Αναμνήσεις
Μαρίνα Χριστοδουλίδου

Πριν από περίπου πέντε χρόνια είχα την ευκαιρία να έχω την πρώτη μου συνεργασία με το Ινστιτούτο Γκαίτε, στα πλαίσια έρευνας και έκθεσης του καλλιτέχνη Horst Weierstall. Με αφορμή αυτό ξεκίνησε μια διαδικασία συλλογής υλικού αλλά και αναπαράστασης των πρώτων επιτελιστικών δράσεων του καλλιτέχνη που παρουσιάστηκαν στην Κύπρο, όπως για παράδειγμα το «Momentum I» που έγινε στην πράσινη γραμμή και πραγματεύεται την ιδιότητα του ήχου να διαπερνά τα επιβαλλόμενα όρια που καθορίζει η ιστορία. Η εν λόγω συνεργασία περιλάμβανε εκθέσεις στη Λευκωσία και τη Λάρνακα με έργα του καλλιτέχνη αλλά και νέες εικαστικές και επιτελεστικές παρεμβάσεις και την προβολή της ταινίας «Marking time» σε σκηνοθεσία των Νικόλα Ιορδάνου και Σύλβιας Νικολαΐδου, η οποία προβλήθηκε σε φεστιβάλ κινηματογράφου και εκθέσεις με την υποστήριξη του Ινστιτούτου.

Το 2018, στα πλαίσια έρευνας για το έργο του Χριστόφορου Σάββα, διαφάνηκε ο καταλυτικός ρόλος του Ινστιτούτου Γκαίτε στην ιστοριογραφία των πολιτιστικών δρώμενων στην Κύπρο. Το 1968, ο Σάββα πραγματοποιεί αναδρομική έκθεση, όπου παρουσιάζει την πολυμορφία της πρακτικής του, λίγο πριν την πρώτη συμμετοχη της Κύπρου στη Μπιενάλε Βενετίας, στην οποία συμμετείχε με ομάδα Κυπρίων καλλιτέχνων. Ένα από τα σημαντικά ευρήματα, πέρα από το οπτικό υλικό της έκθεσης που καταγράφει μεγάλο αριθμό έργων του, ήταν ένα σημείωμα από την ομάδα του Γκαίτε που σύστηνε τον Σάββα στη «documenta» την οποία θα επισκεπτόταν μετά την Μπιενάλε. Η αναδρομική έκθεση στο Ινστιτούτο Γκαίτε αποτέλεσε επίσης σημείο αναφοράς και πηγή έμπνευσης σε ότι αφορά την επιμελητική προσέγγιση του Κυπριακού Περίπτερου στη Μπιενάλε Τέχνης στη Βενετία το 2019.

Το 2019 και έπειτα από την εκπροσώπηση της Γερμανίας από τη Natascha Sadr Haghighian στη Μπιενάλε Βενετίας  και σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη και συν-ιδρυτή του Θκιό Ππαλιές Peter Eramian, προτείναμε να προσκαλέσουμε την καλλιτέχνιδα στο «hypersurfacing forum» μέσω του Ινστιτούτου GoetheΓκαίτε, πρότζεκτ που πραγματοποιήθηκε με αφορμή την 25η επέτειο του NiMAC. Στο forum, η Sadr Haghighian μοιράστηκε με το κοινό στιγμιότυπα από την πρακτική της, και πραγματοποίησε ένα εργαστήρι με τους Κύπριους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην «hypersurfacing» ομαδική έκθεση. Η καλλιτέχνις επέστρεψε λίγους μήνες μετά για πρόγραμμα φιλοξενίας που διεξάχθηκε σε συνεργασία με τον Peter Eramian, αποτελέσματα του οποίου θα παρουσιαστούν δημόσια κατά το 2022, σε διοργάνωση του Θκιό Ππαλιές.

Φέτος συνεργαστήκαμε για το πρότζεκτ «Social Sculptures», κάτω από τη διεθνή ομπρέλλα «Beuys100» που ενεργοποίησε καλλιτέχνες και πολιτιστικούς επαγγελματίες από όλο τον κόσμο με αφορμή τη συμπλήρωση εκατόν χρόνων από τη γέννηση του Joseph Beuys. Έπειτα από ανοιχτό κάλεσμα σε Κύπριους καλλιτέχνες, δημιουργήσαμε σειρά εργαστηρίων από τον Απρίλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο που αποτέλεσαν πλατφόρμα συνέργειας και συζήτησης γύρω από πολύμορφες θεματικές όπως η κυπριακή ταυτότητα, η οικολογική κρίση, η αστική διάχυση, τα κοινά, η αυτοβιογραφία ως μέσο δημιουργίας, κοκ. Το «Social Sculptures» συνόδευε πρόγραμμα δημόσιων δράσεων, και βασική δραστηριότητα ήταν η ομαδική έκθεση των συμμετεχόντων καλλιτεχνών, στην οποία παρουσιάστηκε νέα δουλειά επηρεασμένη από τις θεματικές του πρότζεκτ. Στα πλαίσια του «Beuys100», συμμετείχαμε επίσης με τους καθοδηγητές των εργαστηρίων στη σειρά από podcasts με τίτλο «The Earth Is Speaking» δημιουργώντας ένα κολλάζ από τα σημεία που χαρακτήρισαν τις δικές μας θεωρήσεις γύρω από τον όρο social sculpture.

Το συνεχώς εξελισσόμενο πολιτιστικό όραμα του Γκαίτε έχει συμβάλλει διαχρονικά τόσο στην εξέλιξη της τοπικής πολιτιστικής κοινότητας με την προώθηση και υποστήριξη καινοτόμων δράσεων όσο και στη καταγραφή της κυπριακής διακοινοτικής ιστορίας της τέχνης μέσω του πλούσιου αρχείου που διατηρείται στο Ινστιτούτο από την ίδρυσή του. Θα ήθελα να εκφράσω θερμές ευχαριστίες προς την Karin Varga, τη Νάταλη Στυλιανού, την Έλενα Πέτρου, αλλά και σε όλη την ομάδα του Ινστιτούτου Γκαίτε στην Κύπρο για τη συνεργασία μας. Η ενεργή συμβολή τους στην κάθε κοινή μας δραστηριότητα με τον επαγγελματισμό και την αφοσίωση που τους χαρακτηρίζει είναι πάντοτε καθοριστική για το αποτέλεσμα.