Stripverhalen voor kinderen en jongeren
Een reporterhond ontmoet een dinosauriër

Strips voor kinderen en jongeren bieden vandaag de dag alles wat je van kwaliteitsvolle kinder- en jeugdliteratuur mag verwachten, van kennisoverdracht tot het stimuleren van creativiteit en fantasie.

Von Matthias Schneider

‘Alea iacta est’ – ‘De teerling is geworpen’: zelfs wie op school geen Latijn leerde, kon vroeger door het lezen van Asterix en Obelix een degelijke kennis van Latijnse spreekwoorden opbouwen. Toch vonden volwassenen klassieke stripverhalen zoals de pocketboekjes van Disney, Asterix of Lucky Luke gedurende lange tijd maar weinig leerzaam voor hun kroost, en beschouwden ze het eerder als ontspanningslectuur. Die tijden lijken voorbij. Het genre van de kinder- en jeugdstrip heeft zich verder ontwikkeld en biedt de laatste jaren ook duidelijk steeds meer pedagogische meerwaarde. Met veel humor, fantasie en spanning doen de Duitse strips schoolkinderen zin krijgen om te lezen, brengen ze kennis over of behandelen ze thema’s die voor kinderen en jongeren in hun sociale omgeving belangrijk zijn.

Een reporterhond op onderzoek

Vele boeken van deze nieuwe stripgeneratie kwamen tot stand als opdrachten van kindertijdschriften. Ze verschenen eerst regelmatig als stripfeuilleton en werden dan omgewerkt om als boek uit te geven. De reporterhond Ferdinand en de buitenaardse Q-R-T bijvoorbeeld komen voort uit ‘Dein Spiegel’, de kinderuitgave van het Duitse nieuwsmagazine ‘Der Spiegel’.

Sinds de start van ‘Dein Spiegel’ in 2009 is de hond Ferdinand niet meer uit het maandblad weg te denken. Voor zijn reportages bezoekt hij de brandweer of doet hij een onderzoek over aardappelchips of de productie van vissticks, praat hij met dinosauriërs, haaien of kangoeroes, of laat hij zich redden door walvissen. Hoewel bij deze avonturen ontspanning voorop staat – de teksten zijn namelijk van de bekende cartoonist Ralf Ruthe en de tekeningen van Flix – krijgen kinderen tegelijk ook vele nuttige dingen mee. De reeks bestaat intussen uit vier boeken.

Ook de sciencefictionreeks Q-R-T van Ferdinand Lutz verscheen voor het eerst – en sinds 2011 regelmatig – in ‘Dein Spiegel’. De verhalen uit deze reeks zijn intussen samengevat in twee boeken.
De hoofdpersoon, de buitenaardse Q-R-T, is voor onderzoek naar de aarde gekomen en gaat in een hoogbouwwijk wonen. Omdat hij eruit ziet als een kind valt hij er niet op. Samen met Q-R-T onderzoeken de lezers vanuit het perspectief van een kind de eigenaardigheden van ‘de mens’– en komen ze bijvoorbeeld te weten waarom kinderen op aarde opgroeien tot slechtgehumeurde volwassenen.

Detectiveverhalen en eerste liefde

Ook thema’s die spannend zijn voor kinderen op de grens van de puberteit, gaan stripauteurs niet uit de weg – zoals de eerste liefde of problemen op school. In het detectiveverhaal Paula. Liebesbrief des Schreckens (2016 – Paula. De verschrikkelijke liefdesbrief) kunnen ook volwassenen de overgang van kind naar jongere nog eens herbeleven. Samen met haar vriend Toni probeert de jonge Paula de verzender van een geheimzinnige brief op te sporen. Daarbij wordt ze voor het eerst geconfronteerd met gevoelens voor een jongen. Het is nog geen liefde, maar Toni wordt wel meer dan een speelkameraadje. Schrijfster en tekenares Sandra Brandstätter geeft deze tegenstrijdige situatie weer op een gevoelige maar ook heel grappige manier, met een knettergekke komische plot.  

Een van de meest productieve kinderstripauteurs is Patrick Wirbeleit. Zijn stripreeks Kiste, waarvoor hij samenwerkte met tekenaar Uwe Heidschötter, werd in 2015 bekroond met de ‘Leipziger Lesekompass’ en in 2016 met de ‘Max-und-Moritz-Preis’ voor ‘beste strip voor kinderen’. De jonge Mattis vindt op straat een kartonnen doos die kan praten, genaamd Kiste. Hij raakt bevriend met de brutale kartonkameraad, die enkel aan kattenkwaad denkt, en samen beleven ze het ene avontuur na het andere. De ene keer knutselen ze een uitkijktoren van wrakhout, de andere keer neemt Mattis Kiste mee naar school. Wirbeleit slaagt erin om natuurlijke dialogen en fantasie te combineren in een harmonieus geheel en tegelijk de dagelijkse problemen te belichten van een jongen die aan het begin van zijn tienertijd staat.

Avonturen op de bouwwerf

Voor kleuters spelen beeldverhalen het klaar zonder één enkel woord. De boeken over Pelle und Bruno (Pelle en Bruno) van tekenaar Ulf K. zijn een mix van beeld- en stripverhalen. Het vreemde duo, een hond en een kat, de ene kordaat, de andere verstandig, maakt geweldige avonturen mee – met huppelschoenen waarmee ze tot in de wolken kunnen springen, of wanneer ze in de tuin werken waar de planten door Bruno’s supermeststof zo hoog groeien als de huizen.

Ook Stephan Lomps tekende in 2018 een kinderstrip zonder één enkel woord: Der kleine Bagger. Abenteuer auf der Baustelle (De kleine graafmachine. Avonturen op de bouwwerf). Het verhaal gaat over een kleine graafmachine die zich moet bewijzen in een wereld van ‘groten’. Op de werf houdt hij zich kranig tussen alle grote machines en gaat hij snel beseffen dat hij, net omdát hij zo klein is, een grote hulp kan zijn. Een beetje zoals Asterix destijds – de eerder kleine en tengere Gallische krijger die door zijn inventiviteit en scherpzinnigheid onmisbaar is voor zijn dorp.