#Klartexte - Czytasz i wiesz

Pojęcie fake news zrobiło karierę w 2016 roku, kiedy Donald Trump wygrał wybory prezydenckie, a obywatele Wielkiej Brytanii podjęli decyzję o wystąpieniu z Unii Europejskiej. Obie te kampanie opierały się na wiadomościach, które później zweryfikowano jako nieprawdziwe.

Jedna z najbardziej znanych dziennikarskich maksym brzmi, że kiedy pies ugryzie człowieka, nie warto o tym pisać, ale gdy człowiek ugryzie psa, to już temat.

„Ludzie w tym kraju mają dość ekspertów”, stwierdził Michael Gove, minister w rządzie Theresy May w trakcie kampanii towarzyszącej brytyjskiemu referendum w sprawie Brexitu. 

Salvador Dali twierdził, że „różnica między prawdziwymi a zafałszowanymi wspomnieniami jest taka, jak w przypadku biżuterii: to fałszywe klejnoty wyglądają na prawdziwe, bardziej błyszczą”. 

Co łączy aktorów Paula Walkera z Furious 7 i Carrie Fisher z Rogue One? Oboje nie zagrali w scenach, w których oglądali ich widzowie. 

Błędy poznawcze towarzyszą nam na co dzień. Gdy zimą wyjdziemy z ciepłego pomieszczenia na dwór i ktoś zapyta nas o temperaturę, z dużym prawdopodobieństwem odpowiemy, że jest ujemna.

Przez prasę i media społecznościowe od kilku lat przewija się pojęcie fake news. Zjawisko, które się za nim kryje, wyzwala w nas silne emocje: kiedy spotykamy się z fałszywą informacją, zostaje naruszone nasze poczucie uczciwości i przyzwoitości. 

Pisarze narzekają, że w mediach społecznościowych większą popularnością od esejów o stanie świata cieszą się zdjęcia ich kotów.

Dystrybucja wiadomości w Internecie nie jest obwarowana tak twardymi zasadami, jak w mediach tradycyjnych. Jak wpłynęło to na rynek reklam?  

Nieprawdziwe wiadomości stają się coraz bardziej perfekcyjne. Są informacje wyssane z palca i zmanipulowane zdjęcia, a nawet krótkie filmy. O tym, co powie nam Donald Trump albo prezydent Czech Miloš Zeman zadecydują twórcy „deepfake'ów“.

Artykuły popularyzujące teorie spiskowe to teksty najczęściej udostępniane w czeskojęzycznym Internecie. Niesie to jednak ze sobą pewne ryzyko, czego dowodem jest choćby wzrost liczby zachorowań na odrę.

Wszyscy wiemy, czym jest „pride“ – to organizowane co roku na całym świecie parady mniejszości seksualnych. Ale czy „pride“ w latach 70. w Stanach Zjednoczonych znaczyło to samo co w roku 2009 na Węgrzech i w Europie Środkowej? Od czego zależy znaczenie tego słowa?

Islam to w Czechach nośny temat. Polityk-przedsiębiorca Tomio Okamura wykorzystuje to – choć swoją strategię zmieniał już kilka razy, dopasowując ją do aktualnych nastrojów w kraju.

Panującą w Czechach islamofobię można zwalczać także metodami używanymi przez populistów, uważają autorzy międzynarodowego badania „Counter-Islamophobia Kit“.

Elisabeth Wehling z uniwersytetu w Berkeley bada, jak słowa kształtują nasz obraz rzeczywistości. Rozmawiamy m.in. o manipulacjach językowych Donalda Trumpa i o tym, jak dom rodzinny wpływa na nasze przekonania polityczne.

Fake news rozpowszechniane są rozmaitymi kanałami – jako wiadomości, zdjęcia oraz filmiki. Często trudno się zorientować, że chodzi o informacje, które zostały spreparowane. Są jednak strony internetowe, które mogą nam pomóc w weryfikacji wątpliwych wiadomości i mediów.

Julii Ebner udało się przeniknąć do środowiska internetowych trolli i przyjrzeć się, jak działają. Ich strategie są proste – i fatalne w skutkach.

Wciąż padają coraz to nowe propozycje kolejnych reguł dotyczących posługiwania się językiem. Często jednak rzekoma językowa „poprawność polityczna“ prowadzi do mętnych lub sprzecznych wypowiedzi, stając się przyczyną nowych nieporozumień.