Betaalbare huisvesting
De WoonBox

WoonBox is een pilootproject rond betaalbare huisvesting, opgezet door een Brusselse vzw. Het idee erachter? Herbruikbare woonunits plaatsen in leegstaande gebouwen in Brussel. En dat met een sociaal doel.

In Molenbeek, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevindt zich op een straathoek een industrieel gebouw dat niet meteen de aandacht trekt. En het is ook niet de buitenkant die ons interesseert. Van zodra je binnenkomt en op de tweede verdieping bent aanbeland, kan je niet anders dan vol verwondering kijken naar de recreatieve ruimte, die omgeven is door allerlei kleine woonunits die zijn opgetrokken uit houten panelen. Het doet wat surreëel aan.

Zo’n twintig mensen wonen al een jaar in dit vreemde tijdelijke dorp dat is ontworpen en gebouwd door de vzw Samenlevingsopbouw Brussel. “Dit gebouw deed vroeger dienst als bottelarij”, vertelt Hanna Clarys, projectverantwoordelijke. “Het werd vervolgens overgenomen door jezuïeten, die van plan waren om er een school van te maken. Toch bleef het gebouw nog een tijdje leegstaan voordat de renovatiewerken van start zouden gaan. We zijn dan tot een overeenkomst gekomen met de nieuwe eigenaars en mochten het pand in de tussentijd betrekken."

Een invulling voor leegstaande kantoren

Oude fabrieken, verlaten kantoorgebouwen ... Grote leegstaande panden zoals dit zijn er in Brussel met duizenden. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest beslaan leegstaande kantoren alleen al een totale oppervlakte van 978.000 m². “Er is naar schatting zoveel leegstand in Brusselse kantoorgebouwen dat we er iedereen die in onze hoofdstad op de wachtlijst staat voor een sociale woning, in zouden kunnen huisvesten. Dat zijn 50.000 mensen”, licht Hanna Clarys toe.

In een stad als Brussel kan de zoektocht naar een geschikte woning een lang en moeilijk traject zijn. Samenlevingsopbouw Brussel zag altijd al potentieel in leegstaande gebouwen. Met die grote gebouwen wordt soms jarenlang niks gedaan, dus waarom zou je er dan geen gebruik van maken? Mogelijkheden te over. Maar eerst moet de eigenaar overtuigd worden om een overeenkomst van tijdelijke bezetting te tekenen – een formule waarmee de vzw de panden kan betrekken en de eigenaar geen belasting op leegstand hoeft te betalen.

Een mini-appartementje

“Nog voordat het idee van WoonBox gestalte kreeg, zorgden we er al voor dat mensen in moeilijkheden in leegstaande gebouwen terechtkonden”, aldus Hanna Clarys. “We wisten dat het om tijdelijke huisvesting ging, want eigenaars kiezen er vroeg of laat toch voor om leegstaande gebouwen te renoveren en te gebruiken. Het probleem daarbij was dat, telkens wanneer dat gebeurde, we alles verloren wat we hadden opgebouwd.” 

Daaruit ontstond een idee: waarom maken we geen woningen die we eenvoudig kunnen demonteren en verplaatsen? De principes achter de ‘WoonBox’ waren geboren. “In theorie kan een WoonBox in 5 dagen tijd worden opgetrokken. We kunnen die dan demonteren en alle materialen hergebruiken om hem ergens anders weer op te bouwen", legt Hanna Clarys uit.

Het is dan misschien wel een bouwpakket, maar het blijft toch een comfortabel mini-appartementje. “Elke WoonBox heeft een ingerichte keuken, een badkamer, en een of meer slaapkamers afhankelijk van de gezinssituatie”, gaat Hanna Clarys verder. “We hebben ook samengewerkt met de KU Leuven om ervoor te zorgen dat de WoonBox voldoet aan dezelfde normen als alle andere appartementen in Brussel, met name op het gebied van licht”, voegt ze er nog aan toe.

Tot wie richt WoonBox zich?

WoonBox is niet alleen bedoeld om de leegstand in Brussel aan te pakken, maar heeft ook een heuse sociale doelstelling. “Wij voorzien in huisvesting voor personen die moeite hebben om een aangepaste woning te vinden”, legt Hanna Clarys uit. Concreet gaat het dan om mensen die kwetsbaar zijn of in een moeilijke situatie verkeren. “Hier betalen ze een heel lage huurprijs. We spreken dan over ongeveer 150 euro voor een koppel, en maximaal 450 euro voor een groot gezin”, verduidelijkt de projectverantwoordelijke.

Voor dit pilootproject heeft Samenlevingsopbouw Brussel samengewerkt met de vzw's CAW Brussel en AprèsToe. Samen hebben ze deze ‘WoonBoxen’ aangeboden aan vrouwen die het slachtoffer zijn geworden van partnergeweld en aan jongeren met een voorgeschiedenis van dakloosheid.  “Wat al die mensen gemeen hebben, is dat ze stuk voor stuk bijna klaar zijn om hun vleugels uit te slaan, ze bevinden zich in de laatste rechte lijn richting volledige zelfstandigheid”, verduidelijkt Hanna Clarys. “WoonBox geeft hen het laatste zetje dat ze nodig hebben.”

Naast huisvesting wordt er ook gezorgd voor individuele begeleiding. “Iedereen verbindt zich ertoe om tijdens zijn of haar verblijf hier te focussen op een specifiek probleem”, licht Hanna Clarys toe. “Als je met een slecht appartement zit of moeite hebt om de huur te betalen, vind je amper de tijd of de energie om je te concentreren op je andere problemen. Een geschikte woning geeft je echter de mentale rust die nodig is om de andere problemen in je leven te kunnen aanpakken.”

De jezuïeten, de officiële eigenaars van het gebouw, zijn van plan om er in mei van volgend jaar zelf weer iets mee te doen. Zo goed als alle inwoners van de WoonBox-wijk hebben al een nieuw onderkomen gevonden waar ze tegen dan terechtkunnen.  De vzw Samenlevingsopbouw Brussel gaat van haar kant op zoek naar een nieuwe plek om de WoonBoxen terug op te bouwen, zodat ze weer andere mensen in moeilijkheden kan helpen met een atypische woonruimte.