Αναδημοσίευση του άρθρου της Έφης Φαλίδα (Τα Νέα)
Η παραπληροφόρηση απειλεί την Ουκρανία και την Ευρώπη

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Τα Νέα, 24/11/2023

Ο ιδρυτής της ουκρανικής ομάδας Kunsht, Kyrylo Beskorovainyi, μιλάει στο «Νσυν» για την έκθεση με τίτλο Fakeless που φιλοξενείται στο Ινστιτούτο Γκαίτε της Αθήνας και εκπαιδεύει το κοινό στην αποφυγή χάκερ, τρολ και fake news.

Της Έφης Φαλίδα

Καθώς οι εξελίξεις στην τεχνολογία είναι καθοριστικές για το μέλλον και της πληροφόρησης είναι σημαντικό να μείνουμε ψηφιακά εγγράμματοι για να διακρίνουμε ψευδείς ειδήσεις, τρολ λογαριασμούς και να εξακριβώσουμε τις πληροφορίες που κατακλύζουν τα μέσα επικοινωνίας. Η έκθεση Fakeless - με ένα σύστημα online παιχνιδιών που παρουσιάζεται στο Ινστιτούτο Γκαίτε είναι ο τρόπος με τον οποίο η επιστημονική ομάδα του ουκρανικού ψηφιακού περιοδικού kunsht. com. θα εκπαιδεύει το κοινό όλων των ηλικιών να αναγνωρίζει τις τεχνικές της παραπληροφόρησης. Ο ιδρυτής της ομάδας Kunsht, Kyrylo Beskorovainyi, διευκρινίζει στα «ΝΕΑ» πως ένα παιχνίδι εκπαιδεύει το κοινό να αποφεύγει τις πληροφοριακές διαταραχές που προκαλούν τα fake news στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες:

«Στόχος μας είναι να μοιραστούμε την τεχνογνωσία μας για να βοηθήσουμε άλλες χώρες να προετοιμαστούν και να καταπολεμήσουν αποτελεσματικά την παραπληροφόρηση. Ουσιαστικά, οι προσπάθειές μας υπογραμμίζουν τη σημασία της παιδείας στα μέσα επικοινωνίας για την πλοήγηση σε πολύπλοκα τοπία πληροφοριών. Μέσω διαδραστικών διεπαφών, εισάγουμε στους επισκέπτες του Fakeless διάφορες μιντιακές έννοιες όπως τις βαθιά ψεύτικες ειδήσεις (deep fakes), το περιεχόμενο χειραγώγησης, τους τίτλους δολώματα για συγκέντρωση «κλικ» , τη συναισθηματική χειραγώγηση και το τρολάρισμα. Για παράδειγμα, χρησιμοποιούμε αφίσες για να αποκαλύψουμε τι κρύβεται κάτω από τους τίτλους των clickbait και το εντυπωσιακό περιεχόμενο, το οποίο μπορεί να μην είναι άμεσα εμφανές. Ένα από τα στοιχεία της έκθεσής μας είναι ένα παιχνίδι που ονομάζεται «μεταφορικός ιμάντας», όπου προκαλούμε τους συμμετέχοντες να χαρακτηρίσουν μικρά κομμάτια πληροφοριών ως αξιόπιστα ή παραπλανητικά για να εξετάσουν την πηγή πληροφοριών αλλά και το πλαίσιο και τις προθέσεις πίσω από αυτές.  

Ανοσία στην παραπληροφόρηση

Η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες, τρεις από τις οποίες ονομάζονται «boost» σε αντιστοιχία με τον εμβολιασμό και τις αναμνηστικές δόσεις. Ο απώτερος στόχος μας είναι να ενισχύσουμε την ανοσία έναντι των διαταραχών της πληροφόρησης, κάτι που αντικατοπτρίζεται στο σλόγκαν της έκθεσης μας: «Χτίζοντας την ανοσία: εμπιστευόμαστε γεγονότα» . Ενθαρρύνουμε διαφορετικές ομάδες κοινού να επικοινωνούν και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, αναγνωρίζοντας ότι οι συζητήσεις για ειδήσεις γίνονται μέσα σε οικογένειες, με δασκάλους, παππούδες και γιαγιάδες και συναδέλφους. Αντί να μειώνουμε ή να αποξενώνουμε τους άλλους για τις πεποιθήσεις τους, προωθούμε την ενσυναίσθηση και την ευαλωτότητα ως εργαλεία για εποικοδομητικό διάλογο, ακόμη και όταν συζητάμε για προπαγάνδα.

Ο Kyrylo Beskorovainyi παράγει δημοφιλή επιστημονικά podcasts που καλύπτουν την τεχνητή νοημοσύνη και την επιμόρφωση στα μέσα ενημέρωσης. Διδάσκει δημοσιογραφία εκλαϊκευμένης επιστήμης (popular science) στο πανεπιστήμιο UCU στην ουκρανική πόλη Λβιβ και μεταξύ άλλων διακρίθηκε με το βραβείο νέων επιστημόνων κάτω των 30 ετών της εφημερίδας «Kylvpost» , έλαβε το βραβείο UNICEF Youth Changemaker Award και ήταν φιναλίστ στο βραβείο BBC Book of the Year για το παιδικό του βιβλίο εκλαϊκευμένης επιστήμης. Και στο διαδικτυακό περιοδικό kunsht επιμελείται τα άρθρα που ενημερώνουν το ευρύ ηλικιακό κοινό τους για θέματα επιστημονικά.
Σε ό,τι αφορά την προσέγγιση ανθρώπων που πιστεύουν σε συνωμοσίες λέει πως «ο γενικός εμπειρικός κανόνας είναι να μην είσαι συγκρουσιακός και να σέβεσαι τους ανθρώπους. Δεν βοηθά ποτέ να πει κανείς ότι κάποιος είναι ανόητος ή ευκολόπιστος. Υπάρχει μια εξαιρετική πηγή - « Μια κοινοτική εργαλειοθήκη για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης για την υγεία από το Γραφείο του Γενικού Αρχιάτρου των ΗΠΑ». Εχει ένα εξαιρετικό πλαίσιο για να μιλήσετε με ανθρώπους, που μπορεί να πιστεύουν παραπλανητικές πληροφορίες. Οταν συναναστρέφεστε με συνωμοσιολόγους και άτομα που πιστεύουν παραπλανητικές πληροφορίες, είναι απαραίτητο να προσεγγίζετε τις συνομιλίες με ενσυναίσθηση, σεβασμό και υπομονή.

Podcasts και βομβαρδισμοί

Πώς επηρέασε ο πόλεμος στην Ουκρανία τα μέλη της ομάδας που παράγουν το ψηφιακό περιεχόμενο στο kunsht;

«Στην αρχή της εισβολής από τη Ρωσία, προτεραιότητά μας ήταν η ασφάλεια της ομάδας μας. Από την πρώτη μέρα, καταφέραμε να παράγουμε άρθρα και podcast για βασικά θέματα, όπως στρατηγικές επιβίωσης κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού ή των διακοπών ρεύματος. Θυμάμαι πώς γράφαμε αυτά τα άρθρα και επεξεργαζόμασταν τα podcast εν κινήσει. Η δουλειά μας ως MME δεν σταμάτησε ποτέ. Ασχολούμαστε με προγράμματα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της ρωσικής παραπληροφόρησης, που απειλεί την Ουκρανία και τους ευρωπαίους εταίρους μας. Καθώς και με ζητήματα επιβίωσης. Στον πόλεμο χάσαμε τον πρώην διευθυντή μας, τον Mykolaiv Rachok, και τον συνεργάτη μας Eugene Osievskyi που σκοτώθηκαν στο μέτωπο. Μερικές βδομάδες πριν πεθάνει, υπέβαλε ένα κείμενο στον αρχισυντάκτη μας, το οποίο είχε γράψει χειρόγραφα στο χαρτί και μετέγραφε τη συνέντευξη στην ανάπαυλα της μάχης. Τον περασμένο χειμώνα, όταν η Ρωσία επιτέθηκε σε μη στρατιωτικές υποδομές, καταφέραμε να δουλέψουμε σε συνθήκες μπλακάουτ με πολλές διακοπές ρεύματος. Για παράδειγμα, οι κλήσεις Zoom έπρεπε να μεταφερθούν σε κοινές κλήσεις κινητού τηλεφώνου. Φέτος περιμένουμε τον χειρότερο χειμώνα. Αλλά οι Ουκρανοί είναι ανθεκτικοί, οπότε είμαι σίγουρος ότι θα είμαστε καλά».