Een tijdje geleden had ik een gesprek met twee aangename mensen: Federica Tessari, hoofdredacteur bij ‘Scomodo’ en deskundige op het gebied van civiel recht en sociale kwesties, en Stefano Liberti, journalist en auteur, gespecialiseerd in de thema’s milieu en voedselvoorziening. Er spookten veel vragen door mijn hoofd waarop ik een antwoord zocht. Na afloop zat ik met nog meer vragen dan waarmee ik begonnen was, maar dat is nu juist zo mooi aan dergelijke conversaties.
Ethische consumptie?
Dit soort lokale strijd kan onderbelicht blijven omdat de betrokkenen meestal geen vrienden hebben met de juiste professionele achtergrond - in de media, bij de overheid en in de academische wereld - die zouden kunnen helpen om de aandacht op hun werk te vestigen. Dit draagt bij tot de illusie dat milieuactivisme het domein is van de middenklasse.
Karen Bell
Zowel Federica als Stefano kopen lokaal, maar ze zijn het wel met me eens dat ethisch consumeren een herculestaak is, bijna een utopie. Tegelijk mag dit ook niet als een excuus gelden.
“De vraag naar informatie over ethisch consumeren neemt toe”, zegt Stefano, die ook een boek heeft geschreven over dit onderwerp (Il grande carrello, Laterza). Maar biologische producten plus bewustzijn leiden niet per se tot ethische consumptie. Er zijn nog twee pijnpunten waarmee we de strijd moeten aangaan: de koopkracht (ethisch betekent immers duur, dat weet iedereen) en onze cultuur.
Veel zogenoemde ‘green jobs’ zijn geen optie voor ongeschoolde krachten en mensen uit de arbeidersklasse. (...) Op de markt gebaseerde en individuele antwoorden, van het inruilen van oude gloeilampen tot de handel in uitstootrechten en octrooieerbare ‘technological fixes’, domineren het publieke debat over oplossingen voor milieuproblemen. Die strategieën hebben slechts een minimale impact en weinig of geen betekenis voor mensen uit de arbeidersklasse.
Karen Bell
Als ik wat meer geld had, zou ik bereid zijn vlees te vervangen door plantaardige producten. Proef bijvoorbeeld eens een veggieburger: echt lekker! Het is echter ook een feit dat een pakje van twee burgers drie euro kost. Ik begrijp dat we vlees dringend moeten vervangen door duurzame producten, maar leg aan mijn grootmoeder maar eens uit waarom ik twee burgers van geperste groenten heb gekocht die veertig euro per kilo kosten. Dit is tekenend voor de cultuurstrijd die we moeten voeren. Het gaat erom de urgentie van deze problematiek duidelijk te maken aan de mensen die niet altijd dezelfde culturele waarden delen om de situatie te kunnen begrijpen. Federica is een journaliste van mijn leeftijdscategorie. Ik vroeg haar hoe wij een constructieve dialoog kunnen voeren met de boomers (zijn wij echt beter dan zij?).
Tinten Grijs
Als we spreken over milieuactivisten, denken we aan mensen zoals Greta Thunberg, die beroemd werd door het internet. We denken niet aan activisten als Isra Hirsi, die gestreden heeft om de inwoners van Flint, Michigan, toegang te geven tot schoon water.
Federica Tessari
Door de moeilijke communicatie is de strijd voor het milieu een generatiekwestie geworden. Dat is geen goed nieuws, want Generatie Z is van nature een cynische en politiek gedesillusioneerde generatie (wat haar nauwelijks kan worden verweten). Het is dus belangrijk om een generatieoverschrijdend draagvlak te creëren. Vooral in Italië, waar de bevolking snel vergrijst en de oudere generaties alle koopkracht bezitten, maar tegelijkertijd niet vertrouwd zijn met de digitale wereld. En dat moet snel gebeuren, want de tijd dringt. Het is een cliché, maar het is ook gewoon waar. In Italië heeft de klimaatverandering een verwoestend effect op de biodiversiteit, de economie en de landbouwsector (let wel, er staat ‘heeft’, niet ‘zal hebben’).
Burgers van armere landen, waar de hulpbronnen verloren dreigen te gaan door aantasting van het milieu, hebben vaak een bijzonder sterk milieubewustzijn.
Wat kunnen we hieraan doen? “Naast de wetenschappelijke data moeten we ook de menselijke dimensie van de klimaatcrisis laten zien, de verhalen vertellen van de mensen die erdoor worden getroffen. Anders zullen we er niet in slagen ons in het publieke debat te mengen”, aldus Federica. Een betere conclusie zou ik niet kunnen schrijven.
Als ik echter alles in dit artikel had gepropt, zou het een ellenlange bespreking zijn geworden die je nooit tot het einde zou hebben gelezen. Maar als je wilt, kan je het hele gesprek beluisteren op (podcast toevoegen)(in het Italiaans). Als we geen goede consumenten kunnen zijn, kunnen we op z'n minst goede correspondenten zijn in de frontlinie. En dat is al heel wat.