Exportsucces Smurfen
Geboren in België, geboetseerd in Duitsland
De blauwe figuurtjes naar een idee van de Brusselse tekenaar Peyo zijn afkomstig van de firma Schleich in Schwäbisch Gmünd. Het Duitse bedrijf is een van de grootste speelgoedproducenten ter wereld.
Neem bijvoorbeeld Geschenksmurf. Je zou hem ook Proficiatsmurf of Alstublieft-smurf kunnen noemen. In zijn linkerhand houdt hij een gele doos ter grootte van een dobbelsteen, met een rode strik errond. Onmiskenbaar een geschenk. De vingertjes van zijn rechterhand houden drie bloemen vast. Zijn glimlach laat een tongetje zien, in de vorm van een rood geschilderd vlekje. De kleuren geel, rood, groen, zwart en – uiteraard – smurfblauw maken van dit amper 5,5 centimeter hoge kunststof figuurtje een leuk cadeautje voor een speciale gelegenheid waarvoor men liever geen weelderig geschenk of bos bloemen wil geven, maar liever iets symbolisch. Zoals deze Smurf, vertegenwoordiger van een onuitputtelijke fantasiewereld. Er bestaan smurfenfiguurtjes in de vorm van skateboarders of windsurfers, en er zijn er die de snaren van een gitaar beroeren. Andere figuurtjes symboliseren dan weer een sterrenbeeld, bijvoorbeeld Smurfen met een schorpioenstekel op het achterwerk. Er zijn ook kunststoffen taferelen uit smurfenfilms. Zo gaf de derde smurfenbioscoopfilm, Het verloren Dorp (verschenen in het voorjaar van 2017), aanleiding tot een hele reeks vrouwelijke Smurfjes, strijdgezellinnen van Smurfin, die in dat verhaal een belangrijke rol spelen. Verzamelaars volgen de ontwikkeling van het Smurfen-universum op internetfora of in fanclubs. Een complete collectie telt vandaag al meer dan 750 verschillende figuurtjes. En heel wat van die poppetjes zijn ontwikkeld door speelgoedfabrikant Schleich in Schwäbisch Gmünd.
Dwergen uit de middeleeuwen
De tastbare Smurfen van kunststof komen dus uit Duitsland. Of toch zeker de oorspronkelijke modellen, en dat al sinds 1965, zeven jaar nadat de blauwe dwergen voor het eerst hun opwachting maakten in de stripgeschiedenis, meer bepaald in een verhaal van Pierre Culliford. Die Belg, beter bekend onder zijn artiestennaam Peyo, werd in 1928 in Brussel geboren en behoorde in de jaren 50 tot de belangrijkste tekenaars van het Franstalige tijdschrift Spirou (dat ook een Nederlandse uitgave had onder de titel Robbedoes). In dat blad verschenen geregeld episodes van Johan et Perlouit – in het Nederlands Johan en Pirrewiet, een reeks die zich afspeelde in de middeleeuwen en waarin Peyo op zekere dag in een woudscène de Smurfen opvoerde, blauwe mannetjes met witte mutsen en witte broekjes. Les Schtroumpfs, zoals ze in de oorspronkelijke Franse versie heetten, waren geboren. Al snel gingen ze een eigen leven leiden. Het album La Flûte à six schtroumpfs (in het Nederlands: De fluit met zes Smurfen) werd een verrassend succes. Het duurde niet lang voor de blauwe mannetjes met hun grappige manier van spreken wereldwijd bekend werden: een nieuw Belgisch exportsucces was een feit. Omdat het woord “Schtroumpf” niet in alle talen past, kregen ze naargelang het land of de regio waar ze verschenen een andere naam. In de VS heten ze Smurfs, in Italië Puffi, in Japan Kumafu. In Duitstalige landen doet “Schtroumpf“ te sterk denken aan “Strumpf” (het Duitse woord voor “kous”), dus daar schlumpfen de kleine slaapmutsdragers door hun verhalen.