Internationaal activisme
Hoe klimaatactivisten over de hele wereld elkaar inspireren en steunen.

Koloniale, kapitalistische en patriarchale maatschappelijke structuren maken dat niet alle regio’s en levende wezens dezelfde impact ondervinden van de klimaatverandering. Over de hele wereld slaan activisten de handen in elkaar om op te komen tegen deze ongelijkheid. Hoe werken zij samen over de grenzen heen? Baïa en Jo delen hun ervaringen met internationaal activisme.

Von Victoria Berni

Gemeenschappelijke strijd over landsgrenzen heen 

De geglobaliseerde economie heeft, als erfenis van het kolonialisme, in zekere mate geleid tot internationaal activisme. Bijvoorbeeld tussen Frankrijk en de Franse overzeese gebieden, rond de kwestie van chloordecon. Dat insecticide werd van 1972 tot 1993 massaal gebruikt op bananenplantages in Martinique en Guadeloupe en heeft er mee voor gezorgd dat op de Antillen relatief meer prostaatkanker voorkomt dan waar ook ter wereld. De 27-jarige Baïa vertelt hoe activisten in de overzeese gebieden en op het Franse vasteland nu samen bekijken hoe ze toeleveringsketens kunnen verstoren om de aandacht op het probleem te vestigen.
 
Internationaal activisme kan ook een directe steun vormen voor lokale strijd. Denk maar aan het protest dat sinds de jaren negentig aan de Frans-Duitse grens wordt gevoerd om het transport van kernafval tegen te houden.  

Van elkaar leren en vriendschappen sluiten

Jo kwam als 18-jarige naar de universiteit en begon zich al snel te engageren in de antiglobaliseringsbeweging: “Het was de tijd van de internationale tegentoppen. In 2001 werd het eerste Wereld Sociaal Forum gehouden in Porto Alegre, Brazilië.” Jo vertelt dat tijdens zulke bijeenkomsten activisten uit alle hoeken van de wereld elkaar ontmoetten:

“Ik leerde mensen kennen die zich engageerden in de meest uiteenlopende domeinen. Daardoor kreeg ik een veel beter inzicht in de verschillende werelden van activisten en datgene waar ze voor ijveren.”
 
Jo legt uit dat die internationale bijeenkomsten een belangrijke rol spelen “voor het overdragen van verzetsmaatregelen en de zichtbaarheid van lokale strijd”. Die overdracht gebeurt ook tussen verschillende generaties. Het feit dat er bijvoorbeeld straatmedici zijn, is een verzetsmaatregel uit de jaren zestig, ontwikkeld door de Black Panthers en de American Indian Movement, die vandaag in de praktijk gebracht en aangeleerd wordt op plaatsen van nucleair verzet, zoals het Noord-Franse dorp Bure, of zelfs in de acties van de Gele Hesjes.
 
Ook Baïa’s milieu-activisme is gebaseerd op dergelijke overgeleverde kennis: “Als persoon van Afrikaanse afkomst heb je maar zelden toegang tot grond, want waar ik vandaan kom, is de grond vervuild en behoort hij ons niet toe. Daarom laat ik me inspireren door de tactiek van de marrons, een vorm van ecologisch en maatschappelijk verzet door zwarte mensen in de slavenkolonies. Zij vluchtten naar de bergen en hooggelegen bossen en konden daar soms jarenlang overleven, door op een slimme manier vruchten te verbouwen en zelfvoorzienend te worden. Net als zij wil ik nieuwe vrijheden verwerven, bijvoorbeeld door een gegarandeerde voedselproductie, dat geeft mij een referentiepunt in mijn strijd.”

Grenzen, uitdagingen en doelen van het internationalisme 

Voor Baïa ligt de uitdaging in “een soort imperialisme: mensen die niet rechtstreeks betrokken zijn, eisen bepaalde strijdpunten op voor zichzelf. Zij beslissen wat de ander nodig heeft, zoals zo vaak bij humanitaire hulpverlening. Dat houdt mensen dan weer in een afhankelijkheidsrelatie.” Volgens Jo is “het internationalisme sinds het einde van de antiglobaliseringsbeweging aan het begin van de jaren 2000 een beetje in de vergetelheid geraakt. De kennis werd niet doorgegeven, de activisten werden ouder en de aandacht voor het thema verslapte te snel. Er is nood aan een internationale activismecultuur.”
 
Wat kunnen we daaraan doen? Voor Jo bestaat er “geen magische formule. We moeten weer internationale ontmoetingsruimten creëren en ideeën over de verschillende maatregelen en acties uitwisselen. We moeten ons samen bijscholen, de instrumenten vernieuwen en tegelijk proberen de verschillen te bewaren, om niet tot een homogene massa te komen”.
 
Er valt nog veel meer te zeggen over hoe koloniale structuren het klimaatactivisme beïnvloeden. Matilde uit Portugal gaat er in haar bijdrage op door. Te lezen vanaf 15 juli!