Evenementenreeks
AFTER REASON

After Reason - Productive Undoing is a Difficult Task

De 'double bind'-theorie in psychologisch onderzoek, stammend uit het midden van de 20e eeuw beschrijft een communicatievorm van gelijktijdige, tegenstrijdige boodschappen. In het gecommuniceerde bericht stromen een of meerdere onderliggende energieën, die in verschillende of zelfs tegenovergestelde richtingen wijzen. Een voorbeeld hiervan is wanneer een ouder tegen zijn kind zegt dat het geliefd is, maar tegelijkertijd via zijn lichaamstaal afwijzing communiceert – dergelijke situaties kunnen angst, schizofrenie of verstomming veroorzaken. De postkoloniale filosoof Gayatri Spivak leende de terminologie van de 'double bind' om onze huidige situatie te duiden, als een pijnlijk gevolg van de aan de oorsprong liggende paradox van het universalisme en kolonialisme van de 18e en 19e eeuw.

Verlichting - een ambivalente erfenis
Het progressieve Europese filosofische debat van de Verlichting van de 18e eeuw, beloofde universele vrijheid, gelijkheid en emancipatie door middel van de rede. Ironisch genoeg weten we vandaag de dag dat het ook de slavernij, genocide en andere misdaden tegen de menselijkheid voort heeft gebracht. Om dit te beschrijven, spreekt Spivak over de Verlichting als het erfgoed dat zowel de gekoloniseerden als de kolonisators gevormd heeft: net zoals kolonisatie werd gerechtvaardigd door de Verlichting, stelde de Verlichting het de gekoloniseerden in staat om zich tegen hun onderdrukkers te keren en voor hun vrijheid te vechten. Voorlopig lijkt er geen ontsnapping aan dit dialectische dilemma te zijn – alleen de taak om ermee in het reine te komen.

Gezien het huidige Europese buitenlands- en veiligheidsbeleid of verkiezingsuitslagen waarin onmiskenbaar fascistische dynamieken aanwezig zijn, zijn deze constitutieve aspecten van de Europese geschiedenis in onze samenlevingen ingebed. Terwijl het Westen diep verwikkeld is in de huidige wreedheden tegen de menselijkheid, komen deze verstrengelingen van historische narratieven naar voren – hun “productive undoing is a difficult task”, hun productieve ontmanteling is een zware taak (Gayatri Spivak).

AFTER REASON nodigt kunstenaars en denkers uit om de ongemakkelijke ervaring van de double bind te adresseren. Door middel van theoretische discoursen, die de artistieke praktijk zullen vergezellen, zal er aandacht worden besteed aan de relatie tussen hedendaags racisme, (settler) kolonialisme en het universalisme debat, welke dringend aan een update toe is. In hoeverre zijn universalistische ideeën vandaag de dag nog bruikbaar, vanuit een postkoloniaal bezien en hoe ziet generatieve kritiek eruit in een wereld voorbij identiteitspolitiek? We zullen ons verdiepen in dekoloniale praktijken, speculaties en wereldvormgevingen om een "verbeeldend activisme" te beoefenen als een van de laatste beschikbare instrumenten tegen polariserende discoursen en het ongemak van de geschiedenis.

Preview
Van 17 tot 19 oktober zullen verschillende kunstenaars en filosofen samenkomen voor een weekend vol discussies, performances, workshops en lezingen. Het programma is een reactie op de festiviteiten rond Immanuel Kant, maar ook een context voorstel voor het performance-kunstwerk One Drop van Sonja Lindfors, dat de historische verstrengelingen van kapitalisme, kolonialiteit en imperialisme en hoe deze de hedendaagse westerse esthetiek vormen, volgt. Het evenement wordt geopend door de postkoloniale filosoof Nikita Dhawan, die zal spreken over haar nieuw gepubliceerde boek Rescuing Enlightenment from Europeans, waarin ze queer en feministische postkoloniale theorie verzoent met de ideeën van de Verlichting. Onder anderen zullen het Brusselse queer BIPoC-collectief Fatsabbats en She-Dandy Sofia Bempeza workshops geven over performance en schrijfpraktijken als een manier om samen tegenruimtes te creëren. Cultuuronderzoeker Ana Texeira Pinto zal haar project Fascism, Unreason and the Paradox of Modernity presenteren en licht werpen op de instrumentalisering van het concept van de rede in de context van de huidige opkomst van extreemrechts, terwijl filosoof Sami Khatib zal beginnen met een Kantiaans perspectief op teleologie, vrede en de geschiedenis van de filosofie en ten slotte een argumentatieve boog zal trekken naar Palestina, Marx, Benjamin en psychoanalyse.

In november en december zullen er nog meer evenementen plaatsvinden op onverwachte, alledaagse locaties in Brussel: Als reactie op de historische erfenis van exclusieve huiskamer- of salondiscussies onder de denkers van de Verlichting, zullen kunstenaars en intellectuelen elkaar ontmoeten in filosofische “pop-up salons” in openbare ruimtes. Gemodereerd door Kantiaan Stephen Howard, met onder andere Potsdam filosoof Thomas Khurana. Meer informatie volgt.