Berlinale Blogger 2024
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΡΙΓΑΝΗ, ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ, ΒΕΡΟΛΙΝΕΖΙΚΗ ΑΘΥΡΟΣΤΟΜΙΑ ΚΙ ΕΝΑΣ ΛΥΚΟΣ
Συναντώ την Κλάουντια στην καρδιά της συνοικίας Βέντινγκ για να πάρουμε ένα τούρκικο πρωινό. Κρατάω στο χέρι ένα ματσάκι ρίγανη από την Ελλάδα. Η Κλάουντια μού δίνει μια αφίσα της Berlinale – μια καλή ανταλλαγή, νομίζω. Η σερβιτόρα μυρίζει τη ρίγανη, κάθεται λιγάκι μαζί μας και εξηγεί τις διάφορες χρήσεις του φυτού για θεραπευτικούς λόγους. Εμείς ακούμε με ενδιαφέρον. Ύστερα αφοσιωνόμαστε στην Berlinale. Τρώγοντας ζεστό μενεμέν, κουλούρια με σουσάμι και πίνοντας τούρκικο καφέ, η Κλάουντια μού αφηγείται πώς άρχισε να συνεργάζεται με την Berlinale και πώς εμπνεύστηκε τον σχεδιασμό της φετινής αφίσας.
Σοφία Κλεφτάκη
Η αρκούδα, σύμβολο του Βερολίνου και της Berlinale, όχι μόνο αντιπροσωπεύει την πόλη αλλά δίνεται και ως βραβείο, ενώ στο πέρασμα των ετών επανερχόταν διαρκώς στα γραφιστικά του φεστιβάλ.
Η αρκούδα ταυτίζεται με το Βερολίνο και άρα είναι πράγματι ένα σημαντικό κομμάτι της Berlinale. Αυτό έγινε σαφές το αργότερο όταν η ελβετική διαφημιστική εταιρεία Velvet απαθανάτισε την αρκούδα στους δρόμους του Βερολίνου σε σκηνοθετημένες λήψεις: μια αρκούδα που βγαίνει από το μετρό, μια άλλη που από την Πύλη του Βρανδεμβούργου κοιτάζει κάτω. Ήταν ένας δημιουργικός φόρος τιμής στην πόλη. Βέβαια, η αρκούδα δεν πρωταγωνιστούσε πάντα στις αφίσες της Berlinale. Τις πρώτες δεκαετίες, τις αφίσες σχεδίαζε ένας γραφίστας ονόματι Φόλκερ Νοτ, ο οποίος δημιούργησε πολύ πρωτότυπα γραφικά μοτίβα και φωτομοντάζ. Αυτά ήταν συχνά οπτικές μεταφορές για τον κινηματογράφο, δοσμένες με ζωηρά και χαρούμενα χρώματα. Έδειχναν κυρίως κομμάτια από φιλμ και αφηρημένες απεικονίσεις ανθρώπων.
Από το 2021 οι αφίσες είναι δικές σου δημιουργίες. Πώς προέκυψε η συνεργασία με την Berlinale;
Το 2017, μια καλή μου φίλη ίδρυσε το Wolf Kino [«Σινεμά “O Λύκος”»] στη συνοικία Νόικελν. Τότε, σχεδίασα έναν λύκο σε ένα παράθυρο που βρήκα και της τον χάρισα στα εγκαίνια. Ο λύκος αυτός κρέμεται ακόμα στο μπαρ του κινηματογράφου. Έγινε στην ουσία ένα είδος λογότυπου. Από τότε ανήκω στην ομάδα του σινεμά, στην «αγέλη των λύκων». Η ιδρύτρια του Wolf Kino, Βερένα φον Στάκελμπεργκ, δουλεύει στην ομάδα επιλογής των ταινιών του φεστιβάλ και το 2020 έπεισε τη διεύθυνση της Berlinale, τον Κάρλο Τσατριάν και τη Μαριέτε Ρίσενμπεεκ, να με καλέσουν να υποβάλω μια πρόταση για την αφίσα της Berlinale του 2021. Φυσικά, ενθουσιάστηκα και έβαλα τα δυνατά μου για να παρουσιάσω ένα καλό σχέδιο. Ήταν η πρώτη φορά που αναλάμβανα ένα τόσο μεγάλο έργο.
Ξεχωριστό στη φετινή αφίσα της Berlinale είναι ότι απεικονίζονται μέρη του σώματος της αρκούδας. Πώς κατέληξες σε αυτή τη δημιουργική απόφαση;
Η ιδέα γεννήθηκε από την επιθυμία να απεικονίσω τις διάφορες πτυχές της Berlinale με έναν πρωτοποριακό τρόπο. Η απόφαση να δείξω την αρκούδα αποσπασματικά, σαν ένα είδος παζλ, προέκυψε σαν απάντηση στο ερώτημα του πώς θα απέδιδα συμβολικά την πολυμορφία της ίδιας της πόλης του Βερολίνου και, κυρίως, της Berlinale. Το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον και ελκυστικό να βλέπεις κάθε φορά ένα μόνο μέρος της αρκούδας – για τα υπόλοιπα φροντίζει η φαντασία! Επίσης, με τον τρόπο αυτό, η αρκούδα έρχεται πολύ κοντά σου, σχεδόν την αγγίζεις. Με τον ανοιχτό προς τον κόσμο, γεμάτο περιέργεια χαρακτήρα της αντικατοπτρίζει ως έμβλημα την ανταλλαγή ιδεών και τις συναντήσεις που κάνουν το φεστιβάλ τόσο σημαντικό και πολύτιμο. Βέβαια, η αρκούδια έχει και νύχια, άρα δεν θα μείνει ένας αμέτοχος παρατηρητής μπροστά στην αδικία και τη δυστυχία. Θα υπερασπιστεί –όπως η Berlinale– με σθένος τις καταπιεσμένες μειονότητες. Για μένα, έχει πάντα μεγάλη σημασία να μη δουλεύω μόνο στον υπολογιστή αλλά πιο πολύ να δημιουργώ με τα χέρια. Έτσι, για τα μοτίβα της φετινής αφίσας «πάτησα» κάθε τρίχα από τη γούνα της αρκούδας με σφραγίδες που έφτιαξα από γομολάστιχες.
Το 2023 έλειπε η αρκούδα. Τα γραφιστικά εστίαζαν στο κοινό.
Σωστά, στην 73η Berlinale είχα ρητή εντολή να μην υπάρχει η αρκούδα. Τα προηγούμενα χρόνια ήταν τόσο κυρίαρχη, ώστε ήθελαν να υπάρξει κάτι άλλο στις αφίσες. Ο επιθυμητός στόχος ήταν η αφίσα να δείχνει τη σύνδεση της γερμανικής πρωτεύουσας με την Berlinale, να παρουσιάζει την πόλη ως έναν ιδιαίτερο τόπο του κινηματογραφικού γεγονότος. Ήταν ένα συναρπαστικό ταξίδι με έμπνευση από την παραδοσιακή τεχνική της σφραγίδας μέχρι την ψηφιακή γραφιστική. Προσπάθησα να αποτυπώσω χαρακτηριστικές βερολινέζικες προσωπικότητες σε όλη τους την ποικιλομορφία. Οι άνθρωποι αυτής της πόλης, η διαφορετικότητα και οι αντιθέσεις τους είναι που κάνουν το Βερολίνο τόσο μοναδικό. Η πρόκληση ήταν να αποδοθεί γραφιστικά αυτή η πανσπερμία – μεταξύ άλλων, τα διαφορετικά χρώματα της επιδερμίδας, νέοι και ηλικιωμένοι άνθρωποι με διαφορετικά σωματικά δεδομένα και η προσπάθεια απεικόνισης non binary ατόμων.
Η βερολινέζικη νοοτροπία με το πολύ ευθύ και άμεσο φέρσιμο… Αυτήν προσπαθώ να αποτυπώσω πάντα και στις δουλειές μου. Επίσης, λατρεύω τη βερολινέζικη διάλεκτο. Οι άνθρωποι του Βερολίνου δεν είναι μόνο φιλικοί, αλλά και ειλικρινείς – χωρίς περιττές ευγένειες. «Willst ’ne Schrippe?» [«Θες ένα ψωμάκι;»] – μια ερώτηση που υπογραμμίζει όχι μόνο τη γοητεία αλλά και την αυθεντικότητα της πόλης. Στο τέλος του πρωινού μας, ζητάω από την Κλάουντια να μου διαβάσει τον βερολινέζικο καφέ και, για δες, βλέπει ανθρώπους κι ένα ετερόκλιτο κοινό να γεμίζει τις κινηματογραφικές αίθουσες!
Μετά το πρόγευμα, περπατάμε μαζί στο ψιλόβροχο κατά μήκος της Ούφερστρασε και παρατηρούμε τις οκτώ διαφορετικές αφίσες. Βλέπω πλούσιο τρίχωμα, κοφτερά νύχια, αλλά και ένα ειλικρινές, φιλικό βλέμμα και τη χαρακτηριστική, όλο αυτοπεποίθηση στάση. Οι αφίσες αποτυπώνουν με ακρίβεια τη βερολινέζικη ψυχή και εκφράζουν την ποικιλία και τον αστικό παλμό της πόλης. Είναι ένας φόρος τιμής στους ανθρώπους που κάνουν το Βερολίνο αυτό που είναι: απαράμιλλο, γνήσιο, μοναδικό.