Het akkoord van Glasgow
hoe de klimaatbeweging haar eigen agenda voor klimaatrechtvaardigheid uitwerkt

Ook na 25 jaar klimaatconferenties, protesten en demonstraties gaat de uitstoot wereldwijd in stijgende lijn. Wat houdt ons tegen om onze doelen te bereiken? Met het akkoord van Glasgow wordt een plan uitgestippeld waarmee de klimaatbeweging een stap vooruit kan zetten.

Als activisten vragen we ons vaak af of onze protesten wel resultaat opleveren. Komt onze boodschap duidelijk over? Zijn we voor de ondernemingen en regeringen waarop we kritiek uiten, een doorn in het oog? Krijgen we er nieuwe bondgenoten bij als we mensen ertoe bewegen zich bij ons aan te sluiten? Slagen we erin een maatschappelijk debat op gang te brengen?
In het vorige artikel vertelden Carmen en Belén hoe Spaanse activisten tegenover de klimaatconferentie staan en welke impact die zal hebben. Maar wat als de beweging geen tijd meer heeft om aan de zijlijn een nieuwe onderhandelingsronde af te wachten? Eén ding staat namelijk vast: ondanks alle protesten, marsen en demonstraties neemt de uitstoot nog steeds toe.

Burgerlijke ongehoorzaamheid tegen business as usual

Daarom heeft de beweging de afgelopen twee jaar protesten georganiseerd waarbij ze aan burgerlijke ongehoorzaamheid doet: de wet bewust en collectief ondermijnen of naast zich neerleggen voor een duidelijk politiek doel. Waarom zou je deelnemen aan deze acties of ze organiseren? Daarover sprak ik met Alice, een activiste bij Climáximo, die me het volgende vertelde: "Als ons huis in brand staat, moeten we meteen alles laten vallen waarmee we bezig zijn en de business as usual onderbreken. Het is onze plicht om onrechtvaardige wetten te ontkennen." Wet en moraal zijn niet altijd synoniem, en wat er op dit ogenblik met de planeet gebeurt, is volledig legaal.

De klimaatbeweging heeft inderdaad weinig tijd om alles radicaal te veranderen. We hebben dus een plan nodig dat de verantwoordelijkheid voor het collectief terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen bij de beweging zelf legt, aangezien regeringen en instellingen blijven falen. En net dat is het idee achter het akkoord van Glasgow. Het doel bestaat erin "burgerlijke ongehoorzaamheid in te zetten als belangrijkste (maar niet als enige) instrument om een daling van de uitstoot te realiseren waarmee een temperatuurstijging van 1,5 °C in 2100 kan worden afgewend." Acht maanden lang hebben tientallen organisaties gezwoegd aan de tekst, die in oktober 2020 werd ondertekend. Meer dan 80 organisaties van over de hele wereld namen op die manier het heft in eigen handen om tegen 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 50% terug te dringen. Het idee ontstond na de zoveelste mislukte klimaatconferentie: de COP25, die in december 2019 plaatsvond in Madrid. Uit frustratie over de onmacht van de instellingen groeide de behoefte om een concreet stappenplan voor de klimaatbeweging uit te werken.

Het akkoord van Glasgow in Portugal

Op basis van een inventarisatie van de nationale uitstoot wordt in het akkoord een agenda voor klimaatrechtvaardigheid uitgewerkt die een duidelijke koers uitzet voor de beweging. Mariana, een activiste bij Fridays for Future Portugal die van meet af aan is betrokken bij het akkoord van Glasgow, zegt: "Iedereen weet dat ons huis in brand staat, maar niemand heeft een plan om het vuur te bestrijden."
In Portugal wordt dit plan gesteund door Climáximo en de studentenbeweging achter de klimaatstakingen (FFF PT). In maart stelden we voor het eerst onze inventaris van Portugese emissies voor: een röntgenfoto van het productiesysteem waarmee we de infrastructuren en bedrijven met de grootste uitstoot hebben kunnen identificeren. Op basis daarvan stellen we nu onze agenda voor klimaatrechtvaardigheid op, waarbij we samenwerken met lokale gemeenschappen en antiracistische, huisvestings- en feministische bewegingen om prioriteiten voor uitstootvermindering vast te leggen. Vervolgens wordt onze agenda voor klimaatrechtvaardigheid samengevoegd met die van andere landen, waardoor actieplannen op regionaal en internationaal niveau ontstaan.

Het akkoord van Glasgow toont aan dat het vertrouwen in het systeem en de instellingen ons verhindert onze doelstellingen te bereiken. Onze beweging heeft de sleutel in handen voor de broodnodige verandering, die er enkel kan komen als we confronterende maatregelen nemen en een sociaal rechtvaardig plan creëren van en voor mensen.

Het is duidelijk aan ons om de brand te blussen.

In het volgende artikel werpen we een blik op individuele acties. Zullen die hun effect bereiken dankzij hun culturele betekenis?