Frankrijk
Klimaatverandering en sociale strijd

Kunnen wij in Frankrijk de strijd om het klimaat winnen? Drie jonge activisten laten hun licht schijnen over de maatschappelijke, politieke en economische strijd die wordt gevoerd.

“Zolang we voor economische groei blijven gaan, komen we nooit tot een duurzaam of rechtvaardig systeem.” Ik kan de stelling van Asuka dat groen kapitalisme geen oplossing biedt voor onze klimaatcrisis, alleen maar bijtreden. We kijken even van nabij hoe klimaat- en milieuactivisme in mijn land hand in hand gaan met sociale rechtvaardigheid.

In Frankrijk is er een beweging die een overwinning kan betekenen in de strijd om het klimaat. In oktober 2019 startte een gloednieuwe vorm van de beoefening van democratie: Een burgerovereenkomst voor het klimaat (Convention Citoyenne pour le Climat), waarbij 150 uitgelote burgers maatregelen uitwerkten om de uitstoot van broeikasgassen in Frankrijk tegen 2030 met minstens 40 procent te verminderen.
 
En toch zijn tal van instellingen ervan overtuigd dat het wetsvoorstel van de Franse regering aansluitend op die overeenkomst al het werk van de burgers teniet heeft gedaan. Die overeenkomst was eigenlijk bedoeld om de democratische dialoog te herstellen, nadat de beweging van de gele hesjes die sinds november 2018 protesteerde tegen de CO2-belasting op de brandstofprijzen hardhandig werd aangepakt. En dat protest is volkomen te begrijpen, als je bedenkt dat de CO2-belasting in Frankrijk het budget van de armste 10 procent van de bevolking viermaal zwaarder treft dan dat van de rijkste 10 procent, hoewel die laatste groep het milieu veel sterker vervuilt.

Voor Elodie, de 32-jarige woordvoerster van Alternatiba, “belichaamden de gele hesjes de eis voor sociale rechtvaardigheid samen met die voor meer milieubewustzijn. Sindsdien is de klimaatbeweging niet alleen groter geworden, maar heeft ze ook banden gesmeed.”
 

Een gedekoloniseerde milieubescherming van de onderste lagen voor klimaatrechtvaardigheid

 
Zo protesteerden Alternatiba en het Comité Adama op 18 juli 2020 samen tegen luchtverontreiniging in de arbeiderswijken en tegen het politiegeweld waarbij Cédric Chouviat door verstikking om het leven kwam, en Lamine Dieng, Adama Traoré en anderen slachtoffer werden van racistische discriminatie. Daarbij proclameerde Elodie: “De beweging Adama en de klimaatbeweging dragen dezelfde boodschap uit: Wij willen ademen.“

Deze ecologie van de onderste lagen strijdt tegen “de kolonialisering van de arbeiderswijken door bevolkingsgroepen van hogere rangen” (Manon Vergerio). Gentrificatie dringt de sociaal zwakkere bevolking naar de rand van de stad, naar industriegebieden, naar een omgeving verontreinigd door de hoofdverkeersassen en met verwaarloosde woningen met lage energie-efficiëntie. Om een dam op te werpen tegen dit fenomeen, bezet Youth for Climate huizen voor sociaal zwakkeren in het centrum van Parijs.
 

Business as usual achter de gevel van de liberale ecologie

 
Volgens de 24-jarige Maxime, internationaal coördinator van Extinction Rebellion Frankrijk, gaat het erom “de problemen bij de wortel aan te pakken, en een - in de ware betekenis van het woord - radicale houding aan te nemen. Daartoe behoren ook acties van burgerlijke ongehoorzaamheid tegen sectoren die verantwoordelijk zijn voor de vernietiging van het leven, van de sociale banden en van de democratie.”
In die zin kwam Total in 2020 in het vizier van de beweging, die de liberale ecologie van greenwashing van het bedrijf hekelde, terwijl het zijn vernietigende economische model verder handhaaft. Elodie licht toe: “Total wil de raffinaderij van Grandpuits omvormen tot een productie-eenheid van biobrandstof en 200 mensen de laan uitsturen. De werknemers en werkneemsters zijn zich bewust van de gevolgen voor het klimaat en zijn bereid van job te veranderen, maar dan zonder de sociale kaalslag en greenwashing van Total, dat petroleum verder stimuleert.“

Maxime is van oordeel dat “wij de noodzakelijke verandering van het economische paradigma kunnen realiseren met bijvoorbeeld een inkomen dat ecologische omvorming beloont, zoals Sophie Swaton voorstelt, om de professionele verandering te financieren”.
 

Wereldwijde ecologie in het teken van culturele strijd

 
Elodie vindt dat er al een culturele zege werd binnengehaald: “Frankrijk telt in 2021 geen enkele politieke partij meer die het niet heeft over milieubescherming, en alle sectoren willen zich daarbij aansluiten. De volgende fase is om over te stappen van een individuele naar een wereldwijde ecologie.” Daartoe moeten echter voorstellen voor een alternatieve levenswijze worden geformuleerd.
 
Met deze visie vatte de 26-jarige Romane een dissertatie rond het thema ecologische plaatsen aan: “Is een andere vorm van wonen een manier om voor een globale ecologie te strijden? We wonen in een dynamische, geëngageerde commune, zijn autarkisch en lokaal met de grond en met onze buren verbonden. We beleven onze overtuiging. We trachten inbreng te krijgen in plaatselijke instellingen. We strijden op veel verschillende fronten. We ontvangen bezoekers, om hen te vertellen en te tonen dat een andere levensstijl tot de mogelijkheden behoort.“
 
Bovendien kan mijn collega-blogger Gabriele jullie vertellen hoe grote Italiaanse ondernemingen zonder enig juridisch gevolg klimaatmisdrijven kunnen plegen - en hoe wij activisten daarop kunnen reageren. Je belangstelling gewekt? Lees dan volgende week beslist zijn bijdrage!