Różnorodność w piłce nożnej
„Voy, voy, voy, voy, voy, voy”

Drużyny dziewcząt, kluby piłkarskie niewidomych, queerowe fankluby: piłka nożna pokazuje swój potencjał integrujący przede wszystkim z dala od wielkich aren sportowych. Film Elf Mal Morgen przedstawia jedenaście różnorodnych historii związanych z futbolem w Niemczech.

Benedikt Maria Arnold

Słychać głuchy odgłos piłki, stukot konstrukcji bramki, ostry dźwięk gwizdka. Mężczyźni z zawiązanymi oczami krzyczą: „voy, voy, voy, voy, voy, voy”. Tą dźwiękową sceną rozpoczyna się jeden z filmów krótkometrażowych składających się na jedenastoczęściową kompilację Elf Mal Morgen (Jedenastki jutra). Na ekranie oglądamy nastoletniego Jannicka, który dołącza do FC Ingolstadt 04 – drużyny niewidomych piłkarzy. Jego historia jest reprezentatywna dla milionów kibiców piłki nożnej, których jednoczy ta dyscyplina sportu.

Przesłanie o jednoczącej roli futbolu przewija się przez cały film, a ton tego przekazu zostaje nadany na samym początku: „Kiedyś, myśląc o piłce nożnej, myślałam o wrzeszczących na stadionie mężczyznach i o Cristiano Ronaldo latającym prywatnym odrzutowcem do Arabii Saudyjskiej. Myślałam też trochę o kobiecym futbolu. Za to w ogóle nie myślałam o jednym – że Niemcy ciągle jeszcze są krajem piłki nożnej i że chyba nigdzie indziej na świecie nie ma tylu klubów piłkarskich”.

Amatorzy futbolu w Niemczech nie tylko zrzeszają się w wielu klubach, ale też środowiska kibiców i same kluby są bardzo zróżnicowane. I właśnie na aspekcie różnorodności skupiają się krótkie metraże w Elf Mal Morgen. Film stanowi część programu artystycznego i kulturalnego Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Mężczyzn 2024 i miał uroczystą premierę na Berlinale 2024. Przedstawiono w nim jedenaście klubów piłkarskich oraz ich zawodników i zawodniczki – na boisku, w szatni i w życiu codziennym. Te dokumentalne portrety zrealizowali studenci i studentki Wyższej Szkoły Telewizji i Filmu w Monachium. To jedenaście różnych podejść estetycznych, ale łączy je jedno: integrujący potencjał piłki nożnej.
 
W Social Club poznajemy Proletik Sonnenberg, grupę kibiców Athletic Sonnenberg z Chemnitz. Poznajemy młodych entuzjastów piłki nożnej, którzy postanowili się połączyć nie tylko po to, by zagrzewać do boju swoich graczy, ale też po to, by stanąć na przeciwnym krańcu środowiska kibiców w mieście. „Piłka nożna w Chemnitz zawsze miała charakter polityczny – tyle że kojarzono ją ze skrajną prawicą”, mówi w filmie jeden z członków Proletik Sonnenberg, którzy zdecydowanie opowiadają się za tolerancją, stanowczo sprzeciwiają rasizmowi i zapewniają bezpieczną przestrzeń dla osób queer.

Ważny wkład w utrzymanie różnorodności w niemieckim krajobrazie piłkarskim wnosi też SG Crostwitz. Klub działa we wschodniej Saksonii, na głównym obszarze, który zamieszkują Górni Serbołużyczanie. Są oni – obok Fryzów, Duńczyków oraz Sinti i Romów – jedną z czterech oficjalnie uznanych mniejszości narodowych w Niemczech. Serbowie łużyccy pielęgnują swoje tradycje i mówią w swoim języku. SG Crostwitz angażuje się między innymi w jedno i drugie. Członkowie klubu nie ustają w przeciwdziałaniu wrogości i opowiadaniu się za dalszym istnieniem serbołużyckiej kultury.
 

W Elf Mal Morgen ukazano także piłkę nożną kobiet. Oglądamy zawodniczki FFC Wacker München, ISC ALHILAL i Türkiyemspor Berlin i dowiadujemy się, w jaki sposób zwartość, szacunek i uznanie nie tylko się głosi, ale i przeżywa.


Historia małego Tymofija pokazuje, że w futbolu znajdują odbicie także wydarzenia na świecie. Chłopak przybył do Niemiec w 2022 roku i dołączył do hamburskiego klubu piłkarskiego KS Polonia. W scenie, która rozgrywa się po zakończeniu treningu, rozmawia przez telefon. „Strzeliłem dwa gole”, mówi z dumą, patrząc na ekran telefonu, na którym widać jego ojca na oddalonej o tysiące kilometrów linii frontu. Tymofij jest jednym z osiemdziesięciu młodych Ukraińców, którzy kopią piłkę w KS Polonia i tym samym stanowią nie tylko część drużyny piłkarskiej, ale także część społeczeństwa.

Społeczeństwa, którego siła polega na takiej właśnie różnorodności, jaką może wspierać piłka nożna. Elf Mal Morgen można też postrzegać jako swoisty apel, zachętę do postrzegania piłki nożnej jako przestrzeni spotkań oraz wymiany myśli i doświadczeń; przestrzeni, w której zostają przekroczone granice klasowe, kulturowe i religijne oraz promowana jest solidarność.