Su Süzgeci Binası

Yeni kurulan ve nüfusu kısa sürede artan başkentin su gereksinimini sağlamak, Cumhuriyet’in ilk önemli uğraşları arasında olmuş, bu amaçla Çubuk I Barajı ve filtre istasyonunun (su süzgeci) yapımına 1930’ların ilk yılları içinde karar verilmişti. 10 Haziran 1935 tarihinde temeli atılan yapı 3 Kasım 1936’da barajla birlikte görkemli törenlerle hizmete açılmıştır.

Tesis için gerekli yapılarla* birlikte duvarlarla tariflenen kendi küçük alanı içinde yer alan Su Süzgeci binası, uzun yıllar Ankara’ya temiz suyun yanı sıra sulama ve Gençlik Parkı havuzları için gerekli suyu sağlayarak hizmet etmiş; ancak bugün kullanım dışı kalmıştır.

Birbirine paralel uzanan üç bölümden oluşan ana binada orta nef yanlardan daha yüksektir. Güneye bakan uzun kenar boyunca binaya daha alçak bir kütle bitişmiştir. Bu kütlede çembersel uzantısıyla su tahlil laboratuvarı, pompa ve makine dairesi ile elektrik santrali yer almaktadır. Diğer uzun kenarın doğu ucunda şap havuzlarının olduğu alçak ve kısa bir kütle daha vardır.

Ana binada ve tesisisin diğer yapılarında 1930’lu yılların “kübik” sözcüğüyle tariflenen modern mimarlık biçimlenmesi en tipik özellikleriyle izlenebilmektedir. Örneğin, kesin hatlı yalın geometrik biçimleriyle kütleler ince bordürlerle bitmektedir. Cepheler iri serpme sıva ile kaplıdır. Yine pencereler alt ve üstten Ankara taşından bordürlerle birleştirilerek şerit pencere görünümü yaratılmak istenmiştir. Süzgeç binasının ilginç iki kütle özelliğinden biri, yan kanadının aynı yıllarda başka örnekleri görülen yarım silindirik biçimli bir uzantı ile bitmesi; diğeri, farklı yükseklikte dikey parçalardan oluşan gövdesiyle konstrüktivist bir dil sergileyen kulesidir. 1930’lu yıllarda Ankara’da yapılan Sergievi ve Gar Gazinosu binalarında da burada olduğu gibi yatay kütleleri dengeleyen, saatleriyle benzer kuleler vardır.

Yapısal sistemi betonarme çerçeve olan ve modern malzeme ve teknikle gerçekleştirilen ana binada suya çeşitli işlemlerin uygulandığı özel yalıtımlı havuzlar ve gereçler yer almaktadır.

Tesiste ana binanın yanı sıra idarî kısım, müdür, makinist ve amele evleri, ambar, su ölçüm binası ve depo bulunmaktadır.