Het project Freiraum wil achterhalen hoe het in de steden van Europa met de vrijheid is gesteld. Welke vragen rijzen er wanneer burgers, wetenschappers en vertegenwoordigers van de culturele sector nadenken over het begrip “vrijheid” en dit toespitsen op de lokale situatie? Welke problemen worden er in een stad zichtbaar? Meer...
Een hybride festival over de taat van de vrijheid vandaag met stemmen uit heel Europa Freiraum Festival
Op 30, 31 oktober en 1 november 2020 vindt het Freiraum Festival plaats. Met digitale en fysieke events in Brussel en in 19 andere Europese steden, van Athene tot Praag en Turijn. Naar aanleiding van het Duitse EU-voorzitterschap onderzoekt het Goethe-Institut, samen met betrokkenen uit cultuur, wetenschap en maatschappij, hoe het vandaag in 42 Europese steden, in coronatijden, met de vrijheid in Europa is gesteld.
#Freiraumontheroadagain
Evenementen
Wat is de huidige staat van vrijheid in Europa? Waar is vrijheid in gevaar? Hoe versterken we vrijheid?
In het Europese Freiraum-project stellen 42 Goethe-Instituten en 53 partnerorganisaties uit cultuur, wetenschap en maatschappelijke organisaties sinds het najaar van 2017 de vraag: wat is vrijheid in Europa? Waar is deze in gevaar? Hoe versterken we deze? Het project zal in het najaar van 2020 worden afgerond. Toen kwam de pandemie van COVID-19 ... en nu ervaren we op ongekende wijze de impact van een virus op de vrijheid in Europa - enerzijds ervaren we nieuwe afschermingstendensen en grensafsluitingen, contact en uitgaansverboden en de toegenomen controle over het openbare leven. Aan de andere kant gaan er ook nieuwe vrijheden open - of het nu op internet is of thuis.
In een meerdelige videoserie vragen we onze Freiraum-partners in heel Europa hoe zij de situatie persoonlijk ervaren (in termen van vrijheid) en verzoeken ze ook vooruit te kijken.
Voor het Freiraum-project gebruikt het Goethe-Institut zijn Europese netwerk om partners uit cultuur en het maatschappelijk middenveld in dialoog te brengen en met behulp van stedentandems de volgende vragen nader te onderzoeken: Hoe is het gesteld om de vrijheid in het Europa van vandaag? Waar is deze in gevaar? Hoe kunnen we deze versterken?
Er ontstonden artistieke en discursieve formaten op ongeveer 40 locaties in Europa. Van Nicosia tot Carlisle, van Madrid tot Tallinn. Van 12 tot 17 maart 2019 komt er Freiraum naar Berlijn. Samen met de ZK / U - Zentrum für Kunst und Urbanistik en de Stiftung Mercator tonen geselecteerde Freiraum-tandems de resultaten van hun uitwisseling. Het programma omvat een tentoonstelling van video's en installaties, films, lezingen, concerten en performances. Met onder meer: Max Czollek, het Sloveense vrouwenkoor Kombinat, Hasnain Kazim, Ekin Deligöz, Jaan Toomik, Matthias Einhoff, Barbara Hendricks en het Duits-Servische hiphopduo Gipsy Mafia.
25 gespreksronden, vele aha-momenten en wat controverse - dat was "The Big Conversation on Safety and Freedom" in de Beursschouwburg op 26. januari. Samen met meer dan 100 discussianten hebben we tot diep in de nacht gesproken, ruzie gemaakt en ons verwonderd over etnische profilering, (on)veilige speelplaatsen voor kinderen, bewakingscamera's en het Europese defensie- en veiligheidsbeleid. Daartussenin liet "Spiegel"-journalist Haznain Kazim ons zien hoe je haat in humor kunt veranderen met zijn boek "Post van Karlheinz". Hier zijn enkele indrukken:
“Europa is Brussel binnengedrongen als een vreemd lichaam.
Hoe kunnen we de integratie van die ‘vreemdeling’ bevorderen en van Brussel een volwaardige Europese hoofdstad maken? Hoe zou Brussel er dan uit moeten zien?"
Dat is de vraag die eind september in het kader van de workshop “Freiraum” door Brusselexperts in de Beursschouwburg wordt uitgewerkt, en die door het publiek tijdens een openbaar debat werd uitgekozen.
Hoe is de situatie in Brussel? De Europese instellingen in Brussel zijn gestaag groter geworden. Waar ze in de jaren 60 nog een randpositie innamen, stellen ze vandaag meer dan 40.000 ambtenaren te werk. Tal van internationale instellingen zijn hun voorbeeld gevolgd; alles samen bracht de globalisering bijna 200.000 expats naar de stad. Tegelijk is Brussel een stad waar migranten uit de hele wereld wonen, vooral uit Noord- en Midden-Afrika. Die demografische verandering heeft van de Belgische hoofdstad een kleine wereldstad gemaakt. Bijna twee derde van de bevolking heeft buitenlandse roots. Kortom, Brussel is een extreem diverse stad.
Toch wordt de stad buiten België vooral geassocieerd met de Europese instellingen. “Brussel heeft beslist” is een gangbare manier om te zeggen dat ministers uit alle lidstaten van de Europese Unie tijdens een top tot een bepaald akkoord zijn gekomen. De EU wordt te vaak teruggebracht tot haar bureaucratische kant, en dat geldt ook voor de stad Brussel. De lidstaten lijken er weliswaar vrede mee te hebben dat de administratie van de EU hier gevestigd is, maar de kans om van Brussel het echte centrum van het Europese project te maken, blijft onbenut.
In werkelijkheid is Brussel een stad met veel gemeenschappen, nationaliteiten, talen en religies – en bovendien de hoofdstad van een land met drie taalgemeenschappen. Die verscheidenheid is echter nog niet tot uitdrukking gekomen in het idee van een gemeenschappelijk Europees burgerschap, een idee dat het aanzien van het Europese eenmakingsproces zou kunnen versterken.
Daarom dus de vraag: hoe kunnen we beter met die verscheidenheid omgaan, zodat Brussel het echte centrum van de EU wordt? Hoe zou zo een Brussel eruitzien? Hoe kunnen we ons bevrijden van de vooroordelen en vermeende kenmerken van onze stad en ons als een stedelijke ruimte voor alle Europeanen laten zien? Waarom kunnen we Brussel niet als een Europees laboratorium zien – als een vrije ruimte – en een Europese stad uitvinden die openstaat voor de rest van de wereld?
Onze FREIRAUM experts:
Eric Corijn, cultuurfilosoof en sociaal wetenschapper (VUB, Cosmopolis, Brussels Academy)
Philippe Van Parijs, professor Economie en Sociale Ethiek, oprichter van het Basic Income Earth Network (UCL, KU Leuven, Oxford)
Tom Bonte, directeur van de Beursschouwburg
Sophie Alexandre, coördinatrice (Réseaux des arts)
Leen de Spiegelaere, coördinatrice (Brussels Kunstenoverleg)
Bie Vancraeynest, programmadirectrice Enter Festival (Demos)
