen. Belangrijk daarbij is wie al op welke grote podia heeft gestaan en niet zozeer wat het publiek verwacht.

Niet iedereen is het daar mee eens. Op de vraag of klimaatbescherming op de kap van cultuur te ver gaat, antwoordt Flavian Graber van We Invented Paris: “Muziek, kunst of cultuur in het algemeen kan een thema als klimaatbescherming op een unieke wijze bespreken, emotioneel behapbaar maken. Ze kan een katalysator zijn voor bepaalde maatschappelijke bewegingen en is daarom volgens mij primordiaal voor de bescherming van het klimaat.”

Voor live-uitzendingen in concertzalen om zo het milieu minder te belasten, is hij niet echt te vinden. “In de toekomst gaat dit sowieso meer aan bod komen door virtual of augmented reality, waarbij je misschien helemaal niet meer ter plaatse moet zijn.” Anderzijds is een liveconcert een unieke belevenis. “Iets wat gewoon niet te evenaren is.”
Flavian Graber von We Invented Paris: „Musik kann ein Thema wie den Klimaschutz auf einzigartige Weise thematisieren, emotional erlebbar machen.“ | Foto: © Martin Köhler / Hndgmcht

GREEN TOURING ALS ROLMODEL

Door haar jonge publiek mee te betrekken, heeft de band een manier gevonden om een moeilijk thema als Green Touring onder de aandacht te brengen bij haar fans. Het evenement Piquenique Acoustique tijdens het Southside Festival 2014 is daar een goed voorbeeld van. Tijdens een bio-ontbijt waarvoor bioboeren fruit en groenten aanleverden, gaf We Invented Paris een akoestisch concert. Daarnaast werd met de zowat 500 deelnemers over de klimaatverandering gediscussieerd.

Graber vindt het daarbij belangrijk om de fans geen belerend vingertje voor te houden over het onderwerp milieubescherming. “Ik geloof dat je als muzikant automatisch een zekere invloed en daarom ook een grotere verantwoordelijkheid hebt. Dan kan het helpen wanneer je bepaalde dingen bewust doet. Toch moet je opletten dat je daarmee niet enkel de spotlights wilt opzoeken. Je moet het ook doortrekken naar je dagelijks leven, wanneer er niemand meekijkt, anders heeft het geen zin.”