Syberberg i Wagner
Dzieło Richarda Wagnera ma fundamentalne znaczenie nie tylko dla historii muzyki, lecz także całej kultury europejskiej. Przyświecająca twórcy idea unii sztuk w jednym dziele stała się inspiracją dla reprezentujących wszystkie obszary kultury artystów i komentatorów od końca XIX wieku do dzisiaj. Swoistym nawiązaniem relacji z propozycją Wagnerowskiego „dzieła totalnego” (Gesamtkunstwerk) będą Warszawskie Dni Wagnera, podczas których na scenie Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w najnowszej odsłonie zagości opera „Lohengrin”, a w przestrzeni Galerii Opera i kina Iluzjon obecny będzie projektSYBERBERG I WAGNER, oparty na ukazaniu spuścizny tego kompozytora poprzez niemieckiego filmowca,Hansa Jürgena Syberberga.
Sylwetka artysty
Hans-Jürgen Syberberg jest artystą kontrowersyjnym. Niezwykły styl rozliczania się z niemiecką historią XIX i XX w., jaki kreował w swych filmach z lat 70. i 80., uderzał potęgą obrazów i bogactwem asocjacji, wymykając się jednocześnie utartym historyczno-linearnym schematom znaczeniowym. Owa maniera twórcza - kulminująca w monumentalnej, sześciogodzinnej tetralogii poświęconej Hitlerowi - skutkowała insynuacjami, jakoby Syberberg bagatelizował faszyzm. Ten, kto bliżej zna artystę i czytał liczne jego teksty oraz przeprowadzane z nim wywiady, wie, że taki zarzut mija się z prawda.
W swych dziełach Syberberg demaskuje proces kształtowania się niemieckiej mentalności. Karl May, król Bawarii Ludwig II oraz Hitler są, w jego mniemaniu, znaczącymi punktami jej krystalizacji. Do tej trójcy dołącza czwarta, zawsze obecna w sensie strukturalnym, postać: Richard Wagner, którego twórczość w XXI w. polaryzuje opinie publiczna z taką sama siłą, jak w okresie życia kompozytora. Nazwisko Wagnera nie pojawia się w żadnym z tytułów dzieł filmowych Syberberga, a przecież, w swym całokształcie, kreślą one historie politycznego i estetycznego oddziaływania dokonań twórcy Lohengrina. Reżyser rozwija przy tym cały arsenał środków artystycznych, które sprawiają, iż jego filmy są dziełami mistrzowskimi i jedynymi w swoim rodzaju. Wielkie instalacje na wystawie documenta 10 i w Centrum Pompidou ostatecznie dowiodły, że te środki stylistyczne posiadają własną wartość artystyczna także poza kontekstem filmowym.
Filmy i opisy
Projekt SYBERBERG I WAGNER przedstawia dorobek artysty ze szczególnym uwzględnieniem wątków wagnerowskich w jego twórczości i obejmuje pięć najważniejszych dzieł filmowych reżysera. Pokazom towarzyszyła instalacja filmowa – SYBERBERG I WAGNER – prezentowana w foyer kina.
