Translating Franz Kafka

The Sudden Walk

When it looks as if you had made up your mind finally to stay at home for the evening, when you have put on your house jacket and sat down after supper with a light on the table to the piece of work or the game that usually precedes your going to bed, when the weather outside is unpleasant so that staying indoors seems natural, and when you have already been sitting quietly at the table for so long that your departure must occasion surprise to everyone, when, besides, the stairs are in darkness and the front door locked, and in spite of all that you have started up in a sudden fit of restlessness, changed your jacket, abruptly dressed yourself for the street, explained that you must go out and with a few curt words of leave-taking actually gone out, banging the flat door more or less hastily according to the degree of displeasure you think you have left behind you, and when you find yourself once more in the street with limbs swinging extra freely in answer to the unexpected liberty you have procured for them, when as a result of this decisive action you feel concentrated within yourself all the potentialities of decisive action, when you recognize with more than usual significance that your strength is greater than your need to accomplish effortlessly the swiftest of changes and to cope with it, when in this frame of mind you go striding down the long streets -- then for that evening you have completely got away from your family, which fades into insubstantiality, while you yourself, a firm, boldly drawn black figure, slapping yourself on the thigh, grow to your true stature.

All this is still heightened if at such a late hour in the evening you look up a friend to see how he is getting on.

(English translation by Willa and Edwin Muir)

হঠাৎ হাঁটতে বেরোনো

সন্ধ্যাবেলায় যখন কেউ ভাবে যে বাড়িতে থাকার সিদ্ধান্তটি সে অবশেষে নিয়ে ফেলেছে, হাউসকোট পরে ফেলেছে, রাতের খাবারের পর টেবিলের আলোয় বসে আছে, আর সেই কাজ বা খেলাটিও সমাপ্ত, যার শেষে সে অভ্যাসবশত ঘুমাতে যায়, যখন বাইরের আবহাওয়া কিছুটা প্রতিকূল, যার ফলে বাড়ির ভিতরে থাকা প্রায় অনিবার্য হয়ে পড়ে, যখন কেউ এতক্ষণ ধরে নীরবে টেবিলে বসে আছে যে সেখান থেকে উঠে গেলে তা সকলের বিস্ময়ের কারণ হবে, যখন বাড়ির সিঁড়িও ইতিমধ্যে অন্ধকার ও গেট তালাবদ্ধ, এবং যখন এত কিছুর পরেও কেউ হঠাৎ অস্বস্তিতে উঠে পড়ে, হাউসকোট ছেড়ে অবিলম্বে বাইরের পোশাক পরে উপস্থিত হয়, ঘোষণা করে যে তাকে বেরোতেই হবে, আর সংক্ষেপে বিদায় নিয়ে বেরিয়েও পড়ে, আর মনে মনে ভাবে কমবেশি কতটা অসন্তোষ সৃষ্টি করেছে সে, যা নির্ভর করে ফ্ল্যাট-এর দরজাটি আওয়াজ করে বন্ধ করার গতির উপর, যখন কেউ ফের রাস্তায় দাঁড়িয়ে, অঙ্গ-প্রত্যঙ্গরা যখন এই অপ্রত্যাশিত স্বাধীনতায় বিশেষ তৎপরতার সাথে সাড়া দেয়, যখন এই একটি সিদ্ধান্তের দরুন মনে হয় যেন সকল সিদ্ধান্ত নেওয়ার ক্ষমতা নিজের মধ্যে জড়ো হয়েছে, যখন কেউ স্বাভাবিকের চেয়ে বেশি গুরুত্ব সহকারে স্বীকার করে যে দ্রুততম পরিবর্তন আনার ও সহ্য করার জন্য প্রয়োজনের চেয়ে বেশি শক্তি তার আছে, এবং যখন সে দীর্ঘ রাস্তা বরাবর হাঁটে, – তখন সেই সন্ধ্যায় সে তার পরিবার থেকে সম্পূর্ণরূপে বেরিয়ে আসে, পরিবার বিলীন হয়ে যায় অবাস্তবে, আর সে নিজে, দৃঢ়, সিমাবদ্ধতায় কালো হয়ে যাওয়া, দ্রুত পা চালিয়ে, তার সত্যিকারের রূপটি ধারণ করে।

সবকিছু আরও প্রবল হয়ে ওঠে, যখন সেই সন্ধ্যারাতে সে কোনো বন্ধুর বাড়ি যায় তার খোঁজখবর নিতে।

(অনুবাদ: অমৃতা ধাড়া) Translation: Amrita Dhara
Read by: Amrita Dhara

अप्रत्याशित सैर

जब शाम को ऐसा लगता है कि घर पर रहने का पक्का निर्णय ले लिया गया है, घर के कपड़े पहनकर जब हम रात के खाने के बाद रौशनी जलाकर मेज़ के सामने बैठे हुए किसी काम में या खेल में लग जाते हैं जिसको ख़त्म करके हम आम तौर पर सोने चले जाते हैं, जब बाहर मौसम खराब होता है, जिस कारण घर पर रहना स्वाभाविक हो जाता है, और जब हम मेज़ के सामने इतनी देर से चुपचाप बैठे होते हैं कि उठकर जाने से सबका आश्चर्यचकित होना बनता हो, जब सीढ़ियों की बत्तियाँ बुझाई जा चुकी होती हैं और घर का दरवाज़ा बंद हो चुका होता है, और जब इन सब के बावजूद हम अचानक बेचैनी के साथ खड़े होकर, अपने कपड़े बदल कर फ़ौरन बाहर जाने लायक कपड़ों में नज़र आते हैं, तुरंत बाहर जाना ज़रूरी होने की घोषणा करते हैं, और एक छोटे-से अलविदा के बाद चल भी देते हैं, जब हमें लगता है कि दरवाज़ा बंद करने में दिखाई गई फ़ुर्ती उस कम या ज़्यादा नाराज़गी को दर्शाती है जिसे हम पीछे छोड़ आए हैं, और जब हम ख़ुद को गली में फिर से पाते हैं, जहाँ शरीर के अंग उन्हें दी गई अनपेक्षित स्वतंत्रता का जवाब एक ख़ास चुस्ती से देने लगते हैं, जब इस एक निर्णय से अनेकों निर्णय लेने की क्षमता खुद में एकत्रित होती महसूस होने लगती है, जब इस बात का एहसास सामान्य से अधिक प्रबलता से होने लगता है कि सबसे तेज़ बदलाव लाने और बर्दाश्त करने के लिए आवश्यकता से अधिक बल हम में मौजूद है, और जब हम इस तरह लंबी गलियों में टहल रहे होते हैं – तब उस एक शाम के लिए ही सही, हम अपने अमूर्त बन चुके परिवार से पूरी तरह बाहर निकलकर, स्फ़ूर्ति से चलते हुए, पूर्ण दृढ़ता और किसी रेखाचित्र की काली स्याही जैसी स्पष्टता के साथ अपने असली रूप में आ जाते हैं। 

और यह सब तब और प्रबल हो जाता है जब हम इतनी देर रात गए अपने किसी मित्र से उसका हाल चाल जानने के लिए मिलने जाते हैं।

(अनुवाद: रश्मी) Translation: Rashmi
Read by: Kavita Khatri

പൊടുന്നനെയൊരു അലസഗമനം 

വൈകുന്നേരം വീട്ടിലിരിക്കാൻ മനസ്സ് ഉറപ്പിച്ചതുപോലെ തോന്നുമ്പോൾ, വീട്ടിലെ ഉടുപ്പും ധരിച്ച് അത്താഴത്തിന് ശേഷം മേശപ്പുറത്ത് വിളക്കു കത്തിച്ചു വച്ച് ജോലിസ്ഥലത്തേക്കോ കളിയിലേക്കോ എന്നു തീരുമാനിക്കുകയും പിന്നീട് ഉറങ്ങാൻ പോകുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ, പുറത്ത് കാലാവസ്ഥ അസുഖകരമായിരിക്കയാൽ വീടിനുള്ളിലിരിക്കുന്നത് സ്വാഭാവികമാണെന്ന് തോന്നിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ, എഴുത്തുമേശയിലെ ജോലിക്കായി ഇപ്പോൾത്തന്നെ വളരെ നേരം നിശബ്ദമായി ഇരിക്കുകമൂലം പുറത്തേയ്ക്കുള്ള ഇറക്കം പൊതുവായൊരു അതിശയമായിത്തീരേണ്ടിവരുമ്പോൾ, കോണിപ്പടികൾ ഇരുട്ടിൽ ആയിരിക്കുകയും വീട്ടുവാതിൽ അടഞ്ഞു കിടക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ, എല്ലാം ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും നിങ്ങൾ പെട്ടെന്നൊരസ്വസ്ഥതയിൽ ഏണീക്കുമ്പോൾ, കോട്ടുമാറിയിട്ട് വീഥിയിലെ നടപ്പിനുതകുന്ന ജാക്കറ്റ് ധരിച്ച്, പുറത്തിറങ്ങിയേ തീരൂ എന്ന് വിശദീകരിക്കുമ്പോൾ, ഹ്രസ്വമായൊരു യാത്ര പറച്ചിലിനു ശേഷം തിരക്കിനനുസൃതമായി വീട്ടുവാതിലടയ്ക്കുകയും തന്റെ അനിഷ്ടം ഏറെക്കുറെ പിന്നിലാക്കിയെന്നു വിശ്വസിക്കുകയും അങ്ങിനെ പുറത്തിറങ്ങുകയും ഇടവഴിയിൽ എത്തിപ്പെടുകയും, അവിടെ അപ്രതീക്ഷിതമായി കിട്ടിയ സ്വതന്ത്ര്യത്തിനു കൈകാലുകൾ ഒരു പ്രത്യേക ചലനത്തിലൂടെ മറുപടി നൽകുകയും, ഈയൊരു തീരുമാനത്തിലൂടെ സർവ്വനിശ്ചയശേഷിയും തന്നിൽ സംഭരിക്കുകയും ചെയ്തതായി അനുഭവസിദ്ധമാവുമ്പോൾ, സാധാരണയിൽ കവിഞ്ഞ അർത്ഥത്തോടുകൂടി തനിക്ക് ആവശ്യങ്ങളേക്കാളേറെ ശക്തിയാണുള്ളതെന്നും, ആ ശക്തികൊണ്ട് അതിവേഗത്തിലുള്ള മാറ്റത്തെ നിസ്സാരമായി നിറവേറ്റാനും നേരിടാനും കഴിയുമെന്നും തിരിച്ചറിയുമ്പോൾ,നീണ്ടുകിടക്കുന്ന ഇടവഴികൾ പിന്നീട് താണ്ടുമ്പോൾ, - അപ്പോഴാണ് ഈ സായാഹ്നത്തിനായി അസംബന്ധത്തിലേയ്ക്ക് മങ്ങി നീങ്ങുന്ന കുടുംബത്തിൽനിന്ന് സമ്പൂർണ്ണമായി നിങ്ങൾ വിട്ടിറങ്ങുന്നത്, അതിനിടെ വ്യക്തവും സ്പഷ്ടവുമായ കറുത്ത രൂപമായി, തുടയിലടിച്ചുകൊണ്ട് അചഞ്ചലനായി സ്വന്തം യഥാർത്ഥ നിലയിലേയ്ക്ക് നിങ്ങൾ സ്വയം വളരുന്നത്.
ഇതെല്ലാം ഒന്നു ബലപ്പെടുന്നത്, നിങ്ങൾ ഈ വൈകിയ സായന്തനത്തിൽ ഒരു സുഹൃത്തിന്റെ ക്ഷേമം അന്വേഷിക്കാനായി അയാളെ തേടുമ്പോഴാണ്.

(വിവർത്തനം: പി. എം. സുബൈർ) Translation: P.M. Subair
Read by: Reshma Radhakrishnan

साक्षात्कार 

संध्याकाळी घरीच थांबायचा शेवटी जेव्हा एखाद्याने निश्चय केलाय असं वाटतं, घरातले कपडे घालून, रात्रीच्या जेवणानंतर, दिव्याच्या उजेडात टेबलापाशी बसून त्याने काहीतरी काम हाती घेतलेलं असतं किंवा काहीतरी खेळायला सुरूवात केलेली असते, ते संपल्यावर सर्वसाधारणपणे तो झोपायला जातो, जेव्हा बाहेर फारसं सुखद हवामान नसतं, त्यामुळे घरात थांबणं ही अगदी स्वाभाविक गोष्ट ठरते, अशावेळी आता एखाद्याने टेबलाजवळ एवढा वेळ घालवल्यानंतर, जिन्यात अंधार असताना नि घराचं मुख्य दार बंद असताना कुठेही बाहेर जाणं म्हणजे सर्वांना आश्चर्याचा धक्का दिल्यासारखंच होईल आणि आता याउप्परही जेव्हा कोणी अचानक अस्वस्थ होऊन ताडकन् उठतो, अंगातले कपडे बदलून तडक बाहेर जायचे कपडे चढवतो, बाहेर जावंच लागणार असल्याचं सांगून पटकन निरोप घेतो, घाईघाईने घराचं दार धाडकन् आपटत, आपल्या माघारी कमी-अधिक नाराजी नक्कीच ओढवली असण्याची शक्यता मनाशी गृहीत धरून गल्लीत येतो; त्याची गात्रे, त्याने बहाल केलेली अनपेक्षित मुक्ततेची अनुभूती मिळाल्यामुळे विशेष चपळाईने प्रतिसाद देतात, तेव्हा त्याला या निर्णयातून स्वतःमधल्या संपूर्ण निर्णयक्षमतेची जाणीव होते अन् त्यातून सामान्य पातळीवरच्या अर्थापेक्षा अधिक गहन अर्थ उमगतो, की होय, माणसामध्ये अत्यंत जलदगतीने तसंच सहजपणे बदल करण्याची व तो पचवण्याची शक्ती गरजेपेक्षा जास्त असते. आणि मग जेव्हा तो अशा प्रकारे लांबलचक गल्ल्या पार करतो – तेव्हा तो त्या संध्याकाळपुरता, अर्थहीन जगणाऱ्या त्याच्या कुटुंबापासून पूर्णतः विलग झालेला असतो, त्यावेळी तो स्वतः अतिशय ठामपणे आपल्या कुरूप बाह्याकृतीला सामोरे जात, स्वतःला पार्श्वभागी फटकावत, आपल्या खऱ्याखुऱ्या स्वरूपात उन्नत होतो.

आणि हे सगळं अधिकच प्रकर्षाने घडून येतं, जेव्हा कोणी अशा रात्री एखाद्या मित्राला शोधतो, हे बघण्यासाठी की, त्याचं कसं काय चाललंय!

(भाषांतर: निरुपमा जोशी) Translation: Dr. Nirupama Joshi
Read by: Sanket Deshpande 

හදිසි ඇවිදීමට යාම 

හවසට ගෙදර නවතින්න හිත හදාගෙන රැ ඇදුම  ඇඳගෙන රෑ කෑමෙන් පස්සෙ  ආලෝකමත් කල  මේසෙ ළඟ ඉඳගෙන ඒ වැඩේ හරි සෙල්ලම හරි කළාට පස්සෙ  නිදා ගන්න යන්න පුරුදු වෙලා තියෙන. පිටත කාලගුණය අප්රසන්න  නම් ගෙදර ඉන්න හිතෙන එක සාමාන්ය දෙයක්, යමෙක් මේසයේ බොහෝ වේලාවක් සිටියත්  පිටවී යාම අන් අය තුළ පුදුමයක් ඇති කල හැකියි, පඩිපෙළ දැනටමත් අඳුරු වී ඉදිරිපස දොර අගුළු දමා තිබුණද, එය සාමාන්ය විස්මයට හේතු වනු ඇත, සහ මේ සියල්ල තිබියදීත්, හදිසි නොසන්සුන්තාවයකින් නැඟිට, කබාය වෙනස් කර ඇදගෙන, වීදියේ සිටින බව ප්රකාශ  කරනුයේ, යමෙකු ඉවත්ව යා යුතු බවයි, කෙටි සමුගැනීමකින් පසු  වුවද, යමෙකු තම මහල් නිවාසයේ දොරට තට්ටු කරන වේගය අනුව, යමෙකු පාරේ සිටින විට අඩු හෝ වැඩි කරදරයකට මුහුණු පානබව විශ්වාස කරන, විශේෂයෙන් කඩිසරව ප්රතිචාර දක්වන අත් පා සමඟ යමෙකු ඔවුන්ට ලබා දී ඇති දැනටමත් අනපේක්ෂිත නිදහසට, මෙම එක් යෝජනාවක් මගින් තමා තුළම එක්රැස් වී ඇති තීරණයේ සියලු බලය දැනෙන විට, සාමාන්ය  තරමට  වඩා විශාල වැදගත්කමක් ඇතිව, කෙනෙකුට අවශ්යතාවයට වඩා වැඩි ශක්තියක් ඇති බව, ඉතා වේගවත් වෙනස පහසුවෙන් ක්රියාත්මක කිරීමට සහ විඳදරාගැනීමට ඇති බව යමෙකුට දැනේ. යමෙක් මේ ආකාරයෙන් දිගු වීදි දිගේ ඇවිද යන විට, යමෙකු මේ සවස් යාමයේ තම පවුල සම්පූර්ණයෙන්ම අත්හැර දමා ඇති අතර, එය පදනම් විරහිත බවට හැරෙන  අතර, යමෙකු තම සැබෑ ස්වරූපයට නැඟී, තරමක් තදින්,  කළු පැහැයෙන් යුතු දළ සටහනක් සහිත ව, ඔහුගේ පිටුපසින් කලවා වලට පහර දෙයි.

හවසට යාලුවෙක් බලන්න ගිහාම හැමදේම ශක්තිමත් වෙනවා.

(පරිවර්තනය: අෂානි රණසිංහ) Translation: Ashani Ranasinghe
Read by: Indima Rajapaksha

Translation: Sadique Khan
Read by: Md. Rahil Siddiqui

Absent-Minded Window-Gazing

What are we to do with these spring days that are now fast coming on? Early this morning the sky was gray, but if you go to the window now you are surprised and lean your cheek against the latch of the casement.
The sun is already setting, but down below you see it lighting up the face of the little girl who strolls along looking about her, and at the same time you see her eclipsed by the shadow of the man behind overtaking her.
And then the man has passed by and the little girl's face is quite bright.

(English translation by Willa and Edwin Muir)

झरोखे के उस पार

वसंत ऋतु जल्द ही आने वाली है| हम वसंत के दिनों में क्या करेंगे? आज सुबह आसमान स्लेटी रंग का था,  लेकिन अगर अब कोई खिड़की के पास जाता है तो विस्मित हो जाता है और खिड़की के हैंडल से गाल सटाकर बाहर देखने लगता है।
डूबते हुए सूरज की रोशनी नीचे चलती हुई एवं इधर-उधर देखती हुई एक मासूम लड़की के चेहरे पर दिखाई देती है| साथ ही उसके पीछे तेज़ गति से आते हुए व्यक्ति की परछाई भी उस पर पड़ती हुई दिखती है। 
फिर वह आदमी गुज़र जाता है और बच्ची का चेहरा पूरी तरह चमकने लगता है।

(अनुवाद: रश्मी) Translation: Rashmi
Read by: Kavita Khatri

ಗೈರು ಮನಸ್ಸಿನ ವಿಚಲಿತ ನೋಟ

ಇನ್ನೇನು ವೇಗವಾಗಿ ನಮ್ಮೆಡೆಗೆ ಧಾವಿಸುಸುತ್ತಿರುವ ಈ ವಸಂತ ಕಾಲದ ದಿನಗಳಿಗಾಗಿ ನಮ್ಮದೇನು ಕೆಲಸ?
ಇಂದು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಮುಗಿಲು ಬೂದು ಬಣ್ಣವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈಗ ಕಿಟಕಿ ಬಳಿ ಯಾರಾದರೂ ಹೋಗಿ ಆಕಾಶದೆಡೆಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಬೆರಾಗಾಗಿ ಕಿಟಕಿಯ ಚಿಲಕಕ್ಕೆ ಕೆನ್ನೆ ಒರಗಿಸಿಯಾರು.
ಹಾಗೆಯೇ ಕೆಳಗೆ ದೃಷ್ಟಿ ಹರಿಸಿದಾಗ, ಆಚೆ ಈಚೆ ನೋಡುತ್ತ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಓಡಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಪುಟ್ಟ ಹುಡುಗಿಯ ಮುಖವನ್ನು ಮುಳುಗುತ್ತಿರುವ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಿಂದ ಬೆಳಗುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆದರೆ ಅದೇ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಅವಳ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಅವಸರದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ನೆರಳಿನಿಂದ ಅವಳ ಮೇಲೆ ಗ್ರಹಣ ಮೂಡಿದಂತಾಯಿತು.
ನೋಡನೋಡುತ್ತಾ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅವಳ ಪಕ್ಕದಿಂದ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೊಳಪಿನಿಂದ ಆ ಪುಟ್ಟ ಹುಡುಗಿಯ ಮುಖವು ಮತ್ತೆ ಅರಳಿತು.

(ಅನುವಾದ: ಅರ್ಪಿತಾ ಶೇಡಬಾಳ್ಕರ್) Translation: Arpita Shedbalkar
Read by: Sanju Lamani

ഒരു യാദൃച്ഛിക ജാലക കാഴ്ച

ആസന്നമാകുന്ന ഈ വസന്തകാല ദിനങ്ങളിൽ നാം എന്തു ചെയ്യും? ഇന്ന് രാവിലെ ആകാശം ചാരനിറമായിരുന്നു, പക്ഷേ ഇപ്പോൾ ജനലിനടുത്തേക്ക് പോകുമ്പോൾ നിങ്ങൾ ആശ്ചര്യപ്പെട്ട് ജനലിന്റെ ഹാൻഡിലിലേക്ക് കവിൾ ചായ്ച്ചുനിൽകുന്നു.
ഇതിനകം അസ്തമിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന സൂര്യന്റെ പ്രകാശം താഴെ കാണാം. തന്റെ ചുറ്റും നോക്കിനടക്കുന്ന ഒരു കുഞ്ഞു പെൺകുട്ടിയുടെ മുഖം സൂര്യപ്രകാശത്തിൽ തിളങ്ങുന്നു. പൊടുന്നനെ അവളെ മറികടന്നു പോയ പുരുഷന്റെ നിഴലിൽ ആ മുഖം മങ്ങിപ്പോയി.
അയാൾ കടന്നുപോയതും, കുട്ടിയുടെ മുഖം കൂടുതൽ തിളക്കത്തോടെ പ്രകാശിതമായി.

(വിവർത്തനം: പി. എം. സുബൈർ) Translation: P.M. Subair
Read by: Reshma Radhakrishnan

The Way Home

See what a persuasive force the air has after a thunderstorm! My merits become evident and overpower me, though I don't put up any resistance, I grant you.
I stride along and my tempo is the tempo of all my side of the street, of the whole street, of the whole quarter. Mine is the responsibility, and rightly so, for all the raps on doors or on the flat of a table, for all toasts drunk, for lovers in their beds, in the scaffolding of new buildings, pressed to each other against the house walls in dark alleys, or on the divans of a brothel.
I weigh my past against my future, but find both of them admirable, cannot give either the preference, and find nothing to grumble at save the injustice of providence that has so clearly favored me.
Only as I come into my room I feel a little meditative, without having met anything on the stairs worth meditating about. It doesn't help me much to open the window wide and hear music still playing in a garden.

(English translation by Willa and Edwin Muir)

വീട്ടിലേക്കുള്ള വഴി

ഇടിമിന്നലിനു ശേഷം കാറ്റിന് എന്തൊരു പ്രേരണാശക്തിയാണ് എന്നൊന്നു കാണണം! ഞാൻ ചെറുത്തുനിന്നില്ലെങ്കിൽപോലും, എന്റെ യോഗ്യതകൾ പ്രത്യക്ഷമാവുകയും എന്നെ കീഴ്പ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.
ഞാൻ നടക്കുകയാണ്. എന്റെ വേഗത തന്നെയാണ് ഈ വഴിയോരത്തിൻറെയും, ഈ തെരുവിന്റെയും, ഈ പരിസരത്തിൻറെയും വേഗത. വാതിലുകളിലും മേശപ്പലകകളിലും കേൾക്കുന്ന മുട്ടുകൾ, മദ്യപാനാഘോഷങ്ങൾ, കിടപ്പറയിലും പുത്തൻ കെട്ടിടത്തിലെ മച്ചിലും, വേശ്യാലയങ്ങളിലെ ദീവാനുകളിലും, ഊടുവഴികളിലെ ചുവരുകളിലും ചേർന്നമർന്ന പ്രണയിതാക്കൾ - ഇതിനൊക്കെ ഉത്തരവാദി ഞാൻ തന്നെ. 
ഞാൻ എന്റെ ഭൂതകാലത്തെ ഭാവിയുമായി വച്ച് അളന്നുനോക്കുമ്പോഴും, രണ്ടും എനിക്ക് ഒരുപോലെ വിശിഷ്ടമെന്നു തോന്നുന്നു. ഒന്നിനുമീതെ മറ്റൊന്നിനു മുൻഗണന നൽകാൻ എനിക്കു കഴിയുന്നില്ല. അതിനാൽ എനിക്കനുകൂലമായ വിധിയുടെ അനീതിയെ മാത്രമേ എനിക്ക് പഴിചാരാനാകൂ. 
എന്റെ മുറിയിൽക്കയറുമ്പോൾ മാത്രം ഞാൻ ഒരൽപം ചിന്താവിഷ്ടനാകുന്നു, ചിന്തിക്കാൻ വകയുള്ളതൊന്നും പടികയറി വരുമ്പോൾ കണ്ടെത്താതെ തന്നെ. ജനാലകൾ മലർക്കെ തുറന്നിട്ടാലും പൂന്തോട്ടത്തിൽനിന്ന് പാട്ട് തുടർന്നുകൊണ്ടിരുന്നാലും, അതൊന്നും എന്നെ അത്ര സഹായിക്കാറില്ല.

(വിവർത്തനം: കൃഷ്ണപ്രിയ ഷാജു) Translation: Krishnapriya Shaju
Read by: Reshma Radhakrishnan

On The Tram (The Passenger)

I stand on the platform of a tramway car and I feel profoundly uncertain as to my position in this world, in this city, and in my family. Not even by accident I could tell which sensible demands Imight set forward rightly. I can not justify to myself the fact that I stand on this platform, I hold to this strap, I let myself be carried by this car, that people avoid the tram, or stride on quietly, or stops before the shops’ windows. No one ask me the reason, but that is irrelevant.
The car approaches a stop; a girl goes towards the exit, ready to alight. She appears to me so distinctly, as if I were touching her. She is dressed in black, theskirt's folds almost do not move, the blouse is tight and has a white lace collar, the left hand she holds flat against the wall, the umbrella in her right hand is on the second step from the bottom. Her face is brown, her nose pressed at the sides, ends in a rounded and wide shape. She has a lot of brown hair and on her right temple her hair is swept aside. Her small ear adheres closely, but I can see, as I am near, the whole back of the ear and its shade at the joint.
Then I asked myself: why is it that she is not surprised about herself, and keeps her mouth shut and says nothing about it?

(English translation by Alessandro Baruffi, courtesy literaryjoint.blogspot.com)

सफ़र-ए-ट्राम: अनिश्चितता की दास्तान

मैं ट्राम के प्लेटफॉर्म पर खड़ा हूँ और इस दुनिया में, इस शहर में, अपने परिवार में अपनी हैसियत को लेकर पूरी तरह अनिश्चित हूँ। मैं तो बातों-बातों में भी यह नहीं बता सका कि मैं किसी भी दिशा में कौन सा तर्कसंगत दावा पेश कर सकता हूँ। मैं इस बात का भी औचित्य सिद्ध नहीं कर सकता कि मैं इस प्लेटफॉर्म पर खड़ा हूँ, इस स्ट्रैप को पकड़े हुए हूँ, खुद को इस ट्राम में ले जाने दे रहा हूँ, कि लोग ट्राम के रास्ते से हट जाते हैं या चुपचाप चल रहे हैं या दुकानों की खिड़कियों के सामने टकटकी लगाए खड़े रहते हैं। वास्तव में कोई भी मुझसे इसकी उम्मीद नहीं करता, लेकिन इस बात से कोई फ़र्क नहीं पड़ता।  
जैसे ही ट्राम एक स्टॉप के पास पहुँचती है, एक लड़की उतरने के लिए तैयार होकर सीढ़ियों के पास खड़ी हो जाती है। वह मुझे इतनी साफ़ नज़र आती है, मानो मैंने उसे छू लिया हो। उसने काले रंग की पोशाक पहनी हुई है, उसकी स्कर्ट की चुन्नटें इतनी कड़क हैं कि वे तकरीबन नहीं के बराबर हिल रही हैं, ब्लाउज़ तंग है और कॉलर बारीक जाली वाली सफ़ेद लेस से बना है। उसका बायाँ हाथ दीवार से सटा हुआ है, और उसके दाहिने हाथ में मौजूद छाता ऊपर से दूसरी सीढ़ी पर टिका हुआ है।  
उसका चेहरा सांवला है, चौड़ी गोल नाक किनारों पर थोड़ी सी दबी हुई है। उसके बहुत घने भूरे बाल हैं और माथे पर दाईं तरफ बिखरी हुई लटें। उसका छोटा सा कान सिर से बिल्कुल चिपका हुआ है, लेकिन चूँकि मैं उसके पास खड़ा हूँ तो मैं उसके दाहिने कान का पूरा पिछला भाग और उसकी जड़ पर पड़ने वाली छाया देख सकता हूँ।
उस समय मैंने ख़ुद से पूछा था: ऐसा कैसे है कि वह लड़की अपने आप पर अचंभित नहीं है, कैसे वह चुप्पी साधे खड़ी रहती है और ऐसा कुछ भी नहीं कहती?

(अनुवाद: नेहा अंसारी) Translation: Neha Ansari
Read by: Kavita Khatri

ಪಯಣಿಗ

ವಿದ್ಯತ್ ಚಾಲಿತ ಟ್ರಾಮ್ ಒಳಗೆ ನಿಂತಿರುವ ನನಗೆ ಈ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಾಗಲಿ, ಈ ಊರಿನಲ್ಲಾಗಲಿ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಾಗಲಿ ನನ್ನ ಸ್ಥಾನ ಏನೆಂಬುದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನಿಶ್ಚಿತ. ನಿಜವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ  ನಾನು ಯಾವ ದಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ  ಹಕ್ಕನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಬಲ್ಲೆ ಎಂದು ಬರಿ ಬಾಯಿ ಮಾತು ಅಷ್ಟೆ.
ನಾನು ಈ ವಾಹನದಲ್ಲಿ ಕುಣಿಕೆ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯಲು ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಈ ಟ್ರಾಮನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದೆ ಮೌನವಾಗಿ ಜನ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಅಥವಾ  ಅಂಗಡಿಗಳ ಕಿಟಕಿಗಳ ಮುಂದೆ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ವಾಸ್ತವಗಳ ವೈಚಿತ್ರತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಲಾರೆ, ಹಾಗೆ ಮಾಡೆಂದು ಯಾರೂ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತವೂ ಅಲ್ಲ.
ಟ್ರಾಮ್ ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಇಳಿಯಲು ಸಿದ್ಧಳಾಗಿ ಬಾಗಿಲಿನಕಡೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಒಬ್ಬ ಹುಡುಗಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಅವಳನ್ನು ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಷಿಸಿದ ಹಾಗೆ ಭಾಸವಾಯಿತು. ಕಪ್ಪು ಉಡುಪು ಧರಿಸಿದ್ದ ಹುಡುಗಿ, ಅವಳ ಸ್ಕರ್ಟಿನ ಸರಿದಾಡದಂತೆ ತೀಡಿದ ನೆರಿಗೆಗಳು, ತಿರುಡಿದ ಲೇಸಿನ  ಕಾಲರ್ ಹೊಂದಿದ ಬಿಗಿಯಾದ ಬ್ಲೌಸ್. ಅವಳ ಎಡ ಅಂಗೈ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲಿದೆ, ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿರುವ ಛತ್ರಿ ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಎರಡನೇ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಮೇಲಿದೆ. ಅವಳ ಮುಖವು ಕಂದು ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿತ್ತು, ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಗುರವಾಗಿ ಒತ್ತಿದಂತೆ, ದುಂಡಾಗಿ ಹರಡಿಕೊಂಡ ಮೂಗು. ಅವಳ ದಟ್ಟವಾದ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಕೂದಲು ಹಣೆಯ ಬಲಭಾಗಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅವಳ ಪುಟ್ಟ ಕಿವಿಗಳು ತಲೆಗೆನಿಕಟವಾಗಿದ್ದವು, ಆದರೆ ಹತ್ತಿರ ನಿಂತ ನನಗೆ ಅವಳ ಬಲ ಕಿವಿಹಾಲೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಿಂಭಾಗ ಹಾಗು ತುದಿಯ ನೆರಳು ಕಾಣಿಸುತ್ತಿತ್ತು.
ಆಗ ನಾನು ನನ್ನನ್ನೇ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿಕೊಂಡೆ: ಅವಳಿಗೆ ತನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಅಚ್ಚರಿ ಇಲ್ಲವೇ? ಏನೂ ಮಾತನಾಡದೆ ಹೇಗೆ ತಾನೆ ಮೌನವಾಗಿರಬಲ್ಲಳು?

(ಅನುವಾದ: ಅರ್ಪಿತಾ ಶೇಡಬಾಳ್ಕರ್) Translation: Arpita Shedbalkar
Read by: Sanju Lamani

ട്രാം സഞ്ചാരി

ഞാൻ ഇലക്ടിക് ട്രാമിന്റെ പ്ലാറ്റ്ഫോമിൽ നിൽക്കുകയാണ്; ഈ ലോകത്തിലും, ഈ നഗരത്തിലും, എന്റെ കുടുംബത്തിലും എന്റെ സ്ഥാനമെന്താണെന്ന് എനിക്ക് യാതൊരു നിശ്ചയവുമില്ലാതെയാണ് ഞാനിവിടെ നില്ക്കുന്നത്. എന്റെ യുക്തിസഹമായ ആവശ്യങ്ങൾ ഏതാണെന്നോ അവ എവിടെ ഉന്നയിക്കണമെന്നോ എന്ന് ലാഘവത്തോടുകൂടിപ്പോലും അറിയിക്കാൻ പറ്റാതെവരുന്നു. ഞാൻ ഈ പ്ലാറ്റ്ഫോമിൽ നിൽക്കുകയാണ്, ഈ ബെൽറ്റിൽ പിടിച്ചിട്ടുണ്ട്, എന്നെത്തന്നെ വണ്ടിയിൽ കൊണ്ടുപോകാൻ അനുവദിക്കുന്നു, വണ്ടിവരുമ്പോൾ ആളുകൾ ഒഴിഞ്ഞുമാറുകയോ, നിശബ്ദമായി നടന്നു പോവുകയോ, പീടികജനാലകൾക്ക് മുന്നിൽ വിശ്രമിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നു മുതലായ കാര്യങ്ങളുടെ പേരിൽ എന്നെത്തന്നെ പ്രതിരോധിക്കാൻ പോലും എനിക്ക് കഴിയില്ല. ആരും എന്നോട് അങ്ങനെ ചെയ്യാൻ ആവശ്യപ്പെടുന്നുമില്ല, പക്ഷെ അതിനിവിടെ പ്രസക്തിയില്ല.
വണ്ടി ഒരു സ്റ്റോപ്പിൽ എത്തുന്നു. ഇറങ്ങാൻ തയ്യാറായി ഒരു പെൺകുട്ടി പടികൾക്ക് സമീപം നിൽക്കുന്നു. ഞാൻ അവളെ സ്പർശിച്ചിരുന്നു എന്നതുപോലെ അവളെനിക്ക് വ്യക്തമായി കാണപ്പെടുന്നു. കറുത്ത വസ്ത്രമാണ് അവൾ ധരിച്ചിരിക്കുന്നത്. പാവാടയുടെ പ്ലീറ്റുകൾ അധികം ചലിക്കുന്നില്ല. ഉടുപ്പ് ഇറുകിയതാണ്. അതിൽ ചെറിയ വെള്ള നിറത്തിലുള്ള ലേസു പിടിപ്പിച്ച കോളറും. അവൾ ഇടതുകൈ ഭിത്തിയിൽ അമർത്തിപ്പിടിച്ചിരിക്കുന്നു. വലതുകൈയിലെ കുട മുകളിൽ നിന്ന് രണ്ടാമത്തെ പടിയിൽ വച്ചിരിക്കുന്നു. തവിട്ടുനിറമാണ് അവളുടെ മുഖത്തിന്. ഇരുവശങ്ങളിലും അല്പം പരന്ന മൂക്കിന്റെ തുമ്പ് ഉരുണ്ടതും വീതിയുള്ളതുമാണ്. വലതുവശത്ത് നെറ്റിക്കും ചെവിക്കും ഇടയിലായി ധാരാളം ചെമ്പൻ മുടികൾ, പറന്നു വീണു കിടക്കുന്ന മുടികൾ വേറെയും. ചെവി വളരെ ഇടുങ്ങിയതാണ്, പക്ഷെ ഞാൻ നില്കുന്നത് അടുത്തായതിനാൽ വലത്തേ ചെവിയുടെ പിൻഭാഗം മുഴുവനും, നിഴലടക്കം, എനിക്ക് കാണാം.
ഞാൻ അപ്പോൾ അതിശയിച്ചു; എന്തുകൊണ്ടാണ് അവൾക്ക് സ്വയം ഒരത്ഭുതമായി തോന്നാത്തത്? എന്തുകൊണ്ടാണ് അവൾ ഇങ്ങനെയൊന്നും പറയാതെ വായടച്ചു മിണ്ടാതെ നിൽക്കുന്നത്?

(വിവർത്തനം: കൃഷ്ണപ്രിയ ഷാജു) Translation: Krishnapriya Shaju
Read by: Reshma Radhakrishnan

प्रवासी

मी ट्रॅममध्ये उभा आहे आणि या जगातल्या, या शहरातल्या, माझ्या कुटुंबातल्या माझ्या भूमिकेविषयी पूर्णतः साशंक आहे. कोणत्याही बाबतीतली माझी उपयुक्तता, अगदी सहज म्हणून सुद्धा मी सिद्ध करू शकणार नाही. मी या ट्रॅममध्ये का उभा आहे, या पट्ट्याला धरलं आहे, या ट्रॅममधून ती नेईल तिथे जातो आहे, लोक ही ट्रॅम चुकवत आहेत किंवा शांतपणे चालत आहेत किंवा दुकानांच्या दर्शनी भागांसमोर थांबले आहेत... यापैकी कशाचंच तार्किक स्पष्टीकरण मी देऊ शकणार नाही — अर्थात कोणी माझ्याकडे ते मागितलेलंही नाही, पण त्याने काही फरक पडत नाही.
ट्रॅम एका थांब्याजवळ येतेय, उतरण्याच्या तयारीत एक मुलगी पायरीपाशी येऊन उभी आहे. जणू काय मी तिला स्पर्श केला असावा, इतक्या स्पष्टपणे ती मला दिसतेय. तिने काळे कपडे परिधान केले आहेत, तिच्या स्कर्टच्या चुण्या जरासुद्धा हलत नाहीयेत, तिच्या अंगात हेम च्या पांढऱ्या तिरक्या टाक्यांची कॉलर असलेला तंग ब्लाऊज आहे, तिने तिच्या डाव्या हाताचा तळवा भिंतीवर टेकवलाय, उजव्या हातात छत्री धरून वरून दुसऱ्या पायरीवर ती उभी आहे. तिचा चेहरा सावळा आहे, बाजूने काहीसं चपटं असलेलं नाक शेंड्याशी गोलाकार आणि फताडं आहे, तिचे दाट केस तपकिरी आहेत आणि उजव्या कानाशिलावरचे केस उडतायत. तिचा छोटासा कान चेहऱ्याला घट्ट चिकटलाय, अर्थात मी बघतोय, कारण मी जवळ उभा आहे, तिच्या उजव्या कानाच्या पाळीची संपूर्ण मागची बाजू आणि तळाची छटा दिसतेय.
त्यावेळी मी स्वतःला विचारलं होतं : कसं काय बरं तिला स्वतःविषयी आश्चर्य वाटत नाही, तिने तोंड घट्ट मिटून ठेवलंय आणि तशा प्रकारचं काहीच बोलत नाही?

(भाषांतर: निरुपमा जोशी) Translation: Dr. Nirupama Joshi
Read by: Sanket Deshpande

Translation: Mohammad Khalid
Read by: Md. Rahil Siddiqui

The Wish To Be A Red Indian

If one were only an Indian, instantly alert, and on a racing horse, leaning against the wind, kept on quivering jerkily over the quivering ground, until one shed one's spurs, for there needed no spurs, threw away the reins, for there needed no reins, and hardly saw that the land before one was smoothly shorn heath when horse's neck and head would be already gone.

---

The Trees

For we are like tree trunks in the snow. In appearance they lie sleekly and a little push should be enough to set them rolling. No, it can't be done, for they are firmly wedded to the ground. But see, even that is only appearance.

(English translations by Willa and Edwin Muir)

ഒരു റെഡ് ഇന്ത്യനാകാനുള്ള ആഗ്രഹം

നാം റെഡ് ഇന്ത്യക്കാർ മാത്രമായിരുന്നെങ്കിൽ, ഞൊടിയിടയിൽ ജാഗ്രതയോടെ, മത്സരിച്ചോടുന്ന കുതിരപ്പുറത്തിരുന്ന് വായുവിലേയ്ക്കു ചാഞ്ഞ്, ഹ്രസ്വമായ കുലുക്കങ്ങളിലൂടെ, വിറയ്ക്കുന്ന നിരത്തിനു മേലേ ബൂട്സിലെ കുതിമുള്ള് തീരും വരെ വീണ്ടും അധികമായി വിറച്ചു കുതിച്ചേനെ. കാരണം കടിഞ്ഞാൺ വലിച്ചെറിയും വരെ കുതിമുള്ള് ഇല്ലായിരുന്നു, കാരണം അവിടെ കടിഞ്ഞാൺ തന്നെ ഇല്ലായിരുന്നു, തനിക്കു മുമ്പിലുള്ള ഭൂമിയെ മേഞ്ഞു മേഞ്ഞു മിനുക്കിയ തരിശുഭൂമിയായി കുതിരക്കഴുത്തും കുതിരത്തലയും ഇല്ലാതെ കാണും മുമ്പെ.

---

മരങ്ങൾ

എന്തെന്നാൽ, നാം മഞ്ഞിൽകിടക്കുന്ന മരത്തടികൾ പോലെയാണ്. കാഴ്ചയിൽ അവ തെന്നുന്നതു പോലെ കിടക്കുന്നു, ചെറിയ തള്ളൽ കൊണ്ട്, നിങ്ങൾക്ക് അവയെ തള്ളിനീക്കാമെന്നും തോന്നാം. ഇല്ല, നിങ്ങൾക്കത് ചെയ്യാൻ കഴിയില്ല, കാരണം അവ നിലത്ത് ദൃഢമായി പറ്റിപിടിച്ചിരിക്കുകയാണ്. എന്നാൽ നോക്കൂ, അതും ഒരു തോന്നൽ മാത്രമാണ്.

(വിവർത്തനം: പി. എം. സുബൈർ) Translation: P.M. Subair
Read by: Reshma Radhakrishnan

The Judgement
(An excerpt)

It surprised Georg how dark his father's room was even on this sunny morning. So it was overshadowed as much as that by the high wall on the other side of the narrow courtyard. His father was sitting by the window in a corner hung with various mementoes of Georg's dead mother, reading a newspaper which he held to one side before his eyes in an attempt to overcome a defect of vision. On the table stood the remains of his breakfast, not much of which seemed to have been eaten.
'Ah, Georg,' said his father, rising at once to meet him. His heavy dressing gown swung open as he walked and the skirts of it fluttered around him. -'My father is still a giant of a man,' said Georg to himself.
'It's unbearably dark here,' he said aloud.
'Yes, it's dark enough,' answered his father.
'And you've shut the window, too?'
'I prefer it like that.'
'Well, it's quite warm outside,' said Georg, as if continuing his previous remark, and sat down.
His father cleared away the breakfast dishes and set them on a chest.
'I really only wanted to tell you,' went on Georg, who had been vacantly following the old man's movements, 'that I am now sending the news of my engagement to St. Petersburg.' He drew the letter a little way from his pocket and let it drop back again.
'To St. Petersburg?' asked his father.
'To my friend there,' said Georg, trying to meet his father's eye. - In business hours he's quite different, he was thinking, how solidly he sits here with his arms crossed.
'Oh yes. To your friend,' said his father, with peculiar emphasis.
'Well, you know, Father, that I wanted not to tell him about my engagement at first. Out of consideration for him, that was the only reason. You know yourself he's a difficult man. I said to myself that someone else might tell him about my engagement, although he's such a solitary creature that that was hardly likely - I couldn't prevent that - but I wasn't ever going to tell him myself.'
'And now you've changed your mind?' asked his father, laying his enormous newspaper on the window sill and on top of it his spectacles, which he covered with one hand.
'Yes, I've been thinking it over. If he's a good friend of mine, I said to myself, my being happily engaged should make him happy too. And so I wouldn't put off telling him any longer. But before I posted the letter I wanted to let you know.'
'Georg,' said his father, lengthening his toothless mouth, 'listen to me! You've come to me about this business, to talk it over with me. No doubt that does you honor. But it's nothing, it's worse than nothing, if you don't tell me the whole truth. I don't want to stir up matters that shouldn't be mentioned here. Since the death of our dear mother certain things have been done that aren't right. Maybe the time will come for mentioning them, and maybe sooner than we think. There's many a thing in the business I'm not aware of, maybe it's not done behind my back - I'm not going to say that it's done behind my back - I'm not equal to things any longer, my memory's failing, I haven't an eye for so many things any longer. That's the course of nature in the first place, and in the second place the death of our dear mother hit me harder than it did you. - But since we're talking about it, about this letter, I beg you, Georg, don't deceive me. It's a trivial affair, it's hardly worth mentioning, so don't deceive me. Do you really have this friend in St. Petersburg?'
Georg rose in embarrassment. 'Never mind my friends. A thousand friends wouldn't make up to me for my father. Do you know what I think? You're not taking enough care of yourself. But old age must be taken care of. I can't do without you in the business, you know that very well, but if the business is going to undermine your health, I'm ready to close it down tomorrow forever. And that won't do. We'll have to make a change in your way of living. But a radical change. You sit here in the dark, and in the sitting room you would have plenty of light. You just take a bite of breakfast instead of properly keeping up your strength. You sit by a closed window, and the air would be so good for you. No, Father! I'll get the doctor to come, and we'll follow his orders. We'll change your room, you can move into the front room and I'll move in here. You won't notice the change, all your things will be moved with you. But there's time for all that later, I'll put you to bed now for a little, I'm sure you need to rest. Come, I'll help you to take off your things, you'll see I can do it. Or if you would rather go into the front room at once, you can lie down in my bed for the present. That would be the most sensible thing.'
Georg stood close beside his father, who had let his head with its unkempt white hair sink on his chest.
'Georg,' said his father in a low voice, without moving.
Georg knelt down at once beside his father, in the old man's weary face he saw the pupils, overlarge, fixedly looking at him from the corners of the eyes.
'You have no friend in St. Petersburg. You've always been a leg-puller and you haven't even shrunk from pulling my leg. How could you have a friend out there! I can't believe it.'

(English translation by Willa and Edwin Muir)

দণ্ড 
(নির্বাচিত অংশ)

এমন রোদ ঝলমলে দিনের বেলাতেও বাবার ঘরটা এত অন্ধকার দেখে, গেয়র্গ অবাক হয় ৷ ছোট্ট উঠান পেরিয়ে খাড়া হয়ে থাকা উঁচু পাঁচিলটার ছায়া পড়েছিল ৷ বাবা বসেছিল জানলার পাশের এক কোনায়, যা প্রয়াত মায়ের নানান স্মারক দিয়ে সাজানো, আর খবরের কাগজ পড়ছিল, যেটা তার চোখের সামনে এক পাশে ধরা, যাতে তার দৃষ্টির কোনো একটা দুর্বলতা সামাল দেওয়া যায় ৷ টেবিলের উপরে পড়ে ছিল অবশিষ্ট প্রাতঃরাশ, যার মধ্যে খুব একটা বেশি কিছু খাওয়া হয়েছে বলে মনে হয় না ৷

„আহ্, গেয়র্গ!“ বাবা বলে ওঠে, আর সেই সঙ্গে এগিয়ে আসে তার দিকে ৷ হাঁটতে গিয়ে তার ভারি গাউন ফাঁক হয়ে যায়, তলার দিকটা তাকে ঘিরে পতপত করে, - „এখনও এক অতিকায় মানুষ আমার বাবা“, নিজের মনে ভাবে গেয়র্গ ৷

সে তখন বলে, „এখানে সত্যিই অসহ্য অন্ধকার ৷“

“হ্যাঁ, অন্ধকার হয়ে গেছে”, জবাব দেয় বাবা ৷

“জানলাটাও তুমি বন্ধ করে রেখেছ?“

“আমার এরকমই ভালো লাগে ৷”

“বাইরে কিন্তু বেশ গরম“, আগের কথার রেশ টেনেই বলে গেয়র্গ, তারপর সেখানে বসে ৷

প্রাতঃরাশের বাসনকোসন সেখান থেকে তুলে নিয়ে গিয়ে এক দেরাজের ওপরে রাখে বাবা ৷

“আসলে আমি তোমাকে শুধু এটাই বলতে চাই”, বয়স্ক মানুষটার জবুথবু নড়াচড়া দেখতে দেখতে, কথা চালায় গেয়র্গ, “যে, এখন আমি আমার বাগদানের কথা পেটার্সবুর্গে জানিয়ে দিয়েছি ৷” পকেট থেকে চিঠিটা একটু বের করে, আবার ভেতরে রেখে দেয় ৷

“পেটার্সবুর্গে?” বাবা জিগ্যেস করে ৷

“অবশ্যই, আমার বন্ধুকে”, গেয়র্গ বলে, আর বাবার দুচোখে তন্ন তন্ন করে খোঁজে – “এখানে যেমন দুহাত বুকের ওপরে বেঁধে, ছড়িয়ে ছিটিয়ে বসে আছে”, সে ভাবে, “দোকানে তার রকমসকম একদমই আলাদা ৷”

“হ্যাঁ ৷ তোমার বন্ধুকে”, বাবা বলে টেনে টেনে ৷

“তুমি তো জানোই বাবা যে, প্রথমে আমার বাগদানের কথা ওর কাছে আমি চেপে যেতে চেয়েছি ৷ সহমর্মিতার কারণে, এছাড়া অন্য কোনো কারণ নেই ৷ তুমি নিজেও জানো, ও একটু জটিল গোছের ৷ আমি ভেবে দেখলাম, অন্য কোথাও থেকে আমার বাগদানের খবর পেতেও পারে, যদিও তার একান্ত জীবনযাপনে সেই সম্ভাবনা নেহাতই কম – আমি তা ঠেকাতে পারব না –, তবে আমার নিজের কাছ থেকে আসলে ওর কিছু না জানা-ই উচিত ৷”

“আর এখন আবার তুমি মত বদলেছ?” জিগ্যেস করে বাবা, জানলার তাকে বড় খবরেরকাগজটা রেখে সেই কাগজের ওপর চশমাটা রাখে, যেটা হাত দিয়ে চাপা দেয় ৷

“হ্যাঁ, এখন আবার আমি মত বদলেছি ৷ যদি ও আমার ভালো বন্ধু হয়, আমার মনে হলো, তাহলে আমার আনন্দের বাগদান তার জন্যেও আনন্দেরই হবে ৷ আর তাই তাকে একথা জানাতে আর কোনো দ্বিধা থাকল না ৷ তবু চিঠিটা ডাকে ফেলবার আগে, তোমাকে সেকথা জানাতে চাইছিলাম ৷”

“গেয়র্গ”, ফোকলা মুখ আড়াআড়ি ফাঁক করে বাবা বলে, “শুনে রাখো ! এই ব্যাপার নিয়ে আমার সঙ্গে পরামর্শ করতে এসেছ৷ তা নিঃসন্দেহে সম্মানজনক ৷ তবে এর কোনো মানে নেই, এর থেকে খারাপ কিছু হয় না, যদি এখন তুমি আমাকে সম্পূর্ণ সত্যটা না বলো ৷ যা এখানকার নয়, সেসব নিয়ে আমি ঘাঁটাঘাঁটি করতে চাই না ৷ আমাদের প্রিয় মায়ের মৃত্যুর পর থেকে নানান অপ্রীতিকর ব্যাপার ঘটেই চলছে ৷ হয়তো সেসবের সময়ও এসেছে আর হয়তো আমরা যেমন ভেবেছি তার তুলনায় আগেই এসেছে ৷ ব্যবসায় নানা কিছুই আমার নজর এড়িয়ে যাচ্ছে, বোধহয় তা আমার কাছে লুকিয়ে রাখা হবে না – এখন আমি আদৌ মনে করতে চাই না যে, সেই সবকিছু আমার কাছে আড়াল করা হবে –, এখন আমি আর যথেষ্ট শক্তসমর্থ নই, স্মৃতি কমজোর হয়ে পড়েছে ৷ সমস্ত বিষয়ের দিকে নজর দেওয়ার মতো অবস্থা আমার আর নেই ৷ প্রথমত এটা প্রকৃতির নিয়ম, আর দ্বিতীয়ত আমাদের মামণির না থাকা আমাকে তোমার তুলনায় অনেক বেশি পেড়ে ফেলেছে ৷ – তবে যেহেতু এখনই আমরা এই ব্যাপারটা নিয়ে কথা বলছি, এই চিঠি নিয়ে, তাই আমি তোমার কাছে মিনতি করছি গেয়র্গ, আমাকে ধাপ্পা মেরো না ৷ সামান্য ব্যাপার, এর কোনো দামই নেই, তাই আমাকে বেকুব বানিও না ৷ সত্যিই কি পেটার্সবুর্গে তোমার এমন কোনো বন্ধু আছে?”

অপ্রস্তুতভাবে উঠে দাঁড়ায় গেয়র্গ, “আমার বন্ধুর কথা থাক ৷ হাজার বন্ধু এলেও আমার বাবার জায়গা নিতে পারবে না ৷ আমার কী মনে হয় জানো? তুমি যথেষ্ট বিশ্রাম নিচ্ছ না ৷ বয়সের তো কিছু চাহিদা আছে ৷ ব্যবসায় তোমাকে ছাড়া আমার চলবে না, সেকথা তুমি ভালো করেই জানো; তবে ব্যবসা যদি তোমার স্বাস্থ্যের জন্যে বিপদের কারণ হয়ে পড়ে, কাল থেকেই তা আমি বরাবরের জন্য বন্ধ করে দেবো ৷ এ চলবে না ৷ তোমার জীবনযাপনের একটা আলাদা বন্দোবস্ত চালু করতে হবে আমাদের ৷ তবে সেটা একদম গোড়া থেকেই ৷ তুমি এখানে অন্ধকারে বসে আর এদিকে বসার ঘরে এত ঝলমলে আলো ৷ ঠিকমত নিজের পুষ্টিবৃদ্ধির বদলে তুমি প্রাতঃরাশ খুঁটে খুঁটে মুখে তুলছ ৷ বন্ধ জানলার পাশে বসে আছ, যেখানে বাতাসে তোমার কত উপকার হতো ৷ না বাবা! আমি ডাক্তার ডেকে নিয়ে আসব আর আমরা তার নির্দেশ মেনে চলব ৷ আমাদের ঘর বদলাতে হবে, তুমি যাবে সামনের ঘরে, আমি এই ঘরে ৷ তোমার কিছুই বদলাবে না, সমস্ত কিছুই সঙ্গে নিয়ে যাওয়া হবে ৷ তবে সেসবের দেরি আছে, এখন একটু বিছানায় এসে শোও, তোমার অবশ্যই বিশ্রাম দরকার ৷ এস, আমি তোমার পোশাক বদলে দিই, তুমি দেখবে, আমি তা পারি ৷ নাকি তুমি এখনই সামনের ঘরে যেতে চাও, তাহলে আপাতত তুমি আমার বিছানায় শোও ৷ তাও একদিক থেকে ঠিকঠাকই হবে ৷”

গেয়র্গ তার বাবার গা-ঘেঁসে দাঁড়ায়, যার ঝাঁকড়া সাদা চুলে ভরা মাথাটা বুকের ওপর ঝুঁকে পড়েছে ৷

"গেয়র্গ", নিচু স্বরে বলে বাবা, একটুও নড়াচড়া না করে ৷

গেয়র্গ সঙ্গে সঙ্গেই বাবার পাশে হাঁটু গেড়ে বসে, দেখে বাবার ক্লান্ত মুখে বেখাপ্পা বড় চোখের মণি চোখের কোনা দিয়ে তার দিকে ফেরানো ৷

"পেটার্সবুর্গে তোমার কোনো বন্ধু নেই ৷ তুমি তো চিরকালের রগুড়ে আর এমনকী আমাকেও রেহাই দাওনি ৷ ঠিক ওখানেই তোমার এক বন্ধু থাকবে কীভাবে ! একথা আমি বিশ্বাসই করি না ৷"

(অনুবাদ: অমিত লাহিড়ী) Translation: Amit Lahiri
Read by: Shekhar Sarkar

ತೀರ್ಪು
(ಆಯ್ದ ಭಾಗ)

ಹೊರಗೆ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಹೇರಳವಾಗಿದ್ದರೂ ತಂದೆಯ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಆವರಿಸಿದ್ದ ಕತ್ತಲನ್ನು ಕಂಡು ಗೆಯೋರ್ಗ್ನಿಗೆ ಅಚ್ಚರಿಯಾಯಿತು. ಚಿಕ್ಕ ಅಂಗಳದ ಆಚೆ ಬದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಎತ್ತರದ ಗೋಡೆಗಳ ನೆರಳು ಕೋಣೆಯ ಒಳಗೆ ಬೆಳಕು ಬಾರದಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದವು. ಕೋಣೆಯ ಒಂದು ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ಮಾತೆಯ ನೆನಪಿನ ಕುರುಹುಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ತಂದೆಯು ಕಿಟಕಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದ ಆ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಓದುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಆ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿನ ಒಂದು ಬದಿಗೆ ಅಡ್ಡವಾಗಿ ಹಿಡಿದು ಯಾವುದೋ ದೃಷ್ಟಿದೋಷವನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮೇಜಿನ ಮೇಲಿಟ್ಟಿದ್ದ ತಿಂಡಿಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗ ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲೇ ಉಳಿದಿತ್ತು.
 
“ಗೆಯೋರ್ಗ್, ಬಂದೆಯಾ!” ಎಂದು ಉದ್ಗರಿಸಿದ ತಂದೆ ಮೇಲೆದ್ದು ನೇರವಾಗಿ ಅವನೆಡೆ ನಡೆದರು. ಅವರು ಎದ್ದು ಬಂದ ರಭಸಕ್ಕೆ ಅವರು ತೊಟ್ಟಿದ್ದ ಭಾರಿ ಗೌನು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ತೆರೆದುಕೊಂಡು, ಅದರ ಅಂಚು ಅವರ ಮೈಗೆ ಪಟಪಟನೆ ಬಡಿದುಕೊಂಡಿತು. “ನನ್ನ ತಂದೆ ಈಗಲೂ ಒಬ್ಬ ದೈತ್ಯನೇ ಸರಿ” ಎಂದು ಗೆಯೋರ್ಗ್ ಅಂದುಕೊಂಡನು. 

“ಇಲ್ಲೇನು ಇಷ್ಟು ಸಹಿಸಲಾಗದ ಕತ್ತಲೆಯಿದೆ” ಎಂದನು.

“ಹೂಂ, ಕತ್ತಲೆ ಇರುವುದೇನೋ ನಿಜ” ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದರು ತಂದೆ. 

“ಕಿಟಿಕಿಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚಿದ್ದೀರಿ ಮತ್ತೆ?”

“ನನಗೆ ಹಾಗಿದ್ದರೇನೇ ಇಷ್ಟ”

“ಹೊರಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಸೆಖೆ ಇದೆ” ಎಂದು ತಾನು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾ ಕುಳಿತುಕೊಂಡನು. 

ತಂದೆಯು ತಮ್ಮ ತಿಂಡಿಯ ತಟ್ಟೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಮೇಜಿನಿಂದ ಎತ್ತಿ ಕಪಾಟಿನ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟರು. 

“ನಾನು ಏನು ಹೇಳಲು ಬಂದೆನೆಂದರೆ,” ಎಂದು ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಚಲನವಲನಗಳನ್ನು ಏನೂ ಅರ್ಥವಾಗದವನಂತೆ ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಾ ಗೆಯೋರ್ಗ್ ಮಾತನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದನು.

“ನನ್ನ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಈಗಷ್ಟೇ ಪೀಟರ್ಸ್ಬರ್ಗ್ ನಗರಕ್ಕೆ ಪತ್ರವೊಂದನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದೇನೆ” ಎನ್ನುತ್ತಾ ಜೇಬಿನಿಂದ ಕಾಗದವನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಹೊರತೆಗೆದು ಹಾಗೆಯೇ ಇಳಿಬಿಟ್ಟನು. 

“ಪೀಟರ್ಸ್ಬರ್ಗ್ಗೆ ಏಕೆ?”, ಎಂದು ತಂದೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. 

“ಅಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಗೆಳೆಯನಿದ್ದಾನಲ್ಲ”, ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದ ಗೆಯೋರ್ಗ್ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿದನು. “ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಇವರು ಕೂರುವ ರೀತಿಯೇ ಬೇರೆ, ಇಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿರುವ ರೀತಿಯೇ ಬೇರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಅಗಲಿಸಿ ಕೈಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಕುಳಿತಿದ್ದಾರೆ” ಎಂದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅಂದುಕೊಂಡನು. 

“ಹೌದೌದು, ಇದ್ದಾನೆ, ನಿನ್ನ ಗೆಳೆಯ ಇದ್ದಾನೆ” ಎಂದು ತಂದೆಯು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು.

“ನನ್ನ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ವಿಷಯವನ್ನು ಅವನಿಂದ ಮುಚ್ಚಿಡುವ ನನ್ನ ನಿರ್ಧಾರ ನಿಮಗೆ ತಿಳಿದೇ ಇದೆ. ಅವನ ಭಾವನೆಗಳಿಗೆ ಬೆಲೆ ಕೊಡಬೇಕು ಎಂದಷ್ಟೇ ಹೊರತು ಬೇರಾವ ಉದ್ದೇಶವೂ ಇಲ್ಲ. ಅವನು ಅಷ್ಟು ಸುಲಭದವನಲ್ಲ ಎಂಬುದು ನಿಮಗೂ ಗೊತ್ತಿದೆ. ಒಂದು ಪಕ್ಷ ಅವನಿಗೆ ಬೇರೆ ಮೂಲಗಳಿಂದ ನನ್ನ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ಸುದ್ದಿ ಮುಟ್ಟಬಹುದು, ಅದನ್ನು ಮಾತ್ರ ನನ್ನಿಂದ ತಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಅವನ ಏಕಾಂಗಿ ಬದುಕನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ ಅದರ ಸಾಧ್ಯತೆಯೂ ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ. ಆದರೆ ನನ್ನಿಂದಲೇ ಈ ವಿಷಯ ಅವನಿಗೆ ಗೊತ್ತಾಗಬಾರದು ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ್ದೆ.”

“ಅಂದರೆ ಈಗ ನೀನು ನಿನ್ನ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿದೆಯಾ?” ಎಂದು ತಂದೆ ಕೇಳಿದರು. ಕಿಟಿಕಿಯ ಬದುವಿನ ಮೇಲೆ ತೆರೆದ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನೂ ಅದರ ಮೇಲೆ ಕನ್ನಡಕವನ್ನು ಇಟ್ಟು, ಅದನ್ನು ಕೈಯಿಂದ ಮರೆ ಮಾಡಿದರು. 

“ಹೌದು, ನನ್ನ ತೀರ್ಮಾನವನ್ನು ಬದಲಿಸದ್ದೇನೆ. ಅವನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ನನ್ನ ಗೆಳೆಯನೇ ಆಗಿದ್ದರೆ ನನ್ನ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದಂತಹ ಸಂತೋಷದ ಸುದ್ದಿ ಅವನಿಗೂ ಸಂತೋಷವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಅವನಿಗೆ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ತಡಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಪತ್ರವನ್ನು ಅಂಚೆ ಡಬ್ಬಿಗೆ ಹಾಕುವ ಮುನ್ನ ನಿಮಗೆ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಬಂದೆ.”

“ಗೆಯೋರ್ಗ್”, ಎಂದು ತಂದೆ ಬೊಚ್ಚುಬಾಯಿಯನ್ನು ಅಗಲಿಸಿದರು. “ಚನ್ನಾಗಿ ಕೇಳಿಸಿಕೋ. ಈ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ನನ್ನ ಸಲಹೆಯನ್ನು ಕೇಳಲೆಂದೇ ನೀನು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿರುವುದು ಎಂದು ನನಗೆ ಗೊತ್ತು. ಇದರಿಂದ ನಿನಗೂ ಮರ್ಯಾದೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ, ಅನುಮಾನವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನೀನು ನನಗೆ ಪೂರ್ತಿ ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳಲೇಬೇಕು. ಅರ್ಧ ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುವ ಬದಲು ಏನನ್ನೂ ಹೇಳದಿರುವುದೇ ಲೇಸು, ತಿಳಿದುಕೋ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತವಲ್ಲದ ವಿಷಯವನ್ನು ಈಗ ಕೆದಕಲು ನನಗೆ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿಯ ತಾಯಿ ತೀರಿಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಕೆಲವು ಅಹಿತಕರ ಘಟನೆಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಸಮಯ ಬಂದೇ ಬರುತ್ತದೆ, ನಮ್ಮ ಊಹೆಗೂ ಮುನ್ನವೇ ಬರುತ್ತದೆ. ಅಂಗಡಿಯ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಹಲವಾರು ಸಂಗತಿಗಳು ಗೋಚರಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಹಾಗೆಂದು ಅವನ್ನು ನನ್ನಿಂದ ಮುಚ್ಚಿಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲೂ ನಾನು ಇಷ್ಟಪಡುವುದಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ದೇಹದ ಶಕ್ತಿ ಕುಂದುತ್ತಿದೆ, ನನ್ನ ನೆನಪಿನ ಶಕ್ತಿಯೂ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಿದೆ. ನನ್ನಿಂದ ಮುಚ್ಚಿಡಲ್ಪಟ್ಟ ಗುಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಷ್ಟು ಚುರುಕುತನ ಇನ್ನು ನನ್ನಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ಮೊದಲನೆಯ ಕಾರಣ ವಯೋಸಹಜವಾದದ್ದು. ಎರಡನೆಯ ಕಾರಣ ನಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿಯ ತಾಯಿಯ ಸಾವು ನಿನಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ನನ್ನನ್ನು ಘಾಸಿಗೊಳಿಸಿದೆ. ನಾವು ಇದೇ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ, ಈ ಪತ್ರ, ಗೆಯೋರ್ಗ್, ದಯವಿಟ್ಟು ನನಗೆ ವಂಚನೆ ಮಾಡಬೇಡ. ಇದೊಂದು ಕ್ಷುಲ್ಲಕ ವಿಷಯ, ಇದಕ್ಕೆ ಎಳ್ಳಷ್ಟೂ ಬೆಲೆಯಿಲ್ಲ, ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನನಗೆ ವಂಚನೆ ಮಾಡಬೇಡ. ಪೀಟರ್ಸ್ಬರ್ಗ್ನಲ್ಲಿ ನಿನಗೊಬ್ಬ ಗೆಳೆಯ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಇದ್ದಾನೆಯೇ?”

ಗೆಯೋರ್ಗ್ನಿಗೆ ಪೆಚ್ಚೆನಿಸಿ ಎದ್ದು ನಿಂತ. “ನನ್ನ ಗೆಳೆಯನ ವಿಷಯ ಬಿಡಿ. ಇಂತಹ ಸಾವಿರ ಗೆಳೆಯರೂ ನನ್ನ ತಂದೆಗೆ ಸಮನಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಹೇಳಲೇ? ನೀವು ನಿಮ್ಮ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದ ಬೇಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ತಲೆಬಾಗಲೇ ಬೇಕು, ಬೇರೆ ವಿಧಿಯಿಲ್ಲ. ಅಂಗಡಿಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ನೀವು ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಅದು ನಿಮಗೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗೊತ್ತಿದೆ. ಅಂಗಡಿಯ ವ್ಯವಹಾರದಿಂದ ನಿಮ್ಮ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೇನಾದರೂ ತೊಂದರೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ನಾನು ನಾಳೆಯೇ ಮುಚ್ಚಿಬಿಡುತ್ತೇನೆ. ಬೇರೆ ಮಾತೇ ಇಲ್ಲ. ನಿಮ್ಮ ಈಗಿನ ಜೀವನಕ್ರಮವನ್ನು ಬುಡಮೇಲು ಮಾಡಿ ಹೊಸ ಜೀವನಕ್ರಮವನ್ನು ಮೈಗೊಡಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ. ಪಡಸಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಕು ಹೇರಳವಾಗಿದ್ದರೂ ನೀವೇಕೆ ಈ ಕತ್ತಲ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಕೂರಬೇಕು? ಸರಿಯಾಗಿ ತಿಂದುಂಡು ಮಾಡದೇ ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟದ್ದನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ರುಚಿನೋಡಿ ಹಾಗೆಯೇ ಇಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತೀರಿ. ಕಿಟಿಕಿಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡೇ ಕುಳಿತಿರುತ್ತೀರಿ. ತಾಜಾ ಹವೆಯು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲಾಸವನ್ನು ತುಂಬುತ್ತದೆ. ನನ್ನ ತಂದೆಯೇ, ನಾನು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಜೀವಿಸಲು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ! ನಾನು ವೈದ್ಯರನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬರುತ್ತೇನೆ. ಅವರು ನೀಡುವ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ನಾವು ಚಾಚೂತಪ್ಪದೆ ಪಾಲಿಸೋಣ. ನಿಮ್ಮ ವಾಸ್ತವ್ಯದ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸೋಣ. ಇಂದಿನಿಂದ ನೀವು ಮನೆಯ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿ, ನಾನು ಇಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತೇನೆ. ನಿಮಗೆ ಈ ಯಾವ ಬದಲಾವಣೆಗಳೂ ಹೊಸತು ಅನ್ನಿಸದಂತೆ ಇಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೂ ಬೆಳಕಿರುವ ಕೋಣೆಗೆ ಸಾಗಿಸೋಣ. ಅವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸಾಗಿಸಲು ಸಮಯ ಬೇಕು. ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ನೀವು ಮಲಗಿ ವಿಶ್ರಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ, ನಿಮಗೆ ವಿಶ್ರಾಂತಿಯ ತುರ್ತು ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಮೊದಲು ನಿಮ್ಮ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಕಳಚಿ, ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತೇನೆಂದು ಈಗ ನೀವೇ ನೋಡಿ. ಮನೆಯ ಮುಂಭಾಗದ ಕೋಣೆಗೆ ಈಗಲೇ ಹೋಗುವಿರೇನು? ನೀವು ನನ್ನ ಮಂಚದ ಮೇಲೆಯೇ ಮಲಗಬಹುದು. ಅದೇ ಸರಿ, ಹಾಗೇ ಮಾಡೋಣ.”

ಗೆಯೋರ್ಗ್ ಅವನ ತಂದೆಗೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಿ ನಿಂತನು. ಅವನು ನೋಡನೋಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ತಂದೆಯ ಕೆದರಿದ ಬಿಳಿಗೂದಲು ತುಂಬಿದ ತಲೆ ಎದೆಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಕುಸಿಯಿತು. 

“ಗೆಯೋರ್ಗ್” ತಂದೆಯು ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಮಿಸುಕಾಡದೆ ಮೆಲ್ಲಗೆ ಹೇಳಿದರು. 

ಗೆಯೋರ್ಗ್ ತಟಕ್ಕನೆ ತಂದೆಯ ಪಕ್ಕ ಮಂಡಿಯೂರಿ ಕುಳಿತನು, ಅವನಿಗೆ ತಂದೆಯ ಬಳಲಿದ ಮುಖವು ಕಂಡಿತು, ದೊಡ್ಡದೊಡ್ಡ ಪಾಪೆಗಳು ಅವರ ಕಣ್ಣುಗಳ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಅವನೆಡೆಗೇ ನೆಟ್ಟಿದ್ದವು.

“ನಿನಗೆ ಪೀಟರ್ಸ್ಬರ್ಗ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಗೆಳೆಯನೂ ಇಲ್ಲ. ಮೊದಲಿಂದಲೂ ನೀನೊಬ್ಬ ಕೋಡಂಗಿ. ನನ್ನ ಮುಂದೆಯೂ ತಮಾಷೆ ಮಾಡಲು ಹೇಸುವವನಲ್ಲ ನೀನು. ಎಲ್ಲಾ ಬಿಟ್ಟು ನಿನಗೆ ಅಲ್ಲಿ ಏಕೆ ಗೆಳೆಯನಿರಬೇಕು? ನನಗೆ ಇದನ್ನು ನಂಬಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ.”

(ಅನುವಾದ: ಹರ್ಷ ರಘುರಾಮ್) Translation: Harsha Raghuram
Read by: Sanju Lamani

असाही एक मृत्युदंड 
(उतारा)

सूर्यप्रकाशात न्हाऊन निघालेल्या व मध्यान्हीकडे झुकलेल्या या प्रहरी आपल्या वडिलांची खोली इतकी अंधारलेली बघून जॅार्ज स्तंभित झाला.अरूंद पटांगणाच्या पलीकडील बाजूस झेपावलेली ती त्या उंच भिंतीची सावली होती तर ! देवाघरी धन्य पावलेल्या आईच्या विविध स्मृतीचिन्हांनी सुशोभित केलेल्या खिडकीजवळ वडील एका कोपऱ्यात बसले होते आणि ते डोळ्यांसमोर वर्तमानपत्र उभे धरून एका बाजूने वाचत होते. असे करून  डोळ्यांच्या कोणत्यातरी दृष्टिदोषाची भरपाई करण्याचा ते प्रयत्न करत होते. टेबलावर उरलेला नाश्ता तसाच होता. त्यातले फारसे काही खाल्लेले दिसत नव्हते.

“अरे जॅार्ज!”, वडील बोलत बोलत थेट त्याला भेटायला पुढे सरसावले.त्यांचा तो बोजड नाईट गाऊन चालताना  उघडा पडत होता, त्याची टोकं त्याभोवती फडफडत होती -

“माझे बाबा कसे अजूनही धिप्पाड आहेत!”, जॅार्जच्या मनात विचार आला. ”इथला अंधार अगदी असह्य होतोय,” जॅार्ज म्हणाला.

“हो ना! अंधार कधीचा झाला आहे.” वडिलांनी उत्तर दिले.

“तुम्ही खिडकी पण बंद केली की काय?”

“मी सगळ्यात आधी तेच करतो.”

“बाहेर खरंच अगदी उबदार आहे.”, आपल्या आधीच्या  वक्तव्याला जोडून जॅार्जने आपले संभाषण चालू  ठेवले आणि तो खाली बसला.

वडिलांनी नाश्त्याची भांडी साफ करून एका खोकड्यावर ठेवली. आपल्या वयोवृध्द बाबांच्या पूर्णत: अनियंत्रित हालचाली टिपत जॅार्ज म्हणाला, ”मला खरं तर तुम्हाला फक्त हेच सांगायचं होतं की मी माझ्या साखरपुड्याविषयी आता पीटर्सबर्गला कळवलं आहे.”  त्याने खिशातून पत्र जरासं बाहेर काढलं आणि नंतर ते पुन्हा आत सरकवलं.

“पीटर्सबर्गला?”, वडिलांनी विचारले.

“माझ्या मित्राला, हो”,  स्पष्टीकरण देत जॅार्ज वडिलांच्या डोळ्यांतील भाव शोधू लागला.

— “व्यवसायातील त्यांचे वागणे अगदी वेगळे असते,“ जॅार्जने विचार केला,”इथे ते कसे छातीवर हाताची घडी घालून अगदी आरामात एैसपैस बसतात!“  --

“हो, तुझ्या मित्राला का!”, वडील उंच आवाजात म्हणाले.

“तुम्हाला माहीत आहे बाबा, सुरूवातीपासूनच मला माझा साखरपुडा त्याच्यापासून लपवून ठेवायचा होता,फक्त काळजीखातर, बाकी दुसरे कोणतेही कारण नाही. तुम्हाला तर चांगलंच माहीत आहे की तो किती अवघड  वल्ली आहे ते !मी स्वत:लाच सांगितले की कदाचित दुसरीकडून त्याला माझ्या साखरपुड्याविषयी समजेल,अर्थात ते सुध्दा त्याच्या एकाकी जीवनशैलीत अगदी क्वचितच घडू शकते. — मी ते थांबवू शकणार नाही — पण स्वत: माझ्याकडून त्याला ते एकदाही समजणार नाही.”

“आणि आता तू पुन्हा तुझा विचार बदललेला आहेस तर!” वडिलांनी जॅार्जला प्रश्न करत ते मोठ्ठे  वर्तमानपत्र खिडकीच्या चौकटीत ठेवले आणि त्या वर्तमानपत्रावर चष्मा ठेवून त्यांनी तो हातांनी झाकला.

“हो,त्याबाबतीत आता मी पुन:र्विचार केला आहे. मी स्वत:लाच समजावले की तो माझा चांगला जवळचा मित्र आहे तर माझ्या साखरपुड्याची आनंददायी घटना त्याच्याकरीता देखील भाग्यदायीच आहे आणि म्हणूनच   त्याला ते कळू द्यायची टाळाटाळ नंतर मी केली नाही. पण पत्र पोस्ट करायच्या आधी मला तुम्हाला तसे सांगायचे होते.”

वडील आपले दंतहीन तोंडाचे बोळके पसरवत म्हणाले,” जॅार्ज, एकदा जरा ऐकलेस तर बरं होईल. तू या विषयावर माझ्याशी सल्लामसलत करण्यासाठी आला आहेस, ही बाब नि:शंकपणे वाखाणण्याजोगी असून  तुला मोठेपणा देणारी आहे..पण मला काहीही माहीत नाही आणि जर तू मला आता पूर्ण सत्य सांगितले नाहीस तर ते काहीही माहीत नसण्यापेक्षाही वाईट आहे. मला इथे संबंध नसलेल्या भलत्याच गोष्टींना उजाळा द्यायचा नाही.आपल्या अनमोल अशा लाडक्या आईच्या मृत्यूच्या प्रसंगापासून काही अप्रिय घटना घडल्या आहेत. कदाचित आता त्यांच्याविषयी बोलण्याची वेळ आली आहे, किंबहुना आपला अंदाज आहे त्याहीपेक्षा लवकरच. व्यवसायातील बऱ्याच चांगल्या गोष्टी माझ्याकडून निसटतात,हे मी जाणून आहे, त्या खरं तर माझ्यापासून लपलेल्या नसतात  - या क्षणी मी असाही दावा करत नाही की त्या माझ्या परोक्ष घडतात —. मी पुरेसा ताकदवान नाही, माझी क्षीण स्मरणशक्तीही आता किती तग धरणार आहे ! यापुढे मी सर्व गोष्टींकडे काळजीपूर्वक लक्षही देऊ शकणार नाही.

प्रथम, निसर्गाची प्रक्रिया आणि दुसरे म्हणजे सर्वांच्या माऊलीचे निधन, यामुळे मी तुमच्यापेक्षा जास्त खचून गेलो — पण आता आपण या परिस्थितीविषयी बोलतच आहोत म्हणून मी तुला विनवणी करतो जॅार्ज, मला या पत्राच्या बाबतीत निराश करू नकोस. ही क्षुल्लक गोष्ट आहे, ती श्वासाइतकी किमती नाही म्हणून मला फसवू नकोस. पीटर्सबर्गमध्ये तुला खरोखरच हा मित्र आहे?”

जॅार्ज खजील होऊन उभा राहीला.” माझे मित्र बाजूला राहू देत. हजार मित्र असले तरी ते माझ्या  बाबांची जागा घेऊ शकणार नाहीत. मी  काय विचार करतो, हे माहीत आहे का तुम्हाला बाबा ?  तुम्ही स्वत:ची पुरेशी काळजी घेत नाही. पण वय कोणासाठी थांबत नाही, ते आपला हक्क बजावतेच. व्यवसायात मला तुमचे मार्गदर्शन मिळणे अगदी आवश्यक आहे आणि ही गोष्ट तुम्हाला चांगलीच परिचित आहे. पण व्यवसायामुळे तुमच्या तब्येतीवर वाईट परिणाम झाला तर मी उद्या तो कायमचा बंद करायला मागेपुढे पाहणार नाही. म्हणून असे चालणार नाही. आपल्याला तुमच्याकरिता अगदी एका वेगळ्या जीवनशैलीचे अवलंबन करणे आवश्यक आहे, पण अगदी आमूलाग्र वेगळी.

इथे अंधारात बसून राहता त्याऐवजी बैठकीच्या खोलीत तुम्हाला छानसा प्रकाश मिळाला असता. तुम्ही स्वत:ची व्यवस्थित ताकद वाढवायला हवी. पण तुम्ही न्याहारीसुध्दा नीट करत नाही. अन्न व्यवस्थित चावून खात नाही तर गिळल्यासारखे करता. तुम्ही बंद खिडकीपाशी बसून राहता. खरं तर खेळता वारा तुमच्यासाठी आरोग्यदायी आहे. ते काही नाही बाबा, मी जाऊन डॅाक्टरांना घेऊन येतो आणि आपण त्यांच्या सूचनांचे पालन करू. आपण खोल्यांची  अदलाबदल करूया. तुम्ही समोरच्या खोलीत जा. माझ्यासाठी इथेच ठीक आहे. तुमच्याकरिता नाही काही बदल करायचा. सगळं काही तुमच्यासोबतच राहील. हे सगळं  अंमलात आणायला अजून वेळ आहे. सध्यातरी तुम्ही बिछान्यातच पडून रहा. तुम्हाला थोडीफार विश्रांती मिळायलाच हवी. इकडे या बरं, मी तुम्हाला तुमचे कपडे बदलायला  मदत करतो. तुम्हाला दिसेलच की मी ते करू शकतो किंवा तुम्हाला समोरच्या खोलीत जायचे असेल तर तुम्ही माझ्या बिछान्यावर अंमळ पडू  शकता. जरा बरं वाटेल तुम्हाला.”
जॅार्ज त्याच्या बाबांना अगदी खेटूनच उभा होता. बाबांनी त्यांचे अस्ताव्यस्त झालेल्या पांढऱ्या केसांचे डोके स्वत:च्या छातीवर झुकवले होते.

“जॅार्ज!“ काहीही हालचाल न करता बाबांनी हळूच आवाज दिला. जॅार्ज ताबडतोब त्याच्या बाबांशेजारी गुडघ्यांवर बसला. त्याच्या लक्षात आलं की बाबांच्या थकलेल्या चेहऱ्यावरच्या  त्यांच्या डोळ्यांच्या बाहुल्या कोपऱ्यात जास्तच रुंदावल्या असून त्याच्यावर लक्ष केंद्रित करून आहेत.

“पीटर्सबर्गमध्ये तुला कोणीही मित्र नाही. तू नेहमीच विनोद करणारा गमत्या आहेस आणि याबाबतीत तू मलाही सोडले नाहीस. या पार्श्वभूमीवर तुला तिथे मित्र कसा असेल ? तुला काय वाटतं,माझा यावर विश्वास बसेल? अशक्यप्राय गोष्ट आहे ती!”

---
तळटीप:
*पीटर्सबर्ग: सेंट पीटर्सबर्ग हे रशियातील एक शहर

(भाषांतर: आस्मिन आ. खान) Translation: Asmeen Khan
Read by: Sanket Deshpande

විනිශ්චය
(උපුටා ගැනීමකි)

මේ හිරු බබලන උදෑසන පවා තම පියාගේ කාමරය කෙතරම් අඳුරුදැයි ජෝරජ් පුදුමයට පත් විය. පටු මිදුලෙන් ඔබ්බට නැඟුණු උස් තාප්පයෙන් සෙවනැල්ලක් වැටිණි. පියා තම සදාදර මවගේ විවිධ සිහිවටන වලින් සරසා ඇති මුල්ලක ජනේලය අසල වාඩි වී ඔහුගේ ඇස් ඉදිරිපිට ඇති පුවත්පත ඇස් කොණින් කියවමින් සිටියේ ඔහුගේ දර්ශනයේ යම් දුබලතාවයක් මඟහරවා ගැනීමට මෙනි. මේසය මත උදෑසන ආහාරය ඉතිරිව තිබූ අතර ඉන් වැඩි යමක් අනුභව නොකල වගක් පෙනෙන්ට තිබිණ.

“ආහ් ජෝර්ජ්!”
කියූ පියා විරුද්ධ දෙසට ඇවිද ගියේය. ඔහු ඇවිදින විට ඔහුගේ බරැති නිදන කබාය විවෘත වී කෙළවරින් ඔහු වටා සෙලවී ගියේය.

“තාත්තා තවමත් යෝධයෙක් වගේ” ජෝර්ජ් තනිව සිතුවේය.

“මෙතන දරාගන්න බැරි තරමටම කළුවරයි” ඔහු එවිට කීවේය.

“ඔව් කළුවරයි තමයි” ඔහුගේ පියා පිළිතුරු දුන්නේය.

“ඔයා ජනේලෙත් වැහුවද?” 

“මම කැමති ඒ විදියට” 

“එළියෙ හරිම රස්නෙයි” ජෝර්ජ් කලින් අදහසත් ප්රතිරාව නංවන සේ කීවේය.

ඔහුගේ පියා උදේ කෑම පිඟන් ඉවත් කර පෙට්ටියක් මත තැබුවේය. 

“මට ඔයාට කියන්න ඕන වුණේ.” ජෝර්ජ් පැවසූයේ චලනයක් නතර වූ මහළු මිනිසාට අනුගත වෙමිනි.

“මම පීටර්ස්බර්ග් වලට මගේ විවාහ ගිවිස ගැනීම ගැන දැනුම් දුන්නා.” 
ඔහු සාක්කුවෙන් ලියුම මඳක් එළියට ගෙන නැවතත් එය ආපසු වැටෙන්නට ඉඩ හැරියේය.

“පීටර්ස්බර්ග් වලට?” පියා ඇසුවේය.

“මගේ යාළුවට” ජෝර්ජ් තම පියාගේ දෑස් සොයමින් පැවසීය.

“ඔහු ව්යාපාර වලදී තනිකරම වෙනස්” ඔහු සිතුවේය. “දැන් මෙතැන හොදට වාඩි වෙලා අත්දෙක පපුව හරහට බැදගෙන ඉන්නවා වගේ” 

“ඔව් ඔයාගේ යාලුවා” පියා අවධාරණයෙන් පැවසුවේය.

“ඔයා දන්නවනෙ තාත්තේ, මට මුලින්ම ඕන උනේ මගේ විවාහ ගිවිස ගැනීම එයාගෙන් රහසක්ව තියා ගන්න කියලා, හිතල බලල මිස වෙන හේතුවකට නෙමෙයි, එයා හරිම තේරුම් ගන්න අමාරු කෙනෙක් කියල ඔයා දන්නවනෙ. මටම තේරුණා එක අතකට මගේ විවාහ ගිවිස ගැනීම එයා වෙනත් කෙනෙක්ගෙන් දැනගනීවි කියලා, ඒත් එයාගෙ හුදෙකලා ජීවන රටාවේ හැටියට ඒක වෙන්න බැරි දෙයක්, මට ඒක නතර කරන්න බෑ, ඒත් එයා ඒක මගෙන් දැනගන්න බෑ.

“හරි, දැන් ඔයා ආයෙත් හිත වෙනස් කර ගත්තද? පියා ඇසුවේ විශාල පත්තරය ජනෙල් පඩිය මත තබමින් ඒ මත අතින් වසාගත් කන්නාඩිය තබමිනි.

“ඔව්, මම ආයෙත් පාරක් හිතල බැලුවා. මටම හිතුණා එයා මගේ හොදම යාළුවෙක් නම්, මගේ සතුටුදායක විවාහ ගිවිස ගැනීම එයාටත් සතුටක් වෙන බව. ඒක නිසා එයාට ඒක දැනුම් දෙන්න තවදුරටත් මම පසුබට වෙන්නෙ නැහැ. කොහොම උනත් ලියුම තැපැල් කරන්න කලින් මට ඔයාට ඒක දැනුම් දෙන්න ඕන උනා.” 

“ජෝර්ජ්” පියා තම දත් නැති මුඛය පළල් කරමින් පැවසීය. 

“මේ අහන්න! ඔයා මගේ ළඟට ආවෙ මේ කාරණය සම්බන්ධයෙන් උපදෙසක් ගන්න. නිසැකවම ඒක ඔයාට වටිනවා. ඒත් ඒ මුකුත් නෙමෙයි, දැන් මට සම්පූර්ණ ඇත්ත නොකිව්වොත්, ඒක මේ හැමදේකටම වඩා නරකයි. මෙතනට අයිති නැති දේවල් අවුස්සන්න මම කැමති නැහැ. අපේ ආදරණිය අම්මගේ මරණයෙන් පස්සේ යම් යම් අමිහිරි දේවල් සිදු වුණා. සමහර විට ඒවටත් වෙලාවක් ඒවි, සමහර විට අපි හිතනවටත් වඩා ඉක්මනටම. ව්යාපාර කටයුතු වලදි මට මඟ හැරෙන දේවල් ගොඩක් තියෙනවා. ඒත් ඒවා මට හංගන්න නරකයි. මට දැන් ඒ ගැන හිතන්නවත් ඕන නැහැ. ඒක මගෙන් හංගයි කියල මම හිතන්නවත් කැමති නැහැ. මම තවදුරටත් ශක්තිමත් නැහැ. මගේ මතකය දුර්වලයි. ගොඩක් දේවල් ගැන මට දැන් ලොකු තේරුමක් නැහැ. ඒකට මුල තමයි ලෝක ස්වභාවෙ, දෙවැනියට අපේ අම්මගෙ මරණය ඔයාට වඩා මට නරකට බලපෑව. මම ඉල්ලනවා ජෝර්ජ් ඒත් මේ කාරණාවෙදි, මේ ලියුම ගැන මාව රවට්ටන්න එපා. ඒක බොහොම සුළු දෙයක්. හුස්මක් තරමින් වත් නොවටිනා දෙයක්. ඒ නිසා මාව රවට්ටන්න එපා. ඔයාට ඇත්තටම පීටර්ස්බර්ග් වල එහෙම යාළුවෙක් ඉන්නවද?”

ජෝර්ජ් ලැජ්ජාවෙන් නැඟී සිටියේය.

“අපි දෙන්නා යාළුවො වෙමු. මට මගේ තාත්තව යාළුවො දාහකටවත් සමාන කරන්න බැහැ. ඔයා දන්නවද මම හිතන දේ? ඔයා, ඔයා ගැන සැලකිල්ලක් දක්වන්නේ නැහැ. නමුත් ඒ වයසට ඒ ඉඩ ලබා දෙන්න ඕන. මට මගේ ව්යාපාර වලදි ඔයාව අත්යාවශ්යයි. ඔයා ඒක හොඳින්ම දන්නවා. නමුත් ව්යාපාරය ඔයාගේ සෞඛ්යයට තර්ජනයක් නම් මම ඒක හෙටම නවත්තලා දානවා. ඒක හරියන්නේ නැහැ. අපි ඔයා වෙනුවෙන් වෙනස් ජීවන රටාවක් සොයා ගන්න ඕනි. හැබැයි මුල ඉඳලම. ඔයා මෙතන අඳුරෙ වාඩි වෙලා ඉන්නවා, අරෙහෙ විසිත්ත කාමරයේ හොඳ ආලෝකයක් තියෙනවා. ඔයා උදේ කෑම එක යන්තම් අත ගානවා විතරයි. හොඳට කාලා ශක්තිමත්ව ඉන්නේ නැතුව. ඔයා වාඩි වෙලා ඉන්නෙ වහපු ජනේලයක් ළඟ, නමුත් වාතාශ්රය ඔයාට හොද වෙයි. නෑ තාත්තෙ! මම දොස්තරව එක්කගෙන එන්නම්. අපි එයාගෙ උපදෙස් පිළිපදිමු. අපි කාමරේ වෙනස් කරමු. ඔයා ඉස්සරහ කාමරයට යන්න, මම මේ කාමරයට එන්නම්. ඔයාට කිසිම වෙනසක් වෙන එකක් නැහැ. සියලුම දේවල් ඔයත් එක්කම ගෙනේවි. ඒත් මේ හැම දේකටම කාලය ගත වේවි. දැන් පොඩි වෙලාවකට ඇඳෙන් හාන්සි වෙන්න. ඔයාට විවේකය අවශ්යයි. එන්න, මම ඔයාට අදුම් මාරු කරන්න උදව් කරන්නම්. ඔයාට තේරේවි, මට ඒක පුලුවනි කියලා. නැතිනම් ඔයාට මේ දැන්ම ඉස්සරහ කාමරයට යන්න ඕනි නම්, දැනට මගේ ඇඳෙන් හාන්සි වෙන්න. ඇත්තටම ඒක තමයි හරිම දේ.” 

පපුව මතට ඔහේ වැටෙන්නට හැරි අවුල් වූ සුදු හිසකෙස් සහිත හිසක් ඇති පියා අසලින් ජෝර්ජ් සිට ගත්තේය.

“ජෝර්ජ්” පියා නොසෙල්වී පහත් හඬිින් කීවේය.

ජෝර්ජ් එසැණින් පියා අසල දණින් වැටුණේය. පියාගේ විඩාපත් මුහුණේ කලු ඉංගිරියාව විසල්ව, තමා වෙත අවධානය යොමු කර ඇති බව ඔහු ඇස් කොණින් දුටුවේය.

“ඔයාට පීටර්සිබර්ග් වල යාලුවෙක් නැහැ. ඔයා නිතරම විනෝදකාරයෙක් වෙලා හිටියෙ. අනික ඔයා මගෙන් කිසිම දෙයක් හංගලා නැහැ. ඉතින් කොහොමද ඔයාට එක පාරටම එහේ යාලුවෙක් ඉන්නෙ? මට නම් ඒක කොහොමවත් විශ්වාස කරන්න බැහැ.”

(පරිවර්තනය: සඳුනි ලියනගේ) Translation: Sanduni Liyanage
Read by: Indima Rajapaksha

தீர்ப்பு 
(ஒரு பகுதி)

தனது தந்தையின் அறை அந்த சூரிய ஒளி மிக்க காலையிலும் அவ்வளவு இருட்டாக இருப்பதை கண்டு ஜார்ஜ் ஆச்சரியமடைந்தான். அதற்கு காரணம் அந்த சிறிய முற்றத்தின் மறுபக்கம் இருந்த உயர்ந்த சுவற்றின் நிழல் அப்படியே அதன் மேல் விழுந்தது தான். ஜன்னலின் பக்கத்தில் அவன் தந்தை மறைந்த அவனது தாயின் நினைவுகளால் அலங்கரிக்கப்பட்ட ஒரு மூலையில் அமர்ந்து, செய்தித்தாளை வாசித்துக் கொண்டிருந்தார். பார்வை மங்கியதால் அவர் செய்தித்தாளை எளிதாக படிப்பதற்கு பக்கவாட்டாகப் பிடித்துக் வாசித்துக்கொண்டிருந்தார். மேஜையின் மேல் காலை உணவு மீந்திருந்தது; அவர் அதிகம் சாப்பிட்டதாக தெரியவில்லை.

“ஆ, ஜார்ஜ்!” என்றவாரே அவன் தந்தை எழுந்து அவனை நோக்கி வந்தார். அவரது கனமான ட்ரெஸ்ஸிங் கவுனின் முன்பக்கம் திறந்து இரு பக்கமும் தொங்கின.

“என் தந்தை இன்னும் கூட பேராற்றல் வாய்ந்தவர் தான்” என்று ஜார்ஜ் தனக்குத்தானே சொல்லிக் கொண்டான்.

“இங்கு மிகவும் இருட்டாக இருக்கிறது” என்றான் அவன்.

"ஆம், இருட்டாக இருக்கிறது" என்று தந்தையும் பதிலளித்தார்.

"நீங்கள் ஜன்னலை வேறு மூடி இருக்கிறீர்கள்."

“இப்படி இருப்பதே எனக்கு பிடித்திருக்கிறது.”

“வெளியில் மிகவும் நன்றாக இருக்கிறது.” என்று முன்பு சொன்ன கருத்தையே மீண்டும் சொல்வதைப் போல் சொல்லிக் கொண்டு ஜார்ஜ் உட்கார்ந்தான்.

அவன் தந்தை காலை உணவிற்கு உபயோகித்த பாத்திரங்களை அகற்றி கப்போர்ட்டின் மேல் வைத்தார்.

முதியவரின் அசைவுகளை கவனக்குறைவாக பார்த்துக்கொண்டே “நான் உண்மையில் ஒரு விஷயம் சொல்ல வேண்டும்,"என்று ஜார்ஜ் தொடர்ந்தான்.

“என் நிச்சயதார்த்ததை பற்றி செய்ன்ட் பீட்டர்ஸ்பர்ககிற்கு தெரிவிக்க போகிறேன்.” என்று சொல்லிக்கொண்டே சட்டைப்பையிலிருந்த கடிதத்தை கொஞ்சம் வெளியே எடுத்து அதை மீண்டும் பையிகுள் வைத்தான்.

“பீட்டர்ஸ்பர்கிற்கா? ஏன்?” என தந்தைக் கேட்டார்.

“எனது நண்பனுக்கு!” என்று கூறிய ஜார்ஜ் தனது தந்தையின் பார்வையை சந்திக்க முயன்றான். "வியாபார விவகாரங்களில் முற்றிலும் வித்தியாசமான மனிதர் இவர், ஆனால் இங்கோ எப்படி தனது கைகளை மார்பின் குறுக்கக் கட்டிக்கொண்டு அமர்ந்திருக்கிறார்” என்று ஜார்ஜ் யோசித்தான்.

“ஓ, உனது நண்பனுக்கு”, என்று தந்தை வலியுறித்தி சொன்னார்.

“அப்பா, உங்களுக்கு தெரியும், முதலில் நான் அவனிடம் எனது நிச்சயதார்த்தத்தை பற்றி சொல்லவேண்டாம் என்று தான் நினைத்தேன். அவன் மீது உள்ள கரிசனத்தால் மட்டும் தான், வேறு எந்த காரணமும் இல்லை. உங்களுக்கே தெரியும் அவன் வித்தியாசமாணவன் என்று. அவன் வேறு யாரிடமிருந்தாவது எனது நிச்சயதார்த்தத்தை பற்றி அறிந்துகொள்ள வாய்ப்பு உண்டு, நான் அதை தடுக்க முடியாது, ஆனால், அவன் ஒரு தனிமையான வாழ்க்கை வாழ்வதால் அதற்கு சாத்தியம் இல்லை. அவன் இதைப்பற்றி என்னிடமிருந்து தெரிந்து கொள்ள வேண்டிய அவசியமும்மில்லை என்று தான் முதலில் நினைத்தேன்.

“நீ இதைப்பற்றி இப்பொழுது உனது எண்ணத்தை மாற்றிவிட்டாயா?” என்று கேட்டுக் கொண்டே அவன் தந்தை செய்தித்தாளை ஜன்னலோரத்தில் வைத்து அதன்மேல் தன் மூக்குக் கண்ணாடியை கைகளால் மூடியபடி வைத்தார்.

“ஆமாம், நான் அதை பற்றி மீண்டும் யோசித்தேன். அவன் உண்மையான நண்பனாக இருந்தால், என் நிச்சயதார்த்தம் அவனை மகிழ்ச்சி அடைவிக்கும் என்று நான் நினைக்கிறேன். இனி இந்த செய்தியை அவனுக்கு நான் தெரிவிக்க தயங்கவில்லை. ஆனால் அவனுக்கு கடிதம் அனுப்பும் முன் அதை பற்றி ஒரு வார்த்தை உங்களிடம் சொல்ல விரும்பினேன்.”

அவன் தந்தை, “ஜார்ஜ்,” என்று தன் பொக்கை வாயை அகல திறந்து கூறினார்: “நான் சொல்வதை கேள்! இந்த விவகாரத்தில் என்னிடம் ஆலோசனை கேட்க வந்திருக்கிறாய், அதை நான் பாராட்டுகிறேன். ஆனால் நீ இப்போது முழு உண்மையையும் என்னிடம் சொல்லவில்லை என்றால் நீ என்னிடம் ஆலோசனை கேட்பதில் அர்த்தமில்லை. அவசியமில்லாத விஷயங்களை நான் கிளற விரும்பவில்லை. நம்மிடம் மிகுந்த அன்பு காட்டிய அம்மாவின் மரணத்திற்குப் பிறகு, சில விரும்பத்தகாத விஷயங்கள் நடந்துள்ளன. நாம் நினைத்ததை விட விரைவில் அவற்றை பற்றி பேச நேரம் வரலாம். வியாபாரம் சம்பந்தமான சில விஷயங்கள் எனது கவனத்திற்கு கொண்டு வரப்படுவதில்லை. ஒருவேளை அது என்னிடம் இருந்து மறைக்கப்படவில்லை — இந்த நேரத்தில் அது என்னிடமிருந்து மறைக்கப்பட்டதாக நான் சொல்லவில்லை — முன் போல் என்னிடம் போதுமான வலிமை இல்லை. இப்பொழுது எனக்கு அடிக்கடி ஞாபகமறதியும் உண்டு. என்னால் முன்பு போல் எல்லா விஷயங்களையும் பார்த்துக்கொள்ள முடியவில்லை. — ஒன்று, இது இயற்கையின் நியதி; மற்றும் இரண்டாவது, அம்மாவின் மறைவு உன்னைவிட என்னைத் தான் அதிகமாக பாதித்திருக்கிறது. ஆனால், ஜார்ஜ், நாம் இந்த கடிதத்தை பற்றி பேசுவதென்றால் என்னை ஏமாற்றாதே என்று கேட்டுக்கொள்கிறேன். இது ஒரு சின்ன விஷயம்தான், இந்த மதிப்புப்பெறாத விஷயத்திற்காக என்னை ஏமாற்றாதே. உண்மையிலேயே உனக்கு பீட்டர்ஸ்புர்கில் அப்படி ஒரு நண்பன் இருக்கிறானா?”

ஜார்ஜ் தர்மசங்கடத்துடன் எழுந்து நின்றான். “என் நண்பர்கள் இருக்கட்டும்! ஆயிரம் நண்பர்கள் கூட என் தந்தைக்கு சமம் ஆக முடியாது! உங்களுக்கு தெரியுமா நான் என்ன நினைக்கிறேன் என்று? நீங்கள் உங்களை போதுமான கவனமெடுத்துக் கொள்வதில்லை. அது முதுமையின் விளைவு. வியாபாரத்தில் எனக்கு நீங்கள் இன்றியமையாதவர் – இதை நீங்களே நன்கு அறிவீர்கள் – எனினும் அவ்வியாபாரம் உங்கள் ஆரோக்கியத்தை பாதிப்பதாக இருந்தால், நான் நாளையே அதை என்றைக்குமாக நிறுத்தி விடுவேன். அது நடக்காது. அடிப்படையாக உங்கள் வாழ்க்கை முறையை நாம் முற்றிலும் மாற்றியாக வேண்டும்! வரவேற்பறையில் நல்ல வெளிச்சம் இருக்கும் போது நீங்கள் எப்பொழுதும் இந்த இருட்டு அறையில் அமர்ந்திருக்கிறீர்கள். நீங்கள் காலை உணவை வெறும் பெயருக்காக கொஞ்சம் சாப்பிட்டு உங்கள் பலத்தை பராமரிக்காமல் விட்டு விடுகிறீர்கள். காற்று உங்களுக்கு மிகவும் நல்லது ஆனால் நீங்கள் மூடிய ஜன்னலுக்கு அருகே உட்கார்ந்திருக்கிறீர்கள். அப்பா! நான் மருத்துவரை கூட்டிக்கொண்டு வருகிறேன். நாம் அவரது பரிந்துரைகளைப் பின்பற்றலாம். நமது படுக்கை அறைகளையும் மாற்றிக்கொள்ளலாம், நீங்கள் முன்புறம் உள்ள என் அறைக்கு செல்லுங்கள், நான் இந்த அறைக்கு வந்து விடுகிறேன். உங்களுக்கு இது பெரிய மாற்றமாக இருக்காது, உங்களுடைய எல்லா பொருட்களும் அந்த அறைக்கு மாற்றப்படும். அதற்கெல்லாம் போதுமான நேரம் இருக்கிறது. இப்பொழுது நீங்கள் சிறிது நேரம் படுத்துக் கொள்ள வேண்டும், உங்களுக்கு கட்டாயம் ஓய்வு தேவை. வாங்க, உங்களுக்கு ஆடைகளை மாற்ற நான் உதவுகிறேன். என்னால் முடியும் என்பதை புரிந்துக் கொள்வீர்கள். அல்லது நீங்கள் இப்பொழுதே முன் புறம் உள்ள அறைக்கு சென்று, தற்காலிகமாக அங்கு என் படுக்கையில் படுத்துக்கொள்கிறீர்களா? அதுவும் நல்லது தான்.

ஜார்ஜ் தனது தந்தையின் மிக அருகில் சென்று நின்றான். அவர் கலைந்த நரைமுடியுடன் மார்பில் குனிந்த தலையை தூக்காமல் தாழ்ந்த குரலில் “ஜார்ஜ்” என்றார்.

ஜார்ஜ் உடனே தந்தையின் அருகே மண்டியிட்டான்; அவரின் சோர்வடைந்த முகத்தில், மிகப்பெரிய கண்ணின் மணியின் ஓரத்தால் அவனையே உற்றுப் பார்ப்பதை அவன் கவனித்தான்.

“பீட்டர்ஸ்பர்க்கில் உனக்கு நண்பன் யாரும் இல்லை. நீ எப்பொழுதுமே ஒரு கோமாளிதான், என்னிடம் கூட நீ உன்னை கட்டுப்படுத்தி கொள்வதில்லை. அப்படி இருக்கையில் எப்படி உனக்கு அங்கு ஒரு நண்பன் இருக்க முடியும்? என்னால் அதை நம்ப முடியவில்லை!"

(மொழிபெயர்ப்பு: கிருத்திகா கணேஷ்) Translation: Krithiga Ganesh
Read by: Sabthika Mathanamohan

Translation: Mohammad Uzair
Read by: Khaled Anam

The Metamorphosis
(An excerpt)

He concentrated on crawling as fast as he could and hardly noticed that there was not a word, not any cry, from his family to distract him. He did not turn his head until he had reached the doorway. He did not turn it all the way round as he felt his neck becoming stiff, but it was nonetheless enough to see that nothing behind him had changed, only his sister had stood up. With his last glance he saw that his mother had now fallen completely asleep.
He was hardly inside his room before the door was hurriedly shut, bolted and locked. The sudden noise behind Gregor so startled him that his little legs collapsed under him. It was his sister who had been in so much of a rush. She had been standing there waiting and sprung forward lightly, Gregor had not heard her coming at all, and as she turned the key in the lock she said loudly to her parents “At last!”.
“What now, then?”, Gregor asked himself as he looked round in the darkness. He soon made the discovery that he could no longer move at all. This was no surprise to him, it seemed rather that being able to actually move around on those spindly little legs until then was unnatural. He also felt relatively comfortable. It is true that his entire body was aching, but the pain seemed to be slowly getting weaker and weaker and would finally disappear altogether. He could already hardly feel the decayed apple in his back or the inflamed area around it, which was entirely covered in white dust. He thought back of his family with emotion and love. If it was possible, he felt that he must go away even more strongly than his sister. He remained in this state of empty and peaceful rumination until he heard the clock tower strike three in the morning. He watched as it slowly began to get light everywhere outside the window too. Then, without his willing it, his head sank down completely, and his last breath flowed weakly from his nostrils.
When the cleaner came in early in the morning—they’d often asked her not to keep slamming the doors but with her strength and in her hurry she still did, so that everyone in the flat knew when she’d arrived and from then on it was impossible to sleep in peace—she made her usual brief look in on Gregor and at first found nothing special. She thought he was laying there so still on purpose, playing the martyr; she attributed all possible understanding to him. She happened to be holding the long broom in her hand, so she tried to tickle Gregor with it from the doorway. When she had no success with that she tried to make a nuisance of herself and poked at him a little, and only when she found she could shove him across the floor with no resistance at all did she start to pay attention. She soon realised what had really happened, opened her eyes wide, whistled to herself, but did not waste time to yank open the bedroom doors and shout loudly into the darkness of the bedrooms: “Come and ’ave a look at this, it’s dead, just lying there, stone dead!”

(English translation by David Wyllie, courtesy The Project Gutenberg eBook)

রূপান্তর
(নির্বাচিত অংশ)

সর্বক্ষণ শুধু ত্বরিত গতিতে হামাগুড়ি দিয়ে চলতে নিমগ্ন, তার কোন খেয়ালই ছিল না, যে তার পরিবারের পক্ষ থেকে কোনও শব্দ, বা কোন প্রকার বিস্ময়োক্তি তাকে বিব্রত করছে না। শুধু দরজায় পৌঁছানর মুহূর্তে মাথা ঘুরিয়ে, পুরোপুরি নয়, কারণ সে অনুভব করে তার ঘাড় শক্ত হয়ে রয়েছে, তবু সে দেখে নেয় যে তার পেছনের কোন কিছুরই বদল ঘটেনি, শুধু তার বোন উঠে দাঁড়িয়েছে। তার শেষ দৃষ্টি ক্ষণিকের জন্য তার মাকে ছুঁয়ে যায়, যে এখন সম্পূর্ণ নিদ্রাছন্ন।
ঘরের ভেতর ঢুকতে না ঢুকতেই ঘরের দরজা সাত তাড়াতাড়ি বন্ধ হয়ে খিল লাগিয়ে তালাবদ্ধ হয়ে যায়। তার পেছনে, আকস্মিক কোলাহলে গ্রেগর এতটাই চমকে যায় যে তার ছোট পা দুটি তার শরীরের ভার বইতে অক্ষম হয়ে পড়ে। এত তাড়াহুড়োর কারণ তার বোন। সোজা হয়ে দাঁড়িয়ে সে অপেক্ষারত ছিল, আর পা টিপে টিপে এসে সামনের দিকে লাফিয়েছিল, তার আসার শব্দ তাই গ্রেগর শুনতেও পায়নি। দরজার তালায় চাবি ঘোরাতে ঘোরাতে মা বাবার উদ্দেশ্যে সে চিৎকার করে বলেছিল, “অবশেষে!”
“তাহলে এখন?” গ্রেগর চিন্তা করে, তার চারপাশের অন্ধকার প্রত্যক্ষ করতে করতে। শীগগিরই সে আবিষ্কার করে যে নিজেকে সে আর নড়াতেই পারছেনা। তাতে আশ্চর্য হয় না সে, বরং এখন পর্যন্ত তার এটাই অস্বাভাবিক মনে হয়েছে যে তার এই ক্ষীণকায় ছোট পা দুটো নিয়েও সে ঘোরাফেরা করতে পারে। অধিকন্তু তার মনে হয় তুলনামূলক ভাবে সে বরং আরামপ্রদ অবস্থায় রয়েছে। যদিও তার সর্বাঙ্গে ব্যথা, তবে তার মনে হয়, ক্রমেই সেই ব্যাথা দুর্বল থেকে দুর্বলতর হতে হতে শেষ পর্যন্ত্য বুঝি নিঃশেষ হয়ে যাবে। তার পিঠের পচা আপেল আর তার চারপাশের স্ফীত অংশ, যা কিনা সম্পূর্ণভাবে নরম ধূলোর চাদরে ঢেকে গেছে, তা সে বিশেষ অনুভব করে না। নিজের পরিবারের কথা আবেগ ও ভালোবাসার সঙ্গে তার মনে ফিরে ফিরে আসে। তার নিজস্ব মতামত, যে তার অদৃশ্য হয়ে যাওয়া উচিত, তা সম্ভবত তার বোনের মতামতের চেয়েও বেশি নির্ণায়ক ছিল। এই রকম এক শূন্যতায় ভরা শান্তিপূর্ণ রোমন্থনে সে রয়ে যায়, যতক্ষন না টাওয়ারের ঘড়ি রাত তিনটে ঘোষনা করে। জানলার বাইরে ধীরে ধীরে আলোকোজ্জ্বল হয়ে ওঠার শুরুটাও সে অনুধাবন করে। তার পরে তার ইচ্ছার অবর্তমানেই তার মাথা নুয়ে আসে, আর নাক দিয়ে তার শেষ নিঃশাস ধীরে ধীরে বিলীন হয়ে যায়।
ভোরবেলায় গৃহপরিচারিকা এসে যখন তাড়াহুড়োয় সজোরে সব দরজা খোলার আওয়াজ করতে শুরু করে, - তাকে কতবারই না এর থেকে বিরত থাকতে বলা সত্ত্বেও, ফলত পুরো বাড়ীতে কারুর আর শান্তিতে ঘুমোনোর সম্ভাবনা থাকে না, - তখন গ্রেগরের সঙ্গে তার গতানুগতিক সংক্ষিপ্ত সাক্ষাতে তেমন বিশেষ কিছুই লক্ষ্য করে না সে। তার ধারণা হয় গ্রেগর ইচ্ছাকৃতভাবেই নিশ্চল হয়ে শুয়ে আছে, নিজেকে বিক্ষুব্ধ হিসেবে প্রতিপন্ন করার জন্য। গ্রেগরের বিচারবোধের ওপর তার সম্পূর্ণ আস্থা ছিল। ঘর সাফ করার জন্য তার হাতে লম্বা ঝাড়ুটা থাকায়, তা দিয়ে সে দরজায় দাঁড়িয়েই চেষ্টা করে গ্রেগরকে খুঁচিয়ে দিতে। তাতেও কোনো সাড়া না পেয়ে চিন্তিত হয়ে সে গ্রেগরের কিছুটা কাছে আসে, এবং গ্রেগরকে যখন কোন প্রতিরোধ ছাড়াই তার জায়গা থেকে সরিয়ে দিতে সক্ষম হয়, সচকিত হয়ে ওঠে সে। আসল ব্যাপারটা বোধগম্য হওয়ার মূহুর্তে চোখ ছানাবড়া হয়ে যায় তার, মুখ দিয়ে আচমকা শিসের মত আওয়াজ বেরিয়ে আসে। বেশিক্ষণ এ অবস্থায় নিজেকে ধরে রাখতে পারেনা সে, সত্বর শোবার ঘরের দরজা খুলে অন্ধকারের মধ্যেই চিৎকার করে ওঠে, “দেখে যাও এক্ষুনি, ও মারা গিয়েছে, সম্পূর্ণ মরে পড়ে রয়েছে ও”।

(অনুবাদ: অনির্বাণ দত্ত) Translation: Anirban Datta
Read by: Shekhar Sarkar

कायांतरण
(अंश)

जल्द से जल्द रेंगकर वापस जाने की कोशिश में ग्रेगोर ने शायद ही इस बात पर ध्यान दिया कि उसके परिवार की तरफ से एक भी शब्द या पुकार उसे रोकने के लिए नहीं आई। उसने तब तक पीछे मुड़कर नहीं देखा जब तक वह अपने कमरे के दरवाज़े तक नहीं पहुँच गया। उसकी गर्दन में अकड़न महसूस हो रही थी, इसलिए पूरी तरह से तो गर्दन नहीं घुमा पाया, लेकिन मुड़कर जितना भी देखा उसने पाया कि पीछे कुछ नहीं बदला था, सब कुछ वैसे का वैसा था, बस उसकी बहन अब अपनी जगह से उठ कर खड़ी हो गयी थी। उसकी आखिरी नज़र अपनी माँ पर पड़ी, जो अब पूरी तरह सो चुकी थी। 
ग्रेगोर अपने कमरे में घुसा ही था कि तभी कमरे का दरवाज़ा ज़ोर से बंद कर दिया गया, और उस पर कड़ी लगाकर ताला लगा दिया गया। इस अचानक हुए शोर ने ग्रेगोर को इतना भयभीत कर दिया कि उसकी छोटी सी टाँगें लड़खड़ा गईं। यह उसकी बहन थी जिसे इतनी जल्दी थी। वह पहले ही उठ कर खड़ी हो गई थी और इंतज़ार कर रही थी, अब वह तेज़ी से आगे की ओर बढ़ी। ग्रेगोर को उसके क़दमों की आहट भी सुनाई नहीं दी। ताले में चाभी घुमाते हुए उसने अपने माता-पिता की ओर देख कर ज़ोर से कहा “उफ़, आखिरकार!”

"अब क्या?" ग्रेगोर ने खुद से पूछा और अँधेरे कमरे में इधर-उधर देखा। जल्द ही उसने पाया कि अब वह बिल्कुल भी हिल नहीं पा रहा था। ख़ैर उसे इस बात पर अचरज नहीं हुआ। बल्कि आश्चर्य उसे इस बात का था कि वह अब तक इन छोटी पतली टाँगों पर कैसे चल पाया था। इसके अलावा ग्रेगोर अपने आप को अपेक्षाकृत ठीक-ठाक महसूस कर रहा था। निश्चित रूप से उसके पूरे शरीर में दर्द हो रहा था, लेकिन साथ ही ऐसा प्रतीत हो रहा था कि जैसे दर्द धीरे-धीरे कम हो रहा हो, और अंततः पूरी तरह से गायब हो जाएगा। वह ब-मुश्किल ही अपनी पीठ में फंसे सड़े हुए सेब को ओर आस-पास के सूजे हुए हिस्से को महसूस कर पा रहा था। घाव पूरी तरह सफ़ेद धूल में ढका हुआ था। उसने अपने परिवार को पूरे भावनात्मक आवेग और प्रेम से याद किया। बहन तो बस सोचती थी कि ग्रेगोर कहीं ग़ायब हो जाए या चला जाए, ग़ायब होने की ग्रेगोर की अपनी इच्छा कहीं ज़्यादा प्रबल थी। वह इस ख़ामोशी ओर शांतिपूर्ण चिंतन की अवस्था में तब तक पड़ा रहा जब तक घंटाघर में सुबह तीन बजे का घंटा नहीं बज गया। खिड़की के बाहर भोर का हल्का उजाला होते हुए भी उसने देखा। फिर उसका सिर उसकी इच्छा के बिना पूर्णतयः नीचे की और झुक गया। उसकी आखिरी साँस नासिका से धीरे से निकल गई।

सुबह सवेरे सफ़ाई करने वाली आ गई। जल्दबाज़ी में फ़ुर्ती के साथ वह दरवाज़ों को ज़ोर से खोलने और बंद करने लगी, हालाँकि उसे हज़ार दफ़ा ऐसा करने से मना किया गया था। उसके आने के बाद तो चैन से सोने का सवाल ही नहीं उठता था। सफ़ाई-वाली ने हमेशा की तरह ग्रेगोर के कमरे में जब एक नज़र मारी तो उसे सब ठीक ही लगा। 

उसे लगा कि वह अपनी बेचारगी का प्रदर्शन करने के लिए जानबूझकर बिना हिले-डुले वहाँ पड़ा है। उसके हिसाब से ग्रेगोर को सब कुछ समझ आता था। चूँकि उसके हाथ में इत्तेफ़ाक़ से लम्बी झाड़ू थी, सो उसने दरवाज़े के पास खड़े हो कर ग्रेगोर को झाड़ू से गुदगुदी की। जब यह पैंतरा भी काम नहीं आया तो गुस्से में आ कर उसने ग्रेगोर को थोड़ा ज़ोर से हिलाया । जब ग्रेगोर उसके ऐसा करने पर बिना किसी प्रतिरोध वाकई अपनी जगह से खिसक गया, तब कहीं जाकर सफ़ाई-वाली का माथा ठनका।

जब उसे ग्रेगोर की वास्तविक स्थिति का ज्ञात हुआ, तो उसकी आँखें फटी रह गईं। आश्चर्य तो बहुत हुआ, लेकिन बिना वक़्त गँवाए उसने कमरे का दरवाज़ा पूरा खोल दिया और अंधकार में ज़ोर से चिल्लाई: "जल्दी आइये, आकर देखिये, यह मर गया, देखिये वहाँ पड़ा है, पूरी तरह से मरा हुआ!”

(अनुवाद: शुभांगी अग्रवाल) Translation: Shubhangi Agarwal
Read by: Kavita Khatri

ರೂಪಾಂತರ
(ಆಯ್ದ ಭಾಗ)

ಇನ್ನಷ್ಟು ಬೇಗ ದೇಕುವ ಆಲೋಚನೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇದ್ದ ಅವನಿಗೆ, ಮನೆಯವರ ಯಾವ ಪದ, ಯಾವ ಕರೆಯೂ ತೊಂದರೆ ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂಬುದು ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಬಾಗಿಲಿನ ಬಳಿ ಹೋದಾಗ ಮಾತ್ರ ಅವನು ತಲೆಯನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿದ. ಪೂರ್ತಿಯಾಗಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ, ಅವನ ಕುತ್ತಿಗೆ ಸೆಟೆದುನಿಂತಂತೆ ಅವನಿಗೆ ಅನ್ನಿಸಿತು. ಆದರೂ ಅವನ ಹಿಂದೆ ಏನೂ ಬದಲಾಯಿಸಿರಲಿಲ್ಲವೆಂಬುದನ್ನು ಅವನು ಗಮನಿಸಿದ. ಅವನ ತಂಗಿಯೊಬ್ಬಳೆ ಎದ್ದಿದ್ದಳು. ಅವನ ನೋಟ ಕೊನೆಗೆ ಈಗ ಗಾಢ ನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ತಾಯಿಯನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಿತು.
ಅವನು ತನ್ನ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಆಗತಾನೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದ, ಅ಼ಷ್ಟರಲ್ಲೇ ಬಾಗಿಲನ್ನು ಅವಸರದಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚಿ, ಚಿಲಕ ಹಾಕಿ ಭದ್ರಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ತನ್ನ ಹಿಂದೆ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತವಾದ ಆ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ಗ್ರೆಗೋರ್ ಎಷ್ಟು ಬೆಚ್ಚುಬಿದ್ದನೆಂದರೆ ಅವನ ಚಿಕ್ಕ ಕಾಲುಗಳು ಕುಸಿದವು. ಅವನ ತಂಗಿಯು ಹಾಗೆ ಅವಸರಿಸಿದ್ದಳು. ಅವಳು ಆಗಲೆ ನೇರವಾಗಿ ನಿಂತು, ಕಾದು, ಆಮೇಲೆ ಮೆಲ್ಲನೆ ಮುಂದೆ ಹಾರಿದ್ದಳು. ಗ್ರೆಗೋರ್ಗೆ ಅವಳು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದು ಕೇಳಿಸಿಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅವಳು ಬೀಗದಕೈಯನ್ನು ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ತಿರುಗಿಸುತ್ತ, “ಅಬ್ಬ, ಕೊನೆಗೂ…” ಎಂದು ತಂದೆ-ತಾಯಿಯನ್ನು ಕರೆದಳು.
“ಮತ್ತೆ ಈಗ?” ಎಂದು ಗ್ರೆಗೋರ್ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿಕೊಂಡು ಕತ್ತಲಲ್ಲಿ ಅತ್ತಿತ್ತ ನೋಡಿದ. ಈಗ ಅವನಿಗೆ ಕದಲುವುದಕ್ಕೇ ಆಗುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂಬ ಅರಿವಾಯಿತು. ಅವನು ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಅಚ್ಚರಿ ಪಡಲಿಲ್ಲ. ಅದರ ಬದಲು, ಅವನು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ಈ ಚಿಕ್ಕ ಕಾಲುಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಚಲಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂಬುದೇ ಅವನಿಗೆ ವಿಚಿತ್ರವೆನಿಸಿತು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಅವನಿಗೀಗ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೊದಲಿಗಿಂತ ಹಿತಕರವಾಗಿತ್ತು. ಅವನ ಮೈಕೈಗಳಲ್ಲಿ ನೋವಿದ್ದರೂ, ಅದು ಕ್ರಮೇಣ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಾ ಬಂದು, ಕೊನೆಗೆ ಒಂದು ದಿನ ಮಾಯವಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆಂದು ಅವನಿಗೆ ಅನಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಅವನ ಬೆನ್ನಿನ ಮೇಲಿನ ಕೊಳತಿದ್ದ ಸೇಬು ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಲಿನ, ನುಣಪಾದ ಧೂಳಿನಿಂದ ಮುಚ್ಚುಹೋಗಿದ್ದ ಸೋಂಕಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಅರಿವು ಅವನಿಗೆ ಇಲ್ಲದಂತೆಯೇ ಆಗಿತ್ತು. ಅವನ ಪರಿವಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಅವನು ಶಾಂತವಾಗಿ, ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಆಲೋಚಿಸಿದ. ಅವನು ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಟುಹೋಗಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಅವನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಅವನ ತಂಗಿಯದಕ್ಕಿಂತ ಬಹುಶಃ ಹೆಚ್ಚು ಧೃಢವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಬರಿದಾದ, ಶಾಂತವಾದ ಆಲೋಚನೆಗಳುಳ್ಳ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲೇ ಅವನು ಗಡಿಯಾರ ಬೆಳಗಿನ ಮೂರನೆ ಘಂಟೆಯನ್ನು ಹೊಡೆಯುವವರೆಗೆ ಇದ್ದ. ಕಿಟಕಿಯ ಹೊರಗೆ ಎಲ್ಲೆಡೆಯೂ ಬೆಳಗಾಗುತ್ತಿರುವ ಆರಂಭದ ಗಳಿಗೆಯನ್ನು ಅವನು ಅನುಭವಿಸಿದ. ಆಮೇಲೆ ಅವನ ತಲೆಯು ಅವನಿಗೇ ತಿಳಿಯದೆ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಕುಸಿದು, ಅವನ ನಾಸಾಪುಟದಿಂದ ಅವನ ಕೊನೆಯ ಉಸಿರು ದುರ್ಬಲವಾಗಿ ಚಿಮ್ಮಿತು.
ಬೆಳಗಿನಜಾವ ಕೆಲಸದವಳು ಬಂದು – ಎಷ್ಟು ಸಲ ಹಾಗೆ ಮಾಡಬೇಡವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದರೂ ಅವಳು ಯಾವಾಗಲೂ ಜೋರಾಗಿ, ಅವಸರವಾಗಿ ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ಯಾವ ರೀತಿ ಬಡಿಯುವಳೆಂದರೆ, ಅವಳು ಬರುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಮನೆಯಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಇನ್ನು ಸುಖಮಯ ನಿದ್ರೆ ಅಸಾಧ್ಯ – ಗ್ರೆಗೋರನ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಎಂದಿನಂತೆ ಹೊಕ್ಕಾಗ ಮೊದಲು ಅವಳಿಗೆ ಏನೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಅವನು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಅಲುಗಾಡದೆ ಮಲಗಿದ್ದು, ಮುನಿಸಿಕೊಂಡಿರುವಂತೆ ನಟಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದು ಅಂದುಕೊಂಡಳು; ಅವನು ಈ ತರಹ ಏನನ್ನಾದರೂ ಮಾಡಬಲ್ಲ ಎಂದು ಅವಳ ನಂಬಿಕೆ. ಅವಳ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹೇಗೂ ದೊಡ್ಡ ಪೊರಕೆ ಇದ್ದುದರಿಂದ ಅವಳು ಅದರಿಂದ ಗ್ರೆಗೋರನ್ನು ಬಾಗಿಲಿನಿಂದ ಹೊರಗೆ ಒಲಿಸಲು ನೋಡಿದಳು. ಅದು ಪ್ರತಿಫಲಿಸದಿದ್ದಾಗ ಅವಳಿಗೆ ಕೋಪ ಬಂದು ಗ್ರೆಗೋರನನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ದೂಡಿದಳು. ಅವನನ್ನು ಅವನಿದ್ದ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಏನೂ ವಿರೋಧವಿಲ್ಲದೆ ತಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾದಾಗ ಅವಳು ಜಾಗರೂಕಳಾದಳು. ಅವಳಿಗೆ ಅಲ್ಲಿ ನಿಜವಾಗಿ ಆಗಿರುವುದೇನೆಂದು ಅರ್ಥವಾದಾಗ ಅವಳು ಕಣ್ಣರಳಿಸಿ ಏದುಸಿರು ಬಿಟ್ಟಳು. ಆದರೆ ತಡಮಾಡದೆ ಮಲಗುವ ಕೋಣೆಯ ಬಾಗಿಲನ್ನು ಒರಟಾಗಿ ತೆರೆದು ಜೋರಾಗಿ ಕತ್ತಲಲ್ಲಿ ಕೂಗಿದಳು: “ಇಲ್ಲಿ ಬಂದು ನೋಡಿ, ಅದು ಸತ್ತು ಹೋಗಿದೆ; ಅಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿದೆ, ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಸತ್ತುಹೋಗಿದೆ!”

(ಅನುವಾದ: ಮಮತಾ ರಮೇಶ್) Translation: Mamatha Ramesh
Read by: Sanju Lamani

രൂപാന്തരീകരണം
(ഉദ്ധരണി)

അതിവേഗത്തിലുള്ള ഇഴച്ചിലിൽ മാത്രം ശ്രദ്ധാലുവായിരുന്നതിനാൽ വീട്ടിൽനിന്നുള്ള ഏതെങ്കിലും വാക്കോ വിളിയോ ശല്യപ്പെടുത്തുന്നതായി അവനു തോന്നിയതേ ഇല്ല. വാതിൽക്കൽ എത്തിക്കഴിഞ്ഞപ്പോൾ മാത്രമാണ് അവൻ തലയൊന്നു തിരിച്ചത്, അതും മുഴുവനായിട്ടല്ല, കാരണം തന്റെ പിടലി കടുത്തു കല്ലിച്ച പോലെ അവനു തോന്നി, അപ്പോഴും തനിക്കു പിന്നിൽ എന്തെങ്കിലും മാറിയിട്ടുള്ളതായി അവനു തോന്നിയില്ല, സഹോദരി മാത്രം അപ്പോഴേക്കും ഉറക്കമെണീറ്റിരുന്നു. അപ്പോൾ പൂർണ്ണമായും ഉറക്കത്തിലാണ്ട അമ്മയെ അവന്റെ അവസാന ദൃഷ്ടി ഒന്നുഴിഞ്ഞു.
അവൻ തന്റെ മുറിക്കകത്തെത്തിയതും പുറത്തുനിന്നും കതക് അതിവേഗം തള്ളിയടഞ്ഞു, കുറ്റിവീണു. അവൻ തടവിലായിക്കഴിഞ്ഞു. പുറകിൽ നിന്ന് പൊടുന്നനെയുണ്ടായ ശബ്ദം കേട്ട നടുക്കത്തിൽ ഗ്രിഗറിന്റെ കാലുകൾ മടങ്ങിപ്പോയി. അപ്പോൾ തിരക്കിട്ടെത്തിയത് സഹോദരിയായിരുന്നു. അവൾ അവിടെ കാത്തു നിന്നിട്ട് ഒച്ചയുണ്ടാക്കാതെ മുന്നോട്ടു കുതിച്ചു, അവളുടെ വരവ് ഗ്രിഗർ കേട്ടതുപോലുമില്ല, പൂട്ടിൽ താക്കോൽ തിരിച്ചു കൊണ്ട് അവൾ തന്റെ മാതാപിതാക്കളെ നോക്കി വിളിച്ചുപറഞ്ഞു – “ഒടുവിൽ!" 
"ഇനിയെന്ത്?" ചുറ്റുമുള്ള ഇരുട്ടിലേക്ക് നോക്കിക്കൊണ്ട് ഗ്രിഗർ സ്വയം ചോദിച്ചു. അധികം താമസിയാതെ തന്നെ തനിക്ക് ഇപ്പോൾ ഒട്ടും അനങ്ങാൻ കഴിയുന്നില്ലെന്ന് അവൻ കണ്ടെത്തി. അതിലവന് അത്ഭുതമൊന്നും തോന്നിയില്ല. അതിലേറെ അവന് അസ്വാഭാവികമായിത്തോന്നിയത്, ഇത്രയും നേരം ഈ മെലിഞ്ഞ ചെറുകാലുകൾ കൊണ്ട് തനിക്ക് ചലിക്കാൻ സാധിച്ചല്ലോ എന്നതായിരുന്നു. അതൊഴിച്ചാൽ അവന് താരതമ്യേന സ്വസ്ഥത അനുഭവപ്പെട്ടു. അവന് ശരീരമാകെ വേദനകളുണ്ടായിരുന്നു, എങ്കിലും അവ ക്രമേണ ദുർബ്ബലമായി വരുമെന്നും അങ്ങനെ ഒടുവിൽ പൂർണ്ണമായും ഇല്ലാതാവുമെന്നും അവനു തോന്നി.
അവന്റെ പുറത്തെ അഴുകിയ ആപ്പിളും അതു പതിച്ചുണ്ടായ ചുറ്റുമുള്ള തൊലിയുടെ പൂർണ്ണമായും നനുത്ത പൊടി കൊണ്ടു മൂടപ്പെട്ട ഭാഗത്തെ വിങ്ങലും അവന് അനുഭവപ്പെട്ടതേയില്ല. തന്റെ കുടുംബത്തെക്കുറിച്ച് അവൻ സ്നേഹത്തോടെയും വികാരവായ്പ്പോടെയും ഓർത്തു. അവൻ ഇല്ലാതാവണമെന്ന അവന്റെ തന്നെ അഭിപ്രായം ഒരുപക്ഷേ അവന്റെ സഹോദരിയുടേതിനേക്കാൾ ഉറപ്പുള്ളതായിരുന്നു. ക്ളോക് ടവറിൽ രാവിലെ മൂന്നു മണി മുഴങ്ങും വരെ ശൂന്യവും ശാന്തിനിറഞ്ഞതുമായ ചിന്തയോടെ അവനിരുന്നു. ജനാലയ്ക്ക് മുമ്പിലെ ഉദയസൂര്യന്റെ ആദ്യകിരണങ്ങൾ അവൻ അപ്പോഴും അനുഭവിച്ചു. അതിനു ശേഷം, തന്റെ ഇച്ഛയ്ക്കെതിരായി അവന്റെ തല പൂർണ്ണമായും താഴ്ന്നു, അവന്റെ അവസാന ശ്വാസം നാസാരന്ധ്രങ്ങളിൽനിന്നും ദുർബ്ബലമായി പുറത്തേക്കു വന്നു. വീട്ടിൽ സഹായിക്കാൻ വരുന്ന സ്ത്രീ അതിരാവിലെ എത്തിയപ്പോൾ -- എത്രതവണ ഒഴിവാക്കാൻ പറഞ്ഞിട്ടും ശക്തിയിലും തിടുക്കത്തിലും അവർ വാതിലുകൾ വലിച്ചടച്ചതിനാൽ ആ അപ്പാർട്ട്മെന്റ്റിൽ തന്നെ ആർക്കും അവർ വന്ന നിമിഷം മുതൽ സ്വസ്ഥമായൊന്നുറങ്ങാൻ സാധിക്കാറില്ലായിരുന്നു - തന്റെ പതിവ് ഹ്രസ്വസന്ദർശനത്തിൽ ഗ്രിഗറിൽ അവർ സവിശേഷമായി ആദ്യം ഒന്നും കണ്ടില്ല. മന:പൂർവ്വം അനങ്ങാതെ കിടന്ന് അപമാനിക്കപ്പെട്ടയാൾ കളിക്കുകയാണ് അവനെന്ന് അവർ കരുതി; അവന് നല്ല ബോധമുണ്ടെന്ന് അവർ വിശ്വസിച്ചു. കയ്യിൽ നീളമുള്ള ഒരു ചൂൽ ഉണ്ടായിരുന്നതിനാൽ അവർ ഗ്രിഗറിനെ വാതിലിനടുത്തു തന്നെ നിന്നു കൊണ്ടു ചൂലു വച്ച് ഇക്കിളിപ്പെടുത്താൻ നോക്കി. ഫലം കാണാതായപ്പോൾ ദേഷ്യം തോന്നി അവർ ഗ്രിഗോറിനെ ഒന്നു കുത്തുകയും ഒട്ടും പ്രധിരോധിക്കാതെ തൽസ്ഥാനത്ത് നിന്ന് ഗ്രിഗർ നീങ്ങുകയും ചെയ്തപ്പോഴാണ് അവർ ശ്രദ്ധിച്ചത്. കാര്യത്തിന്റെ കിടപ്പ് മനസ്സിലായപ്പോൾ അമ്പരപ്പോടെ അവരുടെ കണ്ണുകൾ വികസിച്ചു, സ്വയം ചൂളമടിച്ചു, പിന്നെ അധികം നേരം അവിടെ നിൽക്കാതെ കിടപ്പു മുറിയുടെ വാതിൽ വലിച്ചു തുറന്ന്, ഇരുട്ടിലേക്ക് ഉച്ചത്തിൽ കരഞ്ഞു പറഞ്ഞു, "അതിനെ ഒന്നു നോക്കൂ, അതു ചത്തു; അതാ അതവിടെ മുഴുവനായും ചത്തു കിടക്കുന്നു!”

(വിവർത്തനം: ഡോ. രേഷ്മ രാധാകൃഷ്ണൻ) Translation: Dr. Reshma Radhakrishnan
Read by: Dr. Reshma Radhakrishnan

රූපාන්තරය
(උපුටා ගැනීමකි)

සෑ ම විටම, ඉක්මනින් මාරු වී යාමට අදහස් කරන ඔහු, තම පවුලේ අයගෙන් කිසිදු වචනයක් හෝ   විස්මයක් තමා ට බාධා නො කළ බවට කිසිදු අවධා නයක් යො මු කළේ නැ ත. ඒ වන විටත් දො ර ළඟ සිටින ඔහු ,හිස සම්පූර්ණයෙන්ම හැරවූයේ නැත, මන්ද ඔහුගේ බෙල්ල දැ ඩි වී ඇති බව ඔහුට දැ නුණද, ඔහු පිටුපසින් කිසිවක් වෙනස් වී නැ ති බව ඔහුට තවමත් දැ කගත හැ කි විය, ඔහුගේ සහෝදරිය පමණක් නැගිට ඇත. ඔහුගේ අවසන් බැ ල්ම වූයේ මේ වන විට සම්පූර්ණයෙන්ම නින්දේ පසුවන තම මව දෙසය.
ඔහු තම කා මරයට ඇතුළු වූ වහා ම දොර ඉක්මනින් තල්ලු කර, අගුලු දැ මීය. ඔහුගේ පිටුපසින් ඇති වූ හදිසි ශබ්දය නිසා   ග්රෙගෝ ර් කෙතරම් තිගැස්සී ගියේද යත් ඔහුගේ කකුල් ගැ හෙන්නට විය. දුවගෙන ආවේ අක්කා. :ඇය ඒ වන විටත් එහි කෙළින් සිටගෙන බලා  සිටියා ය, පසුව ඇය සැ හැ ල්ලුවෙන් ඉදිරියට පැන්නා ය, ග්රෙගෝර්ට ඇය එන සද්දයක්වත් ඇසුණේ නැත, අගුලේ යතුර හරවන අතරතුර ඇය තම දෙමා පියන්ට “අවසානය!” කියා  කෑ ගැසුවා ය. …හා   දැන්… ග්රෙගර් තමා ගෙන්ම ප්රශ්න කරගෙන අඳුරේම වටපිට බැ ලුවා. ඔහුට තවදුරටත් චලනය විය නො හැ කි බව ඔහු ඉක්මනින්ම සො යා ගත්තේය. ඔහු පුදුම වූයේ නැත.
ඒ වෙනුවට, ඔහුට මේ දක්වා මේ සිහින් කුඩා කකුල් සමඟ සැරිසැරීමට හැකි වූ බවත් ඔහු අස්වාභාවික බවක් පෙනෙන්නට තිබුණි. එසේ නොමැති නම් ඔහුට සාපේක්ෂව සුවපහසුවක් දැනුනි. ඔහුගේ සිරුර පුරා වේදනාවන් ඇති වූ නමුත් ඒවා ටිකෙන් ටික දුර්වල වෙමින් අවසානයේ සම්පූර්ණයෙන්ම පහව යන බව ඔහුට පෙනුනි. ඔහුගේ පිටේ තිබූ කුණු වූ ඇපල් ගෙඩියත්, සිනිඳු දූවිල්ලෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම වැසී ගිය ගිනිගත් වටපිටාවත් ඔහුට යන්තම් දැනුණේ නැත. ඔහු තම පවුල ගැන හැඟුම්බරව හා ආදරයෙන් ආපසු කල්පනා කළේය. ඔහුට අතුරුදහන් වීමට සිදු වූ බව ,ඔහුගේ මතය සමහර විට ඔහුගේ සහෝදරියගේ අදහසට වඩා තීරණාත්මක විය. ඔරලෝසු කණුවේ උදෑසන තුන්වන පැය නාද වන තුරු ඔහු මෙම හිස් හා සාමකාමී පරාවර්තනයේ රැඳී සිටියේය. ඔහු ජනේලයෙන් පිටත සාමාන්ය විදුලි ආලෝකයේ ආරම්භය දුටුවේය. එවිට, ඔහුගේ කැමැත්තෙන් තොරව, ඔහුගේ හිස සම්පූර්ණයෙන්ම ගිලී ගිය අතර, ඔහුගේ අවසන් හුස්ම ඔහුගේ නාස්පුඩු වලින් දුර්වල ලෙස පිට විය.
 සේවකයා උදේ පාන්දරම පැමිණි විට, දැඩි ශක්තියෙන් හා ඉක්මන් ගමනින්, ඇය කොපමණ වාරයක් ඉල්ලා සිටියද, ඇය සියලු දොරවල් වසා දැමුවාය, එබැවින් ඇය පැමිණි මොහොතේ සිට තවදුරටත් සාමකාමී නින්දක් නොලැබුණි. මුළු මහල් නිවාසය තුළම, ග්රෙගර් වෙත සුපුරුදු කෙටි සංචාරයේදී විශේෂ කිසිවක් හමු නොවීය. ඔහු හිතාමතාම එහි නොසෙල්වී, අමනාප වූ බව මවාපාමින් එහි වැතිර සිටින බව ඇය සිතුවාය. ඇය ඔහුට සියලු ආකාරයේ හැඟීම් සඳහා ගෞරවය ලබා දුන්නාය. ඇය දිගු කොස්ස අල්ලාගෙන සිටි නිසා, ඇය දොරෙන් ග්රෙගෝර්ට කිති කැවීමට එය භාවිතා කිරීමට උත්සාහ කළාය. එහිදීද සාර්ථකත්වයක් නොමැති වූ විට ඇය කෝපයට පත් වී ග්රෙගර් වෙතට මඳක් තල්ලු කළ අතර කිසිදු ප්රතිරෝධයක් නොමැතිව ඇය ඔහුව ඔහුගේ ස්ථානයෙන් ඉවතට තල්ලු කළ විට පමණක් ඇය දැනුවත් විය. ඇය ඉක්මනින් සැබෑ තත්වය වටහා ගත් විට, ඇගේ දෑස් විශාල විය, ඇය තමාටම කෑ ගැසුවාය, නමුත් ඇය වැඩි වේලාවක් එහි නොසිටි අතර, ඒ වෙනුවට ඇය නිදන කාමරයේ දොර විවර කරගෙන, මහ හඬින් අඳුරට කතා කළාය: "ඒක බලන්න. මැරිලා; එයා ඇත්තටම මැරිලා!"

(පරිවර්තනය: කෞශල්යා යමසිංහ) Translation: Kaushalya Yamasinghe
Read by: Indima Rajapaksha

உருமாற்றம்
(ஒரு பகுதி)

ஊர்ந்து சென்று விட வேண்டும் என்ற ஒரே நோக்கத்தில் மட்டுமே இருந்தான் அவன்; குடும்பத்தினரின் வார்த்தைகளோ, அவரிடையில் சத்தங்களோ, அவன் கவனத்தை சிதறவில்லை என்பதைக் கூட அவன் உணரவில்லை. கதவின் அருகில் எட்டியபிறகு தலையைத் திருப்பினான். சற்றே—முற்றிலும் அல்ல, கழுத்து பிடித்ததுபோல் ஓர் உணர்வு; ஆனால் மாற்றம் எதுவும் இல்லை, சகோதரி மட்டும் எழுந்து நின்றிருந்தாள். அவன் கடைசி பார்வையால் அவன் தாய் ஆழ்ந்து தூங்கிவிட்டாள் என்பதை கண்டான் .
அவன் அறையில் நுழைந்த மறு வினாடியே, விறைந்து கதவு வேகமாக அடைக்கப்பட்டு, தாளிடப்பட்டது. அந்த திடீர் சத்தம் கேட்டு க்ரிகோர் திடுக்கிடவே, அவனது சிறு கால்கள் வளைந்தன. அவசரமாகக் கதவை அடைத்தது அவன் சகோதரி தான். அவள் ஏற்கனவே எழுந்து நின்று காத்துக் கொண்டிருந்தாள். சத்தமின்றி மெதுவாக முன்நோக்கி பாய்ந்தாள். அவள் நெருங்கும் சத்தம் க்ரிகோருக்குக் கேட்கவே இல்லை. கதவின் பூட்டில் சாவியைத் திருப்பும் போது, பெற்றோரிடம், " அப்பா, ஒரு வழியா…!" என்றாள் உறக்க.
"இனி என்ன?" என்று க்ரிகோர் தன்னைத்தானே கேட்டுக் கொண்டு, இருளில் சுற்றிப் பார்த்தான். தன்னால் இனி நகரவே முடியாது என்பதை அவன் விரைவில் உணர்ந்தான். அதில் எந்த சந்தேகமுமில்லை; மாறாக, அந்த மெல்லிய சிறு கால்களால் எப்படி நகர முடிந்தது என்பது தான் அவனுக்கு ஆச்சிரியமாக இருந்தது. சொல்லப்போனால், இப்போது தான் உடல் சற்று நன்றாக இருப்பதாக உணர்ந்தான். உண்மை தான், இதற்கு முன் அவனுக்கு உடல் எங்கும் வலித்தது, ஆனால் அவ்வுடல் இப்போது படிப்படியாக வலுவிழந்து, வலி குறைந்து, இறுதியாக முற்றிலும் மறைந்துவிடும் என்று அவனுக்குத் தோன்றியது. அவனது முதுகில் பதிந்திருந்த அழுகிய ஆப்பிளையோ, அதைச் சுற்றி வீங்கியிருந்த பகுதியின் மேலிருந்த மெல்லிய தூசியையோ அவன் கவனிக்கவில்லை. அவன் தனது குடும்பத்தினரை மிக அன்போடும், பாசத்தோடும் நினைத்துப் பார்த்தான். முடிந்தால் மறைந்து விட வேண்டும் என்று அவனது சகோதரியை விட, அவன் தான் மிகவும் வலுவாக விரும்பினான். கடிகார கோபுரம் அதிகாலை மூன்று மணி அடிக்கும் வரை அவன் வெறுமையாக, அமைதியாக, சிந்தனையில் ஆழ்ந்திருந்தான். ஜன்னலின் வெளியே வெளிச்சம் பரவ ஆரம்பிப்பதைப் பார்த்துக் கொண்டிருந்தான். அவன் விருப்பமின்றி, அவன் தலை தானாக சாய்ந்துவிட்டது, நாசியிலிருந்து கடைசி மூச்சு பலவீனமாக வெளியேறியது.
அதிகாலையில் பணிப் பெண் வந்ததும் – பல முறை அவளிடம் கதவுகளை ஓங்கி அடிப்பதைத் தவிர்க்குமாறு கேட்டிருந்தாலும், வேலை அவசரத்தில், முழு சக்தியால் அவள் கதவுகளை தொடர்ந்து ஓங்கி அடித்தாள், அவள் உள்ளே நுழைந்ததும் வீட்டில் நிம்மதியாக தூங்குவதற்க்கு வாய்ப்பே இல்லை – விரைவாக, வழக்கம் போல, க்ரிகோரைப் பார்வையிட்டப் போது, முதலில் புதிதாக எதுவும் தென்படவில்லை. அவன் வேண்டுமென்றே அசையாமல் படுத்திருப்பதாகத் தான் அவள் நினைத்தாள். தியாகியை போல நடிக்கிறான் என்றே நம்பினாள். ஒரு நீண்ட துடப்பத்தைக் கையில் பிடித்திருந்ததால், கதவின் அருகிலிருந்தே அதைக்கொண்டு க்ரிகோரை லேசக சீண்ட முயன்றாள். முயற்சி வெற்றியடையாததால், எரிச்சலடைந்து அவள் க்ரிகோரை துடப்பத்தால் வலுவாகவே குத்தினாள். அவனை எந்த எதிர்ப்புமின்றி, இடத்திலிருந்து அவனை தள்ளியப் போதுதான் அவள் அவன் நிலையை சரியாக கவனித்தாள். என்ன நடந்ததென்று புரிந்தபோது, ஆச்சிரியத்தில் கண் விரிந்து தனக்குத்தானே மெல்லிய விசில் அடித்தாள், நொடிகளை வீணாக்காமல் படுக்கையறையின் கதவுகளை இழுத்துத் திறந்து, படுக்கையறையின் இருளில் உறக்கக் கத்தினாள்: "ஐயோ, அத பாருங்க! அது செத்துபோயிரிச்சு; அது அங்க கல்லு மாதிரி செத்துக்கிடக்குது!"

(மொழிபெயர்ப்பு: இந்திரா பாலசுப்ரமணியன்) Translation: Indra Balasubramanyan
Read by: Sabthika Mathanamohan

Translation: Mohammad Intizar
Read by: Md. Rahil Siddiqui

The Trial
(An excerpt)

"Now then," said the judge, thumbing through the book. He turned to K. with the tone of someone who knows his facts and said, "you are a house painter?" "No," said K., "I am the chief clerk in a large bank." This reply was followed by laughter among the right hand faction down in the hall, it was so hearty that K. couldn't stop himself joining in with it. The people supported themselves with their hands on their knees and shook as if suffering a serious attack of coughing. Even some of those in the gallery were laughing. The judge had become quite cross but seemed to have no power over those below him in the hall, he tried to reduce what harm had been done in the gallery and jumped up threatening them, his eyebrows, until then hardly remarkable, pushed themselves up and became big, black and bushy over his eyes.
(...)
"Your question, My Lord, as to whether I am a house painter—in fact even more than that, you did not ask at all but merely imposed it on me—is symptomatic of the whole way these proceedings against me are being carried out. Perhaps you will object that there are no proceedings against me. You will be quite right, as there are proceedings only if I acknowledge that there are. But, for the moment, I do acknowledge it, out of pity for yourselves to a large extent. It's impossible not to observe all this business without feeling pity. I don't say things are being done without due care, but I would like to make it clear that it is I who make the acknowledgement."
(...)
"What has happened to me," continued K., with less of the vigour he had had earlier, he continually scanned the faces in the first row, and this gave his address a somewhat nervous and distracted character, "what has happened to me is not just an isolated case. If it were it would not be of much importance as it's not of much importance to me, but it is a symptom of proceedings which are carried out against many. It's on behalf of them that I stand here now, not for myself alone."
(...)
"I'm not trying to be a successful orator," said K. after this thought, "that's probably more than I'm capable of anyway. I'm sure the examining judge can speak far better than I can, it is part of his job after all. All that I want is a public discussion of a public wrong. Listen: ten days ago I was placed under arrest, the arrest itself is something I laugh about but that's beside the point. They came for me in the morning when I was still in bed. Maybe the order had been given to arrest some house painter—that seems possible after what the judge has said—someone who is as innocent as I am, but it was me they chose. There were two police thugs occupying the next room. They could not have taken better precautions if I had been a dangerous robber. And these policemen were unprincipled riff-raff, they talked at me till I was sick of it, they wanted bribes, they wanted to trick me into giving them my clothes, they wanted money, supposedly so that they could bring me my breakfast after they had blatantly eaten my own breakfast in front of my eyes. And even that was not enough. I was led in front of the supervisor in another room. This was the room of a lady who I have a lot of respect for, and I was forced to look on while the supervisor and the policemen made quite a mess of this room because of me, although not through any fault of mine. It was not easy to stay calm, but I managed to do so and was completely calm when I asked the supervisor why it was that I was under arrest. If he were here he would have to confirm what I say. I can see him now, sitting on the chair belonging to that lady I mentioned—a picture of dull-witted arrogance. What do you think he answered? What he told me, gentlemen, was basically nothing at all; perhaps he really did know nothing, he had placed me under arrest and was satisfied. In fact he had done more than that and brought three junior employees from the bank where I work into the lady's room; they had made themselves busy interfering with some photographs that belonged to the lady and causing a mess.
(...)
"There is no doubt," he said quietly, "that there is some enormous organisation determining what is said by this court. In my case this includes my arrest and the examination taking place here today, an organisation that employs policemen who can be bribed, oafish supervisors and judges of whom nothing better can be said than that they are not as arrogant as some others. This organisation even maintains a high-level judiciary along with its train of countless servants, scribes, policemen and all the other assistance that it needs, perhaps even executioners and torturers—I'm not afraid of using those words. And what, gentlemen, is the purpose of this enormous organisation. Its purpose is to arrest innocent people and wage pointless prosecutions against them which, as in my case, lead to no result. How are we to avoid those in office becoming deeply corrupt when everything is devoid of meaning? That is impossible, not even the highest judge would be able to achieve that for himself. That is why policemen try to steal the clothes off the back of those they arrest, that is why supervisors break into the homes of people they do not know, that is why innocent people are humiliated in front of crowds rather than being given a proper trial.
(...)
As far as he could see, every one of them was wearing one of these badges. All of them belonged to the same group, even though they seemed to be divided to the right and the left of him, and when he suddenly turned round he saw the same badge on the collar of the examining judge who calmly looked down at him with his hands in his lap. "So," called out K., throwing his arms in the air as if this sudden realisation needed more room, "all of you are working for this organisation, I see now that you are all the very bunch of cheats and liars I've just been speaking about, you've all pressed yourselves in here in order to listen in and snoop on me, you gave the impression of having formed into factions, one of you even applauded me to test me out, and you wanted to learn how to trap an innocent man! Well, I hope you haven't come here for nothing, I hope you've either had some fun from someone who expected you to defend his innocence or else—let go of me or I'll hit you," shouted K. to a quivery old man who had pressed himself especially close to him—"or else that you've actually learned something. And so I wish you good luck in your trade." He briskly took his hat from where it lay on the edge of the table and, surrounded by a silence caused perhaps by the completeness of their surprise, pushed his way to the exit. However, the examining judge seems to have moved even more quickly than K., as he was waiting for him at the doorway. "One moment," he said. K. stood where he was, but looked at the door with his hand already on its handle rather than at the judge. "I merely wanted to draw your attention," said the judge, "to something you seem not yet to be aware of: today, you have robbed yourself of the advantages that a hearing of this sort always gives to someone who is under arrest." K. laughed towards the door. "You bunch of louts," he called, "you can keep all your hearings as a present from me," then opened the door and hurried down the steps. Behind him, the noise of the assembly rose as it became lively once more and probably began to discuss these events as if making a scientific study of them.

(English translation by David Wyllie, coutesy Project Gutenberg eBook)

বিচার
(নির্বাচিত অংশ)

১. প্রাথমিক তদন্ত

‘তাহলে’, খাতার পাতা ওলটাতে ওলটাতে জরিপ করার ভঙ্গিতে ক-এর দিকে ঘুরে তাকিয়ে তদন্তবিচারপতি বলে ওঠেন, ‘আপনি পেশায় রংমিস্তিরি?’ ‘আজ্ঞে না’, বলেন ক, ‘বরং মস্ত এক ব্যাঙ্কের প্রধান কর্মকর্তা’। এই উত্তরের জেরে নীচে ডান দিকের দল এমনি বেদম অট্টহাসিতে ফেটে পড়ে, যে ক নিজেও তাদের হাসাহাসিতে সামিল হতে বাধ্য হন। দু-হাত দিয়ে হাঁটু আঁকড়ে, তাতে ঠেকনা দিয়ে বসেছিল লোকজন, আর ভীষণ কাশির দমক ওঠার মতো থরথর করে কেঁপে উঠছিল। এমনকি গ্যালারির এক-দুজনও হাসিতে যোগ দিয়েছিল। গ্যালারির এই শোরগোলের একটা বিহিত করার উপক্রমে তদন্তবিচারপতি তড়াক করে লাফিয়ে ওঠেন, গ্যালারির বাকিদের উদ্দেশ্যে হুঙ্কার ছোঁড়েন, আর তাঁর এমনিতে তেমন চোখে-না-পড়া নিরীহ ভুরুযুগল চোখের উপরে মিশমিশে কালো আর মস্ত বড় হয়ে ঠিকরে বেরোয়। 
(…)
‘মাননীয় তদন্তবিচারপতি মশাই, আপনার প্রশ্ন, আমি রঙের মিস্তিরি কিনা - উপরন্তু আপনি মোটেই প্রশ্ন করেননি, বরং তা আমার মুখের উপর বলেছেন - এটা এই মামলা মোকদ্দমার আপাদমস্তক ধরনটার জন্য একেবারে মার্কামারা, যা আমার বিরুদ্ধে চালানো হচ্ছে। আপনি প্রতিবাদ করতে পারেন, যে এটা মোটেই কোনো মামলা মোকদ্দমা নয়, সেটা খুব খাঁটি কথা হবে, এটা শুধু তখনি কোনো মামলা মোকদ্দমা হতে পারে, যখন আমি তাকে সেরকম কোনোকিছু বলে মেনে নেবো। কিন্তু আমি এখন সেটা এক মুহূর্তের জন্য মেনেই নিলাম, কতকটা করুণা করেই। এটাকে আদৌ বিবেচনার মধ্যে আনতে চাইলে করুণা করা ছাড়া এর পক্ষ নেওয়া সম্ভব নয়। আমি বলছিনা এটা একটা রদ্দি মামলা মোকদ্দমা, কিন্তু আপনার আত্মোপলব্ধির জন্য এই ধারণাটা আমি পেশ করতে চাই। 
(…)
‘আমার সঙ্গে যা ঘটেছে’, আগের থেকে কিছুটা নিচু স্বরে ক বলতে থাকেন, আর সামনের সারির মুখগুলোর দিকে বারবার তাকিয়ে কিছু একটা খোঁজার চেষ্টা করেন, যা তাঁর কথা বলার মধ্যে কেমন একটা অস্থির আনমনা ভাব এনে ফেলে, ‘আমার সাথে যা ঘটেছে তা কেবল একটা বিচ্ছিন্ন ঘটনা, এবং সেই অনুযায়ী আহামরি জরুরি কিছু নয়, যেহেতু আমি এটাকে তেমন গুরুত্ব দিচ্ছিনা, কিন্তু এটা একটা আইনি ব্যবস্থার প্রতীকস্বরূপ, যেমনটা অনেকের বিরুদ্ধেই নেওয়া হয়ে থাকে। আমি এখানে তাদের হয়ে দাঁড়াতে এসেছি, নিজের জন্য নয়।  
(…)
‘বক্তার সাফল্য আমার কাম্য নয়’, ক এই বিবেচনা থেকে বলে ওঠেন, ‘তা আমার প্রাপ্যও নয়। মাননীয় তদন্তবিচারপতি নিশ্চিত আরও অনেক ভালো বক্তা, সেটা তো তাঁর পেশাতেই পড়ে। আমি যা চাই, তা হলো একটা সাধারণ ভুল নিয়ে কেবল একটা প্রকাশ্য আলোচনা। শুনুন আপনারা: মোটামুটি দিন দশেক আগে আমাকে গ্রেফতার করা হয়, গ্রেফতারের ব্যাপারখানা নিয়ে আমার নিজেরই হাসি পায়, কিন্তু সেটা এখানে আলোচ্য বিষয় নয়। সকাল সকাল বিছানায় আমার ওপর হামলা করা হয়, হয়তো কারো - তদন্তবিচারপতি যা বললেন সে অনুযায়ী তা অসম্ভব নয় - আদেশ ছিল আমারই মতো নির্দোষ কোনো এক রংমিস্তিরিকে গ্রেফতার করবার, কিন্তু সে আমায় ধরে বসলো। পাশের ঘরটা দুটো অভদ্র পাহারাদার দখল করে রেখেছিল। আমি যদি এক খতরনাক ডাকু হতাম, তাহলে কারোর পক্ষে এর চেয়ে ভালো সাবধানতা অবলম্বন করার দরকার হত না। তাছাড়া এই পাহারাদারগুলো ছিল নীতিহীন জঘন্য ইতর প্রকৃতির, বকে বকে তারা আমার কানের পোকা নাড়িয়ে দেয়, ঘুষ নেওয়ার মতলব করে, কায়দা করে আমার কাপড়চোপড় হাতড়ানোর ফন্দি করে, আমারই চোখের সামনে আমার প্রাতঃরাশ গবগব করে খেয়ে ফেলার পর আমার জন্য নাকি নাস্তা এনে দেবে তাই টাকা চায়। শুধু এই নয়, আমাকে একটা তৃতীয় ঘরে এক তত্ত্বাবধায়কের সামনে নিয়ে আসা হয়। এই ঘরটা ছিল একজন মহিলার যাকে আমি ভীষণ সমাদর করি, আর আমায় দাঁড়িয়ে দাঁড়িয়ে দেখতে হলো, কিভাবে এই ঘরটাকে আমার জন্য, কিন্তু আমার কোনো দোষ ছাড়াই, পাহারাদারগুলোর আর তত্ত্বাবধায়কের উপস্থিতির দরুন কতকটা কলুষিত করা হলো। শান্ত থাকা সহজ ছিল না। অথচ আমি তা পারলাম, আর একেবারে শান্ত গলায় তত্ত্বাবধায়ককে জিজ্ঞেস করলাম - উনি যদি এখানে থাকতেন, নিশ্চয়ই সায় দিতেন - আমায় কেন গ্রেফতার করা হল। সেই তত্ত্বাবধায়ক, যাকে আমি এখন আবারও আমার সামনে দেখতে পাচ্ছি, আমার উল্লিখিত মহিলার চেয়ারে কেমন এক নির্বোধ ঔদ্ধত্য’র দর্শনমূর্তি হয়ে বসে, এবার কি উত্তর দিলেন? মহাশয়গণ, আদতে তিনি আমায় কোনো উত্তরই দেননি, তিনি আমায় গ্রেফতার করেন আর তা নিয়েই সন্তুষ্ট থাকে্ন। অবশ্যই উনি আরও একটা ব্যাপার ঘটান, আর সেটা হল এই মহিলার ঘরে আমার ব্যাঙ্কের তিনজন অধস্তন কর্মচারীদের হাজির করা, যারা এই মহিলার ছবি আর ব্যক্তিগত জিনিসপত্র নাড়াঘাঁটা করে অগোছালো করায় ব্যস্ত ছিল। 
(…)
‘এটা নিয়ে কোনো সন্দেহ নেই’, খুব নরম স্বরে ক বলতে থাকেন, যেহেতু এই পুরো সমাবেশের টানটান মনোযোগ তাকে আনন্দ দিচ্ছিল, এই স্তব্ধতায় একটা গুঞ্জন উঠছিল, যা অতি উচ্ছ্বসিত সমর্থনের থেকেও বেশী উত্তেজক, ‘এটা নিয়ে কোনো সন্দেহ নেই, যে এই আদালতের সমস্ত রায়-বিচারের পিছনে, অর্থাৎ আমার ক্ষেত্রে এই গ্রেফতার, আর আজকের তদন্তের পিছনে বড়ো কোনো সংগঠন রয়েছে। এমন একটা সংগঠন, যা কেবলমাত্র ঘুষখোর পাহারাদার, হাস্যকর তত্ত্বাবধায়ক, আর তদন্তবিচারপতি, যাঁরা কপাল খুব ভালো থাকলে বড়জোর ভদ্র হতে পারেন, তাদেরই নিয়োগ করে না, উপরন্তু যারা অসংখ্য চাকরবাকর, লিপিকার, দারোগা প্রভৃতি কাজের লোক, এমনকি হয়তো ফাঁসুড়েদের এক অপ্রতিরোধ্য দল নিয়ে এক উচ্চ থেকে উচ্চতর বিচার ব্যাবস্থা বজায় রাখে, এই কথাগুলো বলতে আমি ভয় পাই না। আর এই বিশাল সংগঠনের উদ্দেশ্য, মহাশয়গণ? সেটা হল নির্দোষ লোকেদের গ্রেফতার করা আর তাদের বিরুদ্ধে অর্থহীন, আর বেশীভাগ সময়ে, যেমনটা আমার ক্ষেত্রে, নিষ্ফল মামলা-মোকদ্দমা চালিয়ে যাওয়া। এই সামগ্রিক অর্থহীনতার মাঝে আধিকারিকদের নিকৃষ্টতম দুর্নীতি কোন উপায়ে এড়ানো যেতে পারে? তা অসম্ভব, এমনকি সর্বোচ্চ বিচারপতিরও সাধ্যের বাইরে। এই কারণেই যারা গ্রেফতার হয়, পাহারাদারেরা তাদের পোশাক শরীর থেকে ছিনিয়ে নেয়, তত্ত্বাবধায়করা অচেনা বাড়িতে হানা দেয়, এই কারণেই নিরপরাধীদের জেরার বদলে সমস্ত জমায়েতের সামনে অপমানিত হতে হয়।
(...)
যতদূর দেখা যায় সকলের গায়ে এই একই ব্যাজ আঁটা ছিল। সকলে একে অপরের সাথে জোট বেঁধে ছিল, দৃশ্যত ডানদিকের আর বাঁদিকের দলেরা, আর যেই তিনি হঠাৎ পিছন ফিরে তাকালেন, তদন্তবিচারপতির কলারে সেই একই ব্যাজ তাঁর চোখে পড়লো, যিনি কোলের উপর হাত রেখে শান্তিমনে নীচের কাণ্ডকারখানা দেখছিলেন। ‘ও’, ক চেঁচিয়ে ওঠেন, আর শুন্যে দু’বাহু ছুঁড়ে দেন, এই আকস্মিক উপলব্ধি কিছুটা জায়গা দাবি করছিল - ‘যা দেখতে পাচ্ছি তোরা সকলেই কর্মচারী, তোরা হলি সেই নষ্টের দল যাদের বিরুদ্ধে আমি কথা বলছিলাম, তোরা সকলে এখানে গাঁদিয়ে ঢুকেছিস, শ্রোতা আর টিকটিকির বেশে, ভুয়ো দল গঠন করেছিস, আর এক দল আমায় বাজিয়ে দেখার জন্য হাততালি দিলি, তোরা শিখতে চাইলি, কি ভাবে নিরপধারীকে ফাঁদে ফেলা যায়। এখন আশা করি তোদের এখানে থাকাটা বৃথা হয়নি, হয় তোরা আলোচনা করেছিস, যে কেউ আশা করছিল তোরা নিরপরাধীর পক্ষ সমর্থন করবি, - বলতে দে নয়ত থাবড়া খাবি’, থরথর কাঁপতে থাকা এক বুড়োর দিকে খিঁচিয়ে ওঠেন ক, যে তাঁর বড্ড কাছে ঘেঁষে এসেছিল - ‘আর নয়ত তোরা সত্যি কিছু শিখেছিস। আর সেই সাথে আমি তোদের কারবারের মঙ্গল কামনা করি।‘ টেবিলের ধারে পড়ে থাকা টুপিটা তড়িঘড়ি তুলে নিয়ে তিনি চারিদিকের নিস্তব্ধতার মাঝে, অবশ্যই যা আপদমস্তক হতচকিত হওয়ার মতো নিস্তব্ধতা, দ্রুত বাইরে বেরোনোর দরজার দিকে এগিয়ে গেলেন। দেখা গেল তদন্তবিচারপতি ক-এর থেকেও চটপটে, কারণ তিনি দরজার পাশে তাঁর জন্য অপেক্ষা করছিলেন। ‘এক সেকণ্ড’, তিনি বললেন, ক দাঁড়িয়ে রইলেন, কিন্তু তদন্তবিচারপতির দিকে না তাকিয়ে দরজার দিকে ফিরে, যার হাতল তিনি ইতিমধ্যেই আঁকড়ে ধরেছিলেন। ‘আমি আপনাকে শুধু সতর্ক করতে চাইছিলাম’, বললেন তদন্তবিচারপতি, ‘যে আপনি আজ - হয়তো এখনও তা আপনার চেতনায় আসেনি - নিজের থেকে সেই সুযোগটা ছিনিয়ে নিলেন, যা কোনো শুনানি আসামীদের সবসময় দিয়ে থাকে।‘ ক হাসতে হাসতে দরজা খোলেন। ‘তোরা অপদার্থরা’, চেঁচিয়ে বলেন, ‘তোদের সবকটাকে আমি শুনানি উপহার পাঠাবো’, দরজা খুলে গটগট করে সিঁড়ি দিয়ে নেমে যান। পিছনে ফেলে আসা পুনরায় প্রাণবন্ত হয়ে ওঠা জমায়াতের কলরোল ক্রমে বেড়ে উঠতে থাকে, ঘটনাগুলো তারা হয়তো পড়ুয়াদের মতো কাটা-ছেঁড়া করতে আরম্ভ করে।

(অনুবাদ: শৌণক দাশ) Translation: Sounak Das
Read by: Shekhar Sarkar

ವಿಚಾರಣೆ
(ಆಯ್ದ ಭಾಗ)

“ಹಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ”, ಎಂದು ಪುಸ್ತಕದ ಹಾಳೆಗಳನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತ ಹೇಳಿಕೆಯ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ’ಕ’ನನ್ನು “ನೀವು ಮನೆಗೆ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯುವವರೋ?” ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದನು. “ಅಲ್ಲ”, ಎಂದ ’ಕ’, “ಬದಲಾಗಿ, ನಾನು ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕೊಂದರ ಅಧಿಕೃತ ಪ್ರತಿನಿಧಿ.”  ಈ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಕೆಳಗೆ ಬಲದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದವರು ಎಷ್ಟು ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ನಗತೊಡಗಿದರೆಂದರೆ ’ಕ’ ಕೂಡ ಅವರೊಡನೆ ನಗಬೇಕಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಕೈಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಮೊಣಕಾಲುಗಳ ಮೇಲೂರಿ ಬಲವಾದ ಕೆಮ್ಮಿದ್ದವರಂತೆ ಕಂಪಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತ ಕೆಲವು ಮಂದಿ ನಗುತ್ತಿದ್ದರು ಕೂಡ. ಅತ್ಯಂತ ಕೋಪಗೊಂಡಿದ್ದ ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಬಹುಶಃ ಅಧಿಕಾರಶೂನ್ಯನಾಗಿ ಅವನ ಕೆಳಗಿದ್ದ ಜನರಿಗೆ ಏನೂ ಮಾಡಲಾಗದೆ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸಲೆಂಬಂತೆ ಪುಟಿದೆದ್ದು ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಜನರನ್ನು ಬೆದರಿಸುತ್ತಿದ್ದ.   ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಷ್ಟೇನೂ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಾಣಿಸದ ಅವನ ಕಣ್ಣಿನ ಹುಬ್ಬುಗಳೂ ಈಗ ಕಣ್ಣಿನ ಮೇಲೆ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಒತ್ತಿಕೊಂಡ ಕಪ್ಪು ಪೊದೆಗಳಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.
(...)
“ಮಾನ್ಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರೇ, ನಾನು ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯುವವನೆ ಎಂಬ ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಶ್ನೆ – ನೀವೇನೂ ನನ್ನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಸಾರಾಸಗಟಾಗಿ ಹೇಳಿದಿರಿ – ನನ್ನ ವಿರುದ್ಧ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಈ ಒಟ್ಟು ವಿಚಾರಣೆಯ ಸ್ವರೂಪದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ ಅದು. ನೀವು ಇದೊಂದು ವಿಚಾರಣೆಯೇ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಸಾಧಿಸಬಹುದು; ಹಾಗೆ ನೀವು ಹೇಳುವುದು ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಸರಿಯೇ. ಏಕೆಂದರೆ, ನಾನು ಅದನ್ನು ಹಾಗೆಂದು ಗುರುತಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಅದು ವಿಚಾರಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಈ ಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಅನುಕಂಪದಿಂದಾಗಿ ನಾನು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಅದನ್ನು ಹಾಗೆಂದೇ ಗುರುತಿಸುತ್ತೇನೆ.
ಯಾರಾದರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಗಮನ ಕೊಡಲೇಬೇಕು ಎಂದಾದರೆ ಇದನ್ನು ಅನುಕಂಪದಿಂದಷ್ಟೇ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯ. ಈ ವಿಚಾರಣೆ ಅವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆಯೆಂದು ನಾನು ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನಾನು ಈ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಅವಗಾಹನೆಗೆ ತರಲು ಇಚ್ಛಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
(...)
“ನನಗಾಗಿರುವುದೇನು”, ಮುಂಚಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಂತವಾಗಿ ಮುಂದಿನ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಮುಖಗಳನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹುಡುಕುತ್ತಾ ’ಕ’ ಮಾತು ಮುಂದುವರೆಸಿದ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವನ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಕೊಂಚ ಏರುಪೇರಾಯಿತು: “ನನಗಾಗಿರುವುದು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಪ್ರಕರಣ ಮಾತ್ರವಾದ್ದರಿಂದ ಅದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಹತ್ವದ್ದಲ್ಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಅದನ್ನು ನಾನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲವಾದರೂ ಈ ವಿಚಾರಣೆ ಹಲವಾರು ಜನರ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ನಡೆಸಿದ ವಿಧಾನದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ನಾನು ಅವರ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದೇನೆಯೇ ಹೊರತು ನನಗಾಗಿ ಅಲ್ಲ.”
(...)
“ನಾನು ವಾಗ್ಮಿಯಾಗಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ”, ಎಂದು ’ಕ’ ಈ ಆಲೋಚನೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೇಳಿದ, “ಪ್ರಾಯಶಃ ನಾನು ಅದನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಮಾನ್ಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರೇ ಬಹುಶಃ ಇನ್ನೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಭಾಷಣಕಾರರಾಗಿರಬಹುದು; ಎಷ್ಟೆಂದರೂ ಅದು ಅವರ ವೃತ್ತಿಗೆ ಸಹಜವಾದದ್ದು. ಆದರೆ ನನಗೆ ಬೇಕಿರುವುದೇನೆಂದರೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ದುರಾಡಳಿತವನ್ನು ಕುರಿತಂತೆ ನಡೆಸಬೇಕಾದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಚರ್ಚೆ ಮಾತ್ರ. ಇಲ್ಲಿ ಆಲಿಸಿ: ಸುಮಾರು ಹತ್ತು ದಿನದ ಹಿಂದೆ ನನ್ನ ಬಂಧನವಾಯಿತು. ಆ ಬಂಧನದ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ನೋಡಿಯೇ ನನಗೇ ನಗು ಬಂದಿತು, ಆದರೆ ಅದು ಬೇರೆಯ ವಿಷಯವೇ. ನಾನು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಹಾಸಿಗೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ ನನ್ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿಯಾಯಿತು. ಬಹುಶಃ ಅವರಿಗೆ ಯಾರೋ ಒಬ್ಬ ಮನೆಗೆ ಸುಣ್ಣ ಬಳಿಯುವವನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲು ಆದೇಶ ಬಂದಿರಬೇಕು. ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಹೇಳಿದ್ದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಈ ಅಂಶವನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ. ಯಾರೋ ನನ್ನಂತಹ ಮುಗ್ಧನೊಬ್ಬನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲು ಆದೇಶವಿತ್ತೇನೋ, ಆದರೆ ಅವರು ನನ್ನನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ನನ್ನ ಪಕ್ಕದ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಒರಟಾದ ಕಾವಲುಗಾರರು ಬಂದು ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ನಾನೇನಾದರೂ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಕಳ್ಳನಾಗಿದ್ದರೆ, ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ವಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ, ಈ ಕಾವಲುಗಾರರು ನೀತಿಗೆಟ್ಟ ಧೂರ್ತರು. ನನ್ನ ಕಿವಿ ತುಂಬುವಷ್ಟು ಒಂದೇ ಸಮನೆ ಬಡಬಡಿಸುತ್ತ ಲಂಚವನ್ನು ಕೊಡುವಂತೆ ಕೇಳಿದರು. ಏನೋ ಸುಳ್ಳು ನೆವ ತೆಗೆದು ನನ್ನನ್ನು ಒಳವಸ್ತ್ರ, ಬಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ವಂಚಿತಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ನನ್ನ ಉಪಹಾರವನ್ನು ನಾಚಿಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ನನ್ನ ಕಣ್ಣ ಮುಂದೆ ಅವರೇ ತಿಂದ ನಂತರ ನನಗೆ ಉಪಹಾರ ತರಲು ಅವರಿಗೆ ಹಣ ಬೇಕಿತ್ತಂತೆ. ಅದೆಲ್ಲ ಅಲ್ಲಿಗೇ ನಿಲ್ಲದೆ ಅವರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕನ ಬಳಿಗೆಂದು ಮೂರನೆಯ ಕೋಣೆಯೊಂದಕ್ಕೆ ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ದರು. ಅದು ನಾನು ತುಂಬ ಗೌರವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಹಿಳೆಯೊಬ್ಬರ ಕೋಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ನನ್ನದೇನೂ ತಪ್ಪಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ನನ್ನಿಂದಾಗಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾವಲುಗಾರರ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದಾಗಿ ಈ ಕೋಣೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಲಿನವಾಗಿದ್ದನ್ನು ನಾನು ನೋಡಬೇಕಾಯಿತು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಶಾಂತವಾಗಿ ಸುಮ್ಮನಿರುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೂ ನಾನು ಸಮಾಧಾನವಾಗಿರುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದೆ; ಅವರು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವುದರಿಂದ ನಾನು ಯಾಕೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸಬೇಕೆಂದು. ನಾನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ ಆ ಮಹಿಳೆಯ ಕುರ್ಚಿಯ ಮೇಲೆ ನನ್ನ ಮುಂದೆ ಕುಳಿತು ಮಂದಬುದ್ಧಿಯ ದುರಹಂಕಾರದ ಮೂರ್ತಿಯಂತಿದ್ದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕ ಅದಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರವಾದರೂ ಏನು? ಮಾನ್ಯರೇ, ಅವನು ನನ್ನ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರವನ್ನೇ ಕೊಡಲಿಲ್ಲ. ನಿಜವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಬಹುಶಃ ಅವನಿಗೆ ಏನೂ ಗೊತ್ತಿರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಅವನು ನನ್ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ, ಅಷ್ಟಕ್ಕೇ ತೃಪ್ತನಾಗಿದ್ದನು. ಮತ್ತೂ ಮುಂದುವರಿದು ಅವನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕ್ರಮವೇನೆಂದರೆ, ಆ ಮಹಿಳೆಯ ಕೋಣೆಗೆ ನನ್ನ ಮೂವರು ಕಿರಿಯ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಕರೆಸುವುದು. ಅವರು ಆ ಮಹಿಳೆಯ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು, ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ತಡಕಾಡುತ್ತ, ಅವುಗಳನ್ನು ಬೆರೆಸಿ ಕಲಸುಮೇಲೋಗರ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಮಗ್ನರಾಗಿದ್ದರು.
(...)
“ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಶಯವೇ ಇಲ್ಲ,”, ’ಕ’ ಮೆಲ್ಲಗೆ ನುಡಿದ. ಇಡೀ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿದ್ದವರೆಲ್ಲಾ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಯಿಂದ ಅವನ ಮಾತನ್ನು ಗಮನಕೊಟ್ಟು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಖುಷಿಯಾಗಿದ್ದ. ಆ ನಿಶ್ಶಬ್ದತೆಯಲ್ಲೂ ಕೇಳಿಬಂದ ಗುಸುಗುಸು ಶಬ್ದವು ಹರ್ಷದ ಚಪ್ಪಾಳೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರೋಮಾಂಚನಕಾರಿಯಾಗಿತ್ತು. “ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಶಯವೇ ಇಲ್ಲ, ಈ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಹೇಳಿಕೆಗಳ ಹಿಂದೆ, ಅದೂ ನನ್ನ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ, ಬಂಧನ ಮತ್ತು ನಂತರದ ವಿಚಾರಣೆಯ ಹಿಂದೆ ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಸಂಘಟನೆಯೇ ಇದೆ. ಆ ಸಂಘಟನೆಯು ಭ್ರಷ್ಟ ಕಾವಲುಗಾರರನ್ನು, ಅವಿವೇಕಿ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಹೆಚ್ಚೆಂದರೆ ವಿನಮ್ರವಾಗಿರುವಂತಹ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ಕೂಡ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಈ ಸಂಘಟನೆಯ ಪೋಷಣೆಯಿರುವುದು ಎಲ್ಲ ಹಂತದ ಮೇಲ್ದರ್ಜೆಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರುಗಳಿಗೆ,  ಅನಿವಾರ್ಯವಾದ ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲದಷ್ಟು ಸಹಾಯಕರಿಗೆ, ಲಿಪಿಕಾರರಿಗೆ, ಪೋಲೀಸು ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಹಾಯಕ ದಳಗಳಿಗೆ, ಬಹುಶಃ ನೇಣುಗಂಬಕ್ಕೇರಿಸುವವರಿಗೂ ಕೂಡ - ಈ ಪದ ಬಳಸುವುದಕ್ಕೆ ನನಗೆ ನಾಚಿಕೆಯೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಮಾನ್ಯರೇ, ಈ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಸಂಘಟನೆಯ ಉದ್ದೇಶವೇನು ಗೊತ್ತೆ? ಅಮಾಯಕ ಜನರನ್ನು ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಇಲ್ಲಸಲ್ಲದ ಅವಿವೇಕದ, ಬಹಳಷ್ಟು ಬಾರಿ, ನನ್ನ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಆದಂತೆ ಅನಿರ್ಣಾಯಕ ವಿಚಾರಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದು. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನದ ಒಟ್ಟು ನಿರರ್ಥಕತೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಈ ರಾಜ್ಯಸೇವಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಭ್ರಷ್ಟವಾಗದೆ ಉಳಿಯುವುದು ಹೇಗೆ ತಾನೆ ಸಾಧ್ಯ? ಇದು ಅತ್ಯುನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶನಿಗೆ ಕೂಡ ಅಸಾಧ್ಯವಾದದ್ದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಕಾವಲುಗಾರರು ಬಂಧಿತರ ಮೈಮೇಲಿಂದಲೇ ಅವರ ಅಂಗಿಗಳನ್ನು ಕದಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ, ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕರು ಅಪರಿಚಿತರ ಮನೆಗಳ ಬೀಗ ಮುರಿದು ಒಳ ನುಗ್ಗುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಅಮಾಯಕ ಜನರು ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡುವ ಬದಲಾಗಿ ಸಭೆಯ ಮುಂದೆ ಅಪಮಾನಕ್ಕೊಳಪಡುತ್ತಾರೆ.
(....) 
ಎಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರಲ್ಲಿ, ಎಲ್ಲರೂ ಪದಕಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು. ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಎಡ ಮತ್ತು ಬಲ ಪಕ್ಷಗಳ ಎಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಗುಂಪಾಗಿದ್ದದ್ದು ಕಂಡುಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಅವನು ತಕ್ಷಣ ತಿರುಗಿದಾಗ ತನ್ನ ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕೈಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಶಾಂತವಾಗಿ ಕೆಳಗೆ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಕೊರಳು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಅದೇ ಪದಕ ಕಂಡಿತು. “ಹಾಗಾದರೆ!” ತನ್ನ ತೋಳುಗಳನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಬೀಸುತ್ತಾ ’ಕ’ ಜೋರಾಗಿ ಕೂಗಿದ. ಈ ತತ್ ಕ್ಷಣದ ಒಳನೋಟದಿಂದ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲೇ ಬೇಕೆಂಬ ತುಡಿತ ಅವನಲ್ಲುಂಟಾಗಿತ್ತು: “ನನಗೆ ಗೊತ್ತು, ನೀವೆಲ್ಲರೂ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು. ನಾನು ಯಾರ ವಿರುದ್ಧ ಮಾತನಾಡಿದೆನೋ ಆ ಭ್ರಷ್ಟ ಜನಸಮುದಾಯ ನೀವೇನೇ. ನೀವು ಇಲ್ಲಿ ಕೇಳುಗರಾಗಿ ಮತ್ತು ಗೂಢಾಚಾರಿಗಳಾಗಿಯೇ ಗುಂಪುಗೂಡಿರುವುದು. ನೀವು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ್ದೀರಿ. ಒಬ್ಬರು ನನ್ನನ್ನು ಚಪ್ಪಾಳೆ ತಟ್ಟಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿಲೆಂದು ಬಂದಿದ್ದೀರಿ. ಮುಗ್ಧ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಹೇಗೆ ಹಾದಿ ತಪ್ಪಿಸಬಹುದೆಂಬುದನ್ನು ಕಲಿಯಲು ಬಂದಿದ್ದೀರಿ. ನೀವು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ನಿಮ್ಮ ಶ್ರಮವನ್ನು ವ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಿಕೊಂಡಿಲ್ಲವೆಂದು ನಂಬಿದ್ದೇನೆ. ಅಥವಾ ಯಾರಾದರೂ ಮುಗ್ಧರನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತೀರೆಂದು ನಿಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ಯಾರಾದರೂ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿಕೊಂಡೋ ಅಥವಾ - ಹಿಂದೆ ಸರಿಯಿರಿ ಇಲ್ಲವೆ ನಾನು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಬಡಿಯುತ್ತೇನೆ”, ಎಂದು ಅವನ ಹತ್ತಿರ ಸರಿದಿದ್ದ ನಡುಗುತ್ತಿದ್ದ ಮುದುಕನನ್ನು ನೋಡಿ ’ಕ’ ಕಿರುಚಿದ. “ಅಥವಾ ಇದರಿಂದ ನೀವು ನಿಜವಾಗಲೂ ಏನನ್ನಾದರೂ ಕಲಿತಿರಬಹುದು. ಈ ಮೂಲಕ ನಿಮ್ಮ ಕಸುಬಿನಲ್ಲಿ ನಿಮಗೆ ಜಯ ಸಿಗಲಿ ಎಂದು ಹಾರೈಸುತ್ತೇನೆ.” ಅವನು ಕೂಡಲೇ ಮೇಜಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ತನ್ನ ಟೋಪಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಎಲ್ಲರ ಮೌನವನ್ನು, ಕನಿಷ್ಠ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವಾದ ಮೌನವನ್ನು, ಸೀಳಿ ದಾರಿಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಹೊರಟ. ಇಷ್ಟಾದರೂ, ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ’ಕ’ಗಿಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಮುಂಚೆಯೇ ಬಾಗಿಲ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ನಿಂತಿದ್ದ. “ಒಂದು ನಿಮಿಷ,” ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ’ಕ’ ಅಲ್ಲೇ ನಿಂತು, ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶನನ್ನು ನೋಡದೆ ಈಗಾಗಲೇ ಆತನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಬಾಗಿಲ ಹಿಡಿಯನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ನಿಂತ. “ನಾನು ಕೇವಲ ಒಂದು ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ”, ಎಂದು ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅವನಿಗೆ ಹೇಳಿದ, “ಇಂದು ನೀವು - ಇದನ್ನು ನೀವಿನ್ನೂ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು - ಬಂಧಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲೂ ಪಾಟಿ ಸವಾಲು ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದೀರಿ.” ಬಾಗಿಲನ್ನು ನೋಡುತ್ತ ’ಕ’ ಜೋರಾಗಿ ನಕ್ಕ. “ನೀವು ನೀಚರು”, ಎಂದು ಕಿರುಚಿದ, “ನಿಮಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುತ್ತೇನೆ ತಡಿಯಿರಿ”, ಎನ್ನುತ್ತ ಅವನು ಬಾಗಿಲನ್ನು ತೆಗೆದು ಅವಸರದಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ಟಲಿಳಿದು ಹೋದ. ಅವನ ಹಿಂದೆ ಆ ಸಭೆಯು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಜೀವ ತಳೆದು ಅದರ ಸದ್ದು ಗದ್ದಲ ಜೋರಾಯಿತು. ಸಭಿಕರು ಬಹುಶಃ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಂತೆ ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ನಡೆದದ್ದನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು.

(ಅನುವಾದ: ಮೈತ್ರಿ ಬೆಂಗಳೂರು) Translation: Mythri Bangalore
Read by: Sanju Lamani

खटला
(उतारा)

“तुम्ही रंगारी आहात तर?” तपास अधिकारी आपल्या वहीत बघत जणू एखादे निरीक्षण करत आहे अशा सुरात ‘का.’ला म्हणाला. त्यावर ‘का.’ने उत्तर दिले, “नाही. मी एका मोठ्या बँकेत मुख्य कार्यकारी अधिकारी आहे.” हे ऐकून खाली उजव्या गटातील मंडळी मोठ्यांदा हसू लागली, अगदी एवढ्या मनापासून, की ‘का.’ला पण त्यांच्यासोबत हसण्यावाचून पर्याय उरला नाही. गुडघ्यावर कोपरं टेकूवन हसताना ते उबळ आल्यासारखे हलत होते. वर गॅलरीत बसलेला एखाददुसरा पण हसत होता. तपास अधिकारी एव्हाना संतापला होता. खाली बसलेले लोक बहुधा त्याच्या आवाक्या बाहेरचे असावेत, याची भरपाई म्हणून तो गॅलरीच्या दिशेने झेपावला आणि त्याने तिथे बसलेल्यांना ताकीद दिली. एरवी त्याच्या भुवया फारशा लक्षवेधक नसल्या तरी आता त्या वक्र झालेल्या काळ्या ठसठशीत भुवया कपाळावर उठून दिसत होत्या.
(…)
“तपास अधिकारी साहेब, मी रंगारी आहे का – असा प्रश्न न विचारता, तुम्हीच मला तोंडावर सांगितले – यातूनच माझ्याविरुद्ध भरलेला हा खटला पुढे कसा चालणार हे स्पष्ट होते. ‘मुदलात हा खटलाच नाहीय’ असाही आक्षेप तुम्ही घेऊ शकता. तुमचं तसं म्हणणंही बरोबर आहे, कारण मी मान्य केलं तरंच तो ‘खटला’ ठरेल. पण केवळ दयेपोटी मी याला तात्पुरती तशी मान्यता देतो. मुळातच जर या गोष्टीची दखल घ्यायची असेल तर हळहळ वाटण्याला पर्याय नाही. या खटल्यात काही अश्लीलता आहे असं मला मुळीच म्हणायचं नाहीय  पण याची जाणीव तुम्हाला होण्यासाठी मी तसं इथं मांडलं पाहिजे.”
(…)
“माझ्यासोबत जे काही घडलंय…” थोड्या हळू आवाजात बोलत पहिल्या रांगेतल्या चेहऱ्यांमध्ये काहीतरी शोधत असल्यामुळे त्याच्या म्हणण्यात एक अस्वस्थता जाणवत होती. ‘का.’ने त्याचे म्हणणे चालूच ठेवले, “माझ्यासोबत जे घडलंय, ती एक विलक्षण  घटना आहे आणि तसं ते फार काही महत्त्वाचं नाही कारण मला जे घडलं ते पेलणं जड जात नाहीय. पण असे खटले बऱ्याच लोकांविरुद्ध भरले जात आहेत याचं हे प्रतीक आहे. आणि त्यांच्यासाठी मी इथे बचाव पक्षात उभा आहे, स्वतःसाठी नाही.”
(…)
आपले विचार पुढे मांडत ‘का.’ म्हणाला, “मला काही टाळ्यांचा गजर नकोय. अर्थात तो मिळवण्याची सोय पण मला नसावी. तपास अधिकारी साहेब बहुधा माझ्यापेक्षा बरेच चांगले वक्ते असावेत, त्यांच्या पेशाचा भागच आहे तो. मला फक्त चार-चौघात घडलेल्या एका गैरकृत्याची जाहीर चर्चा व्हायला हवीय. हे बघा - मला सुमारे दहा दिवसांपूर्वी अटक झाली, आता अटक होणे हेच मला हास्यास्पद वाटतं, पण ती एक वेगळी बाब आहे. त्यांनी धाड घातली तेव्हा मी पलंगावर होतो. आता तपास अधिकाऱ्यांच्या आधीच्या विधानातून हा निष्कर्ष खोडून काढला जात नाही - पण कोणा रंगाऱ्याला अटक करावी असं फर्मान होतं बहुधा, असा रंगारी जो माझ्यासारखाच निर्दोष आहे. पण त्यांनी मला धरलं. शेजारच्या खोलीत दोन रांगडे पहारेकरी तैनात होते. जणू मी कोणी भयानक चोर-डाकू असल्यासारखं. यापेक्षा अधिक सावधगिरी बाळगणं शक्य नव्हतं. पण हे पहारेकरी नीतिभ्रष्ट भुरटे होते, ते सारखे पैसे मागून माझा छळ करत होते, खोटं-नाटं सांगून माझे धुवायचे व अंगावरचे कपडे पळवू बघत होते, माझ्याच डोळ्यांसमोर माझ्यासाठी आणलेला नाश्ता निर्लज्जपणे खाऊन टाकल्यानंतर माझ्याकडं तथाकथित नाश्ता आणण्यासाठी पैसे मागत होते. आता जणू हे सगळं पुरेसं नव्हतं म्हणून त्यांनी मला एका तिसऱ्या खोलीत अधिक्षकासमोर नेलं. ती खोली ज्या बाईंची होती त्यांना मी फार मानत होतो. यात माझा काही दोष नाही पण माझ्यामुळे त्या पहारेकरी व अधीक्षक यांच्या उपस्थितीमुळे ती खोली विटाळलेली मला पाहावी लागली. अशावेळी मनावर ताबा ठेवणं सोपं नव्हतं. पण मला ते जमलं आणि मी अधीक्षकाला अगदी शांतपणे ‘मला अटक का केली?’ हे विचारलं. अर्थात ते आता इथे उपस्थित असते तर त्यांना याची पुष्टी द्यावी लागली असती. ते त्या बाईंच्या आरामखुर्चीवर कसे रेलून बसले होते हे अजूनही माझ्या डोळ्यासमोर येतं, मूर्तिमंत निर्बुद्धपणा व गर्विष्ठपणा. आता त्या अधीक्षकांनी माझ्या प्रश्नाला काय उत्तर दिलं? बांधवांनो, मुळात त्यांनी काहीच उत्तर दिलं नाही, कदाचित त्यांना खरंच काहीच माहीत नसावं, त्यांनी मला अटक केली आणि त्यातच समाधान मानलं. मात्र अजून एक शेवटचे कृत्य त्यांनी केलं. त्या बाईंच्या खोलीत माझ्या बँकेतले खालच्या पदावर काम करणारे तीन कर्मचारी बोलवून घेतले आणि त्यांनी तिथे असलेले फोटो व बाईंचे इतर खाजगी सामान उचकापाचक करत अस्ताव्यस्त केलं.
(…)
“काही शंकाच नाही.” ‘का.’ अगदी हळू आवाजात म्हणाला, कारण तिथे जमलेल्या सगळ्यांनी त्याचे बोलणे लक्षपूर्वक ऐकणे त्याला आवडत होते. या स्तब्धतेतही एक चलबिचल होती, मंत्रमुग्ध झालेल्या प्रेक्षकांच्या टाळ्यांपेक्षा ती अधिक रोमहर्षक होती, “या न्यायालयाच्या प्रत्येक वक्तव्यामागे आणि माझ्या बाबतीत माझ्या अटकेमागे आणि आजच्या या तपासणीमागे निःसंशय एका मोठ्या संघटनेचा हात आहे. अशी संघटना फक्त लाचखोर पहारेकरी आणि हास्यास्पद अधीक्षक व तपास अधिकारी नियुक्त करते. ते त्यांना सर्वात जास्त फायदा कशात आहे हे बघतात. एवढंच नाही तर ती संघटना एक उच्च आणि सर्वोच्च न्यायव्यवस्थाही पोसते आणि तिच्यासोबत अपरिहार्य येतो तो म्हणजे एक अगणित अनुयायी वर्ग - यात चाकर, लिपिक, शिपाई व इतर सहाय्यक असतात, कदाचित फाशी देणारे जल्लादही असतात, ‘जल्लाद’ या शब्दाचा प्रयोग करणं मी टाळत नाहीय. आणि बांधवांनो, या मोठ्या संघटनेचं उद्धिष्ट काय असावं? उद्धिष्ट हेच की, निर्दोष लोकांना अटक व्हावी आणि त्यांच्याविरुद्ध एका अर्थहीन आणि बऱ्याचदा - जसं माझ्या बाबतीत घडत आहे तसं - अनिर्णित खटल्यासंदर्भात कारवाई व्हावी. आणि अशा सगळ्या निरर्थकतेत प्रशासनातल्यांचा व्यापक भ्रष्टाचार कसा टाळता येणार बरं? तसं शक्यच नाही, अगदी सर्वात श्रेष्ठ न्यायाधीशालाही ते जमण्या पलीकडचं असावं. आणि म्हणूनच पहारेकरी अटक झालेल्या माणसांच्या अंगावरचे कपडे चोरायला बघतात, म्हणूनच अधीक्षक दुसऱ्यांच्या घरांत घुसतात, आणि म्हणूनच निर्दोष लोकांची चौकशी होण्याऐवजी त्यांचा सगळ्या जमावापुढे अपमान केला जातो.
(…)
नजर पोहोचत होती तिथपर्यंत सगळ्यांनी एक सारखाच बिल्ला लावला असल्याचे त्याच्या ध्यानात आले. तथाकथित उजव्या आणि डाव्या गटातील सगळेच एकमेकांना सामील होते, मग त्याने एकदम मागे वळून बघितले तर तपास अधिकाऱ्याच्या कॉलरवर पण त्याला तोच बिल्ला दिसला. तपास अधिकारी खिशात हात घालून निवांतपणे हे सगळे बघत उभा होता. “तर मग” या नवीन लागलेल्या शोधामुळे उत्तेजित होत हात हवेत उचलत ‘का.’ मोठ्यांदा म्हणाला, — “मला दिसतंय की, तुम्ही सगळेच सरकारी कर्मचारी आहात, मी ज्यांच्या विरोधात बोलत होतो तोच भ्रष्ट लोकांचा कंपू तुम्हीआहात, तुम्ही भोचक प्रेक्षक म्हणून इथे घोळक्यात जमा होऊन वरवर वेगळे वाटणारे गट बनविले आहेत. माझी परीक्षा घेण्यासाठी एकाने मघाशी टाळ्याही वाजविल्या होत्या. निर्दोष लोकांची दिशाभूल कशी करायची हे तुम्हाला शिकायचं आहे. आशा करतो, तुमचं इथं येणं फोल गेलं नाहीय, एखादी व्यक्ती निर्दोष असल्यामुळं तुम्ही तिचा बचाव करणं अपेक्षित आहे यावर तुम्ही एकमेकांशी चर्चा तरी केली असावी किंवा … — मधे आलात तर खबरदार!”, ‘का.’ लोकांना बाजूला सारत त्याच्या जवळ आलेल्या थरथर कापणाऱ्या एका वृद्धावर ओरडला, — “किंवा तुम्ही त्यातून खरंच काही शिकलाही असाल. आणि तुमच्या या नवीन उद्योगासाठी मी तुम्हाला शुभेच्छा देतो.” त्याने चटकन टेबलावर पडलेली हॅट उचलली आणि तो त्या स्तब्धतेतून - म्हणजे आश्चर्याने ओतप्रोत भरलेल्या निःशब्दतेतून - दाराच्या दिशेने लोकांमधून वाट काढत जाऊ लागला. पण तपास अधिकारी ‘का.’पेक्षा अधिक चपळ असावा, कारण एव्हाना तो दारापाशी त्याची वाट बघत होता. “एक मिनिट” तो म्हणाला. ‘का.’ तसाच उभा राहिला, त्याची नजर तपास अधिकाऱ्यावर न जाता दारावर खिळून राहिली, त्याचा हात आता दाराच्या हॅन्डलवर होता. तपास अधिकारी म्हणाला, “अजून तुम्हाला याची जाणीव झाली नसावी पण आज तुम्ही अटक झालेल्या व्यक्तीसाठी कोणत्याही परिस्थितीत तपासणी किती महत्त्वाची असते हे कळण्याची संधी गमावून बसत आहात, फक्त याच्याकडे मला तुमचे लक्ष वेधून घ्यायचे होते.” ‘का.’ दाराकडे बघतच मोठ्याने हसत म्हणाला, “मूर्खांनो! तुमची तपासणी तुम्हालाच लखलाभ.” त्याने दार उघडले आणि तो भरभर जिना उतरला. जणू पुनरुज्जीवित झालेल्या त्या जमावाचा आवाज दारामागून येऊ लागला, अभ्यासकांप्रमाणे घडलेल्या गोष्टींची चर्चा ते करत असावेत.

(भाषांतर: श्रीकांत पाठक) Translation: Dr. Shrikant A. Pathak
Read by: Sanket Deshpande

පළමු පරීක්ෂණය
(උපුටා ගැනීමකි)

“ඉතින්,”  පරීක්ෂක  මහෙස්ත්රාත්වරයා, සටහන් පොත පෙරළා, නිරීක්ෂණ ස්වරයෙන් කේ දෙසට හැරී, “ඔබ කාමර පින්තාරු කරන්නෙක්?” “නැහැ, නමුත් විශාල බැංකුවක පළමු බලයලත් අත්සන්කරුවා”. මෙම පිළිතුරෙන් පසුව පහළින් සිටි දක්ෂිණාංශික පාර්ශවයෙන් සිනහවක් නැඟුණි, එය කේ. ගේ මුවට සිනහවක් නගන්නට සමත් වූ අතර ඔහු ද සිනාසෙන්නට විය. මිනිසුන්  තම දැත් දණහිස් මත තබාගෙන ගැහෙන්නට වුයේ, දරුණු කැස්සකින්  පෙලෙන්නා සේය. ගැලරියේ සිටි අය පවා සිනා සෙමින් සිටියහ. මහත් කෝපයට පත් වූ  පරික්ෂක  මහෙස්ත්රාත්වරයා පහතින් සිටින අයට එරෙහිව බල රහිත විය හැකි, ගැලරියේදී සමාව ගැනීමට උත්සාහ කළේය. ඔහු ඉහළට පැන, ගැලරියට තර්ජනය කළ අතර, ඔහුගේ වෙනත් ආකාරයකින් කැපී   නොපෙනෙන  ඇහිබැම ඔහුගේ ඇස්වලට ඉහළින් විශාල කළු  පැහැති පදුරු මෙන් දිස්වූයේය.
(…)
“පරීක්ෂක මහේස්ත්රාත්තුමනි, ඔබේ ප්රශ්නය මම වඩු කාර්මිකයෙක්ද - ඇත්ත වශයෙන්ම, ඔබ කිසිසේත් ඇසුවේ නැත, නමුත් මට එසේ ඇගෙව්වේය. මට එරෙහි නඩු විභාගයේ සමස්ත ස්වභාවය පෙන්නුම් කරයි. ඔබට එයට විරුද්ධ විය හැකිය. එය කිසිසේත්ම ක්රියා පටිපාටියක් නොවේ, ඔබ හරියටම හරි, මන්ද එය මා එය හඳුනා ගන්නේ නම් එය ක්රියා පටිපාටියක් පමණි.නමුත් මම එය මේ මොහොතේ පිළිගනිමි, අනුකම්පාව නිසා බවට., ඔබට එයට අවධානය යොමු කිරීමට අවශ්ය නම්,  ඔබට එය කෙරෙහි අනුකම්පා කරනු  හැර වෙනත් විකල්පයක් නැහැ. එය කපටි ක්රියා පටිපාටියක් බව මම නොකියමි, නමුත් මම ඔබට මෙම තනතුර ලබා දීමට කැමතියි. ස්වයං දැනුම.”
(…)
“මට මොකද උනේ,” කේ. පෙරට වඩා ටිකක් නිශ්ශබ්දව දිගටම  කතා කරගෙන යන්නට වුයේ, ඉදිරි පේළියේ මුහුණු පරිලෝකනය කරමින් වූ  අතර, ඔහුගේ කතාවට  තරමක් අවුල් සහගත  ස්වරුපයක් ගෙන දුන්නේය, “මගේ නඩුව තවත් එක  තනි නඩුවක් පමණි. එය එතරම් වැදගත් නොවේ, මන්ද මම එය එතරම් බැරෑරුම් ලෙස නොසලකන බැවින්.   නමුත් එය බොහෝ දෙනෙකුට එරෙහිව ක්රියාත්මක වන ක්රියා පටිපාටියක ලකුණක්. මම පෙනී සිටින්නේ  ඒ වෙනුවෙන්, මා වෙනුවෙන් නොවේ.”
(…)
“මට සාර්ථක කථිකයෙකු වීමට අවශ්ය නැත,” මෙම ප්රතිබිම්බයෙන් කේ. පැවසුවේ, ඔහු මට අත නොතැබිය යුතු ය.  පරීක්ෂක  මහේස්ත්රාත්වරයා බොහෝ විට වඩා හොඳින් කතා කරයි, එය ඔහුගේ රැකියාවේ කොටසක්. මට අවශ්ය මහජන දුක්ගැනවිල්ලක් පිළිබඳ මහජන සාකච්ඡාවට පමණයි. සවන් දෙන්න: මාව අත්අඩංගුවට ගත්තේ මීට දින දහයකට පමණ පෙර, අත්අඩංගුවට ගැනීම ගැනම මට හිනා, නමුත් එය දැන් මෙතැනට අයත් නොවේ, මට ඇදේදී පහර දෙනු ලැබුවා, සමහර විට -  පරීක්ෂක මහෙස්ත්රාත්වරයා  විමසු   ප්රශ්නයට  අදාළ  දෙයක් නොවෙන්න  පුළුවන් - මා තරම් අහිංසක චිත්ර ශිල්පියෙකු අත්අඩංගුවට ගන්නා ලෙස ඔවුන්ට නියෝග කර තිබුණත් ඔවුන් මාව තෝරා ගත්තා, යාබද කාමරයේ රළු මුරකරුවන් දෙදෙනෙක් වාඩි වී සිටියහ. මා භයානක මංකොල්ලකාරයෙක් නම්, මීට වඩා පරිස්සම් විය නොහැකි වූවා. මෙම මුරකරුවන්, එපමනක් නොව, අධෛර්යයට පත් වූ රස්තියාදුකාරයෝ වූහ, ඔවුන් මගේ කන්වලට කතා කළහ, ඔවුන්ට අල්ලස් අවශ්ය විය, හොරෙන් මගේ ඇඳුම් සහ ඇඳුම් මගෙන් උදුරා ගැනීමට ඔවුන්ට අවශ්ය විය, ඔවුන් මගේ   උදේ ආහාරය ලැජ්ජ නැතිව මගේ ඇස් ඉදිරිපිටම ආහාරයට ගැනීමෙන් පසුව මට උදැසන ආහාර රැගෙන ඒමට ඔවුන්ට මුදල් අවශ්යබව හැගවීමට ඔවුන්ට අවශ්ය වුනා. එය මදි වගේ. මාව ඕවර්සියර් ඉස්සරහ තුන්වෙනි කාමරයට ගෙන ගියා. එය මා බෙහෙවින් අගය කරන කාන්තාවකගේ කාමරයක් වූ අතර, මා එහි ගියේ මගේම වරදකින් තොරව, මුරකරුවන් සහ අධීක්ෂක පැමිණීමෙන් මෙම කාමරය දූෂණය වී ඇති ආකාරය මට දැකීමට සිදු විය. එයද මගේ වරදක් නොවිය. සන්සුන්ව සිටීම පහසු නොවීය. නමුත් මම සාර්ථක වූ අතර මම සන්සුන්ව මුරකරුගෙන් ඇසුවෙමි - ඔහු මෙහි සිටියේ නම්, ඔහුට එය තහවුරු කිරීමට සිදුවනු ඇත. මාව අත්අඩංගුවට ගත්තේ ඇයි? මා ඉදිරියේ තවමත් මා දකින  ඉහත සදහන් කල කාන්තාවගේ පුටුවේ වාඩිවී සිටින මෝඩ අහංකාරකමේ නියෝජනයක් වන මේ අධීක්ෂකවරයාගේ පිළිතුර කුමක්ද? මහත්වරුනි, ඔහු ඇත්තටම කිසිම දෙයකට පිළිතුරු දුන්නේ නැත, සමහර විට ඔහු කිසිවක්  නොදන්නවා විය හැකියි, ඔහු මාව අත්අඩංගුවට ගෙන එයින් සෑහීමකට පත් විය. ඔහු  ඉතිරියද සම්පුර්ණ කර  ඒ කාන්තාචගේ  චායාරුප ගෙන අවුල් සහගත තත්ත්ව ඇති කරන ලදී.  මගේ බැංකුවේ පහත් ලිපිකරුවන් තිදෙනෙක් 
ද මේ කාන්තාවගේ කාමරයට ගෙන්වන ලදී.
(…) 
“කිසිදු සැකයක් නැත,” කේ. ඉතා නිහඬව කීවේ, මුළු සභාවම නොසන්සුන්ව සවන් දීමෙන් ඔහු සතුටු වූ බැවිනි, මෙම නිශ්ශබ්දතාවය තුළ වඩාත් ප්රබෝධමත් අත්පොලසන් නාදයකට වඩා ප්රකෝපකාරී වූ නාදයක් නැඟී ගියේය. මේ උසාවියේ සියලුම ප්රකාශ පිටුපස, මගේ  අත්අඩංගුවට ගැනීම සහ අද විමර්ශනය පිටුපස මහා සංවිධානයක් තිබෙන බවට කිසිදු සැකයක් නෑ. ඒ සංවිධානය   සේවක සේවිකාවන්, ලිපිකරුවන්, පරීක්ෂකවරුන්, පරීක්ෂක මහේස්ත්රත්වරුන්, වෙනත් සහායකවරුන්, සමහර විට ඉහළම උපාධිය ලබා ගත් දීර්ඝ සේවා කාල හිමි සේවකයන් මෙන්ම අලුගෝසුවන් ද සිටිය හැකියි. මම වචනයෙන් පසුබට නොවෙමි. මෙම මහා සංවිධානයේ අරමුණ මහත්වරුනි? එය සමන්විත වන්නේ අහිංසක මිනිසුන් අත්අඩංගුවට ගැනීම සහ ඔවුන්ව නිරර්ථක සහ, බොහෝ අවස්ථාවලදී, මගේ නඩුවේදී මෙන්, අවිනිශ්චිත ක්රියාදාමයකට ගෙන ඒම. සමස්ත දෙයෙහි මෙම අඥානකම සමඟ, රාජ්ය සේවකයින්ගේ නරකම දූෂණය වළක්වා ගත හැක්කේ කෙසේද? මෙය කළ නොහැක්කක්, උත්තරීතර විනිසුරුවරයාට පවා එය කළ නොහැකි වනු ඇත. ඒකයි මුරකාරයෝ අත්අඩංගුවට ගත්ත අයගේ ඇඟේ තියෙන රෙදි ටික හොරකම් කරන්න හදන්නේ, ඒකයි මුරකාරයෝ අනුන්ගේ ගෙවල්වලට කඩා වදින්නේ, ඒකයි අහින්සක මිනිස්සුන්ව ප්රශ්න කරනවා වෙනුවට මුළු සභාවක්  ඉස්සරහම පහත් කරන්න වෙන්නේ.
(…)
ඔය හැමෝටම පේන විදියට මේ හැමෝටම පදක්කම් තිබුන. ඔවුන් සියල්ලෝම එකිනෙකාට අයත් වූ අතර, දකුණට සහ වමට පෙනෙන පාර්ශ්වයන් වූ අතර, ඔහු හදිසියේම හැරී බැලූ විට, තම උකුලේ දෑත් තබා සන්සුන්ව බිම බලාගත් පරීක්ෂක   මහේස්ත්රාත්වරයාගේ කරපටියේ ද  එම සලකුණු දුටුවේය. . “ඒ නිසා!” කේ. කෑගැසුවා, ඔහුගේ දෑත් අහසට විසි කර, හදිසි අවබෝධයට  ඉඩක් ලබා ගැනීමට අවශ්ය විය, - “ඔබ සියල්ලෝම නිලධාරීන්, මට පෙනෙන්නේ, ඔබ මා  විරුද්දව  කතා කළ දූෂිත කල්ලියයි, ඔබ මෙහි රැස්ව සිටින්නේ අසන්නන් සහ හොරුන් ලෙසයි. පක්ෂ හදාගෙන. එකෙක් අප්පුඩි ගැහුවා මාව ටෙස්ට් කරන්න, ඔබට ඉගෙන ගන්න ඕන උනේ, අහිංසකයන්ව අන්දන්නේ කොහොමද කියලා. හොඳයි, මම හිතනවා ඔබ මෙතනට ආවේ නිකරුනේ නෙවෙයි කියලා, එක්කෝ ඔබ කතා කරලා තියෙන්නේ කවුරු හරි ඔබව ආරක්ෂා කරයි කියලා, ඔබගේ නිර්දෝෂීභාවය පිළිගනී කියල, නැත්නම් මට ඉඩ දෙන්න, නැත්නම් මම පහර දෙන්නම්,” කේ. විශේෂයෙන් තමා වෙතට තල්ලු කළ වෙව්ලන මහලු මිනිසෙකුට කෑගැසුවේය - “නැත්නම් ඔබ ඇත්තටම යමක් ඉගෙන ගෙන තියෙනවා. ඒ සමඟම, මම ඔබට වාසනාව ප්රාර්ථනා කරනවා.” ඔහු ඉක්මනින්ම මේසය අද්දර තිබූ තම තොප්පිය රැගෙන සාමාන්ය නිශ්ශබ්දතාවයකින් පිටවීමේ දොරටුව  දෙසට ගමන් කළේය, කෙසේ හෝ එහි වුයේ පුදුම සහගත නිශ්ශබ්දතාවයකි. නමුත්  පරීක්ෂක  මහේස්ත්රාත්වරයා වඩා වේගවත් වූ බවක් පෙනෙන්නට තිබුනේ, කේ. ඔහු එනතුරු දොරකඩ බලා සිටි නිසා. “එක මොහොතක්” ඔහු කීවේය. කේ. නැවතුන නමුත් පරීක්ෂක මහේස්ත්රාත්වරයා දෙස නොබලා ම, ඔහු ඒ වන විටත් අල්ලාගෙන සිටි  දොර හසුරුව දෙස බැලුවේය. “මට අවශ්ය වූයේ ඔබගේ අවධානය යොමු කිරීමට පමණයි”: “අද ඔබ විසින් ප්රශ්න කිරීමකින් ඕනෑම අවස්ථාවක රැඳවියාට ලැබෙන වාසිය ඔබට අහිමි කර ඇති බවට.” පරීක්ෂක මහේස්ත්රාත්වරයා පැවසුවේය. කේ. දොර අසල සිටිමින් සිනාසුනේය. “රස්තියාදුකාරයෝ” කියා කෑ ගසා “මම ඔබට ප්රශ්න කිරීම් සියල්ල දෙන්නම්” කියා ඔහු දොර විවර කර පඩිපෙළෙන් බැස ගියේය. ඔහු පිටුපසින් පුනර්ජීවනය වූ රැස්වීමේ ඝෝෂාව නැඟී අතර, සිදුවීම් සාකච්ඡා කිරීමට පටන් ගත්තේය, සමහර විට සිසුන් ආකාරයෙන්.

(පරිවර්තනය: අෂානි රණසිංහ) Translation: Ashani Ranasinghe
Read by: Indima Rajapaksha

Translation: Muhammad Fahad
Read by: Khaled Anam

The Castle
(An excerpt)

1. Arrival

It was late evening when K. arrived. The village lay deep in snow. There was nothing to be seen of Castle Mount, for mist and darkness surrounded it, and not the faintest glimmer of light showed where the great castle lay. K. stood on the wooden bridge leading from the road to the village for a long time, looking up at what seemed to be a void.
Then he went in search of somewhere to stay the night. People were still awake at the inn. The landlord had no room available, but although greatly surprised and confused by the arrival of a guest so late at night, he was willing to let K. sleep on a straw mattress in the saloon bar. K. agreed to that. Several of the local rustics were still sitting over their beer, but he didn’t feel like talking to anyone. He fetched the straw mattress down from the attic himself, and lay down near the stove. It was warm, the locals were silent, his weary eyes gave them a cursory inspection, and then he fell asleep.
But soon afterwards he was woken again. A young man in town clothes, with a face like an actor’s — narrowed eyes, strongly marked eyebrows—was standing beside him with the landlord. The rustics were still there too, and some of them had turned their chairs round so that they could see and hear better. The young man apologized very civilly for having woken K., introduced himself as the son of the castle warden, and added: ‘This village belongs to the castle, so anyone who stays or spends the night here is, so to speak, staying or spending the night at the castle. And no one’s allowed to do that without a permit from the count. However, you don’t have any such permit, or at least you haven’t shown one.’
K. had half sat up, had smoothed down his hair, and was now looking up at the two men. ‘What village have I come to, then?’ he asked. ‘Is there a castle in these parts?’
‘There most certainly is,’ said the young man slowly, as some of those present shook their heads at K.’s ignorance. ‘Count Westwest’s castle.’
‘And I need this permit to spend the night here?’ asked K., as if to convince himself that he had not, by any chance, dreamed the earlier information.
‘Yes, you need a permit,’ was the reply, and there was downright derision at K.’s expense in the young man’s voice as, with arm outstretched, he asked the landlord and the guests: ‘Or am I wrong? Doesn’t he need a permit?’
‘Well, I’ll have to go and get a permit, then,’ said K., yawning, and throwing off his blanket as if to rise to his feet.
‘Oh, yes? Who from?’ asked the young man.
‘Why, from the count,’ said K. ‘I suppose there’s nothing else for it.’
‘What, go and get a permit from the count himself at midnight?’ cried the young man, retreating a step.
‘Is that impossible?’ asked K., unruffled. ‘If so, why did you wake me up?’
At this the young man was positively beside himself. ‘The manners of a vagrant!’ he cried. ‘I demand respect for the count’s authority! I woke you up to tell you that you must leave the count’s land immediately.’
‘That’s enough of this farce,’ said K. in a noticeably quiet voice. He lay down and pulled the blanket over him. ‘Young man, you’re going rather too far, and I’ll have something to say about your conduct tomorrow. The landlord and these gentlemen are my witnesses, if I need any. As for the rest of it, let me tell you that I’m the land surveyor,* and the count sent for me. My assistants will be coming tomorrow by carriage with our surveying instruments. I didn’t want to deprive myself of a good walk here through the snow, but unfortunately I did lose my way several times, and that’s why I arrived so late. I myself was well aware, even before you delivered your lecture, that it was too late to present myself at the castle. That’s why I contented myself with sleeping the night here, and you have been — to put it mildly — uncivil enough to disturb my slumbers. And that’s all the explanation I’m making. Goodnight, gentlemen.’ And K. turned to the stove.
‘Land surveyor?’ he heard someone ask hesitantly behind his back, and then everyone fell silent. But the young man soon pulled himself together and told the landlord, in a tone just muted enough to sound as if he were showing consideration for the sleeping K., but loud enough for him to hear what was said: ‘I’ll telephone and ask.’ Oh, so there was a telephone in this village inn, was there? They were very well equipped here. As a detail that surprised K., but on the whole he had expected this. It turned out that the telephone was installed almost right above his head, but drowsy as he was, he had failed to notice it. If the young man really had to make a telephone call, then with the best will in the world he could not fail to disturb K.’s sleep. The only point at issue was whether K. would let him use the telephone, and he decided that he would. In which case, however, there was no point in making out that he was asleep, so he turned over on his back again. He saw the locals clustering nervously together and conferring; well, the arrival of a land surveyor was no small matter. The kitchen door had opened and there, filling the whole doorway, stood the monumental figure of the landlady. The landlord approached on tiptoe to let her know what was going on. And now the telephone conversation began. The warden was asleep, but a deputy warden, or one of several such deputies, a certain Mr Fritz, was on the line. The young man, who identified himself as Schwarzer, told Mr Fritz how he had found K., a man of very ragged appearance in his thirties, sleeping peacefully on a straw mattress, with a tiny rucksack as a pillow and a gnarled walking-stick within reach. He had naturally felt suspicious, said the young man, and as the landlord had clearly neglected to do his duty it had been up to him to investigate the matter. K., he added, had acted very churlishly on being woken, questioned, and threatened in due form with expulsion from the county, although, as it finally turned out, perhaps with some reason, for he claimed to be a land surveyor and said his lordship the count had sent for him. Of course it was at least their formal duty to check this claim, so he, Schwarzer, would like Fritz to enquire in Central Office, find out whether any such surveyor was really expected, and telephone back with the answer at once.
Then all was quiet. Fritz went to make his enquiries, and here at the inn they waited for the answer, K. staying where he was, not even turning round, not appearing at all curious, but looking straight ahead of him. The way Schwarzer told his tale, with a mingling of malice and caution, gave him an idea of what might be called the diplomatic training of which even such insignificant figures in the castle as Schwarzer had a command. There was no lack of industry there either; Central Office was working even at night, and clearly it answered questions quickly, for Fritz soon rang back. His report, however, seemed to be a very short one, for Schwarzer immediately slammed the receiver down in anger. ‘I said as much!’ he cried. ‘There’s no record of any land surveyor; this is a common, lying vagabond and probably worse.’ For a moment K. thought all of them—Schwarzer, the local rustics, the landlord and landlady—were going to fall on him, and to avoid at least the first onslaught he crawled under the blanket entirely. Then—he slowly put his head out—the telephone rang again and, so it seemed to K., with particular force. Although it was unlikely that this call too could be about K., they all stopped short, and Schwarzer went back to the phone. He listened to an explanation of some length, and then said quietly, ‘A mistake, then? This is very awkward for me. You say the office manager himself telephoned? Strange, strange. But how am I to explain it to the land surveyor now?’
K. pricked up his ears. So the castle had described him as ‘the land surveyor’. In one way this was unfortunate, since it showed that they knew all they needed to know about him at the castle, they had weighed up the balance of power, and were cheerfully accepting his challenge. In another way, however, it was fortunate, for it confirmed his opinion that he was being underestimated, and would have more freedom than he had dared to hope from the outset. And if they thought they could keep him in a constant state of terror by recognizing his qualifications as a land surveyor in this intellectually supercilious way, as it certainly was, then they were wrong. He felt a slight frisson, yes, but that was all.

(Translated by Anthea Bell, Oxford University Press)

দুর্গ 
(নির্বাচিত অংশ)

১. আগমন 

ক-বাবু যখন এসে পৌঁছলেন তখন অনেক রাত হয়ে গেছিল। গভীর বরফে ঢেকে গেছিল গ্রামটি। পাহাড়ে অবস্থিত দুর্গটিকে আর দেখাই যাচ্ছিল না। কুয়াশা আর ধূসর আঁধার ঘিরে ফেলেছিল তাকে। সামান্য একটু আলোর ঝলকও দেখা যাচ্ছিল না যাতে পেল্লায় দুর্গটার অস্তিত্ব বোঝা যায়। বড় রাস্তা থেকে গ্রামের দিকে গেছে যে কাঠের সেতুটা, তার ওপর অনেকক্ষণ ধরে দাঁড়িয়ে, ওপরে আপাত শূন্যতার দিকে তাকিয়ে থাকলেন ক-বাবু।
অতঃপর রাত কাটানোর জন্য তিনি একটি জায়গা খুঁজতে লাগলেন। গ্রামের সরাইখানায় তখনও মানুষজন জেগে ছিল। ভাড়া দেওয়ার মতো যদিও সেখানে একখানা ঘরও আর খালি ছিল না, তবু রাতের অতিথির আগমনে যারপরনাই অবাক ও অপ্রস্তুত হয়ে যাওয়া মালিক ক-বাবুকে তার বাইরের বসার ঘরে একটি খড়ের গদি পেতে ঘুমোনোর অনুমতি দিল। ক-বাবু তাতে রাজী হয়ে গেলেন। কিছু চাষাভুষো মানুষ তখনও সেখানে বসে বিয়ার পান করছিল। কিন্তু তিনি কারও সঙ্গে গল্প করতে আগ্রহী হলেন না। চিলেকোঠা থেকে খড়ের গদিটা নিজেই নিয়ে এসে উনুনের পাশে সেটা পেতে উনি গা এলিয়ে দিলেন। গরম ছিল জায়গাটা। চাষীরা সব চুপচাপ বসে ছিল। ক্লান্ত চোখে তাদের কিঞ্চিৎ পরখ করতে করতে কিছু বাদে উনি ঘুমিয়ে পড়লেন।
কিন্তু কিছুক্ষণ পরেই ওঁকে উঠে পড়তে হলো। এক যুবক – তার পরনে শহুরে পোশাকআশাক, চোখমুখ বেশ অভিনেতাসুলভ, চোখদুটো ছোট ছোট আর ভ্রূ-যুগল মোটা – সরাইয়ের মালিককে সঙ্গে নিয়ে দাঁড়িয়ে ছিল তাঁর সামনে। চাষীরা তখনও সেখানে ছিল, তারা কয়েকজন এদিকে চেয়ার ঘুরিয়ে বসেছিল ঘটনাটি ভাল করে দেখবে-শুনবে বলে। ঘুম ভাঙিয়ে তোলার জন্য ক-বাবুর প্রতি বেশ ভদ্রভাবে দুঃখপ্রকাশ করে যুবকটি নিজের পরিচয় দিল দুর্গের দেওয়ানের ছেলে হিসেবে। তারপরে বলতে শুরু করলো, “এই গ্রাম হলো দুর্গের সম্পত্তি। এখানে থাকা বা রাত কাটানোর অর্থ একপ্রকার দুর্গের মধ্যেই থাকা বা রাত কাটানো। কাউন্ট-এর অনুমতি ছাড়া সে অধিকার কারুর নেই। আপনার কাছে কিন্তু এমন কোনো অনুমতি নেই, আর থাকলেও আপনি তা প্রদর্শন করেননি।“
ক-বাবু ইতিমধ্যে বিছানায় অর্ধেক উঠে বসে মাথার চুলগুলি কিছুটা ঠিকঠাক করে নিয়েছিলেন। সামনের মানুষগুলিকে সেখান থেকেই নিরীক্ষণ করতে করতে তিনি বললেন,
"আমি কোন গ্রামে ভুল করে এসে পড়েছি? এখানে কোনো দুর্গ আছে বুঝি?”
"অবশ্যই," যুবকটি ধীর গলায় উত্তর করলো। আশেপাশে কেউ একজন ক-বাবুর উদ্দেশ্যে বিরক্তিভরে ঘাড় নাড়ছিল। "এই কেল্লার মালিক শ্রীমান কাউন্ট ওয়েস্ট-ওয়েস্ট মহাশয়।“ 
"রাত কাটানোর জন্য এখানে অনুমতির দরকার বুঝি?" ক-বাবু এমনভাবে প্রশ্ন করলেন যেন তিনি নিজেকেই আশ্বস্ত করতে চাইছেন যে ইতিমধ্যে শোনা কথাগুলো সব ঘুমের ঘোরে দেখা কোনো স্বপ্ন নয়।
"অনুমতির দরকার আছে!" এই বলে যুবকটি সরাইয়ের মালিক আর উপস্থিত অন্য অতিথিদের দিকে হস্ত প্রসারিত করে ক-বাবুর প্রতি রূঢ় বিদ্রুপে জিজ্ঞাসা করলো, "নাকি দরকার নেই কোনো অনুমতির? কি বলেন আপনারা?"
"হুম, তাহলে দেখছি অনুমতিটা আমাকে নিয়ে আসতেই হচ্ছে।" একটা হাই তুলে নিজের গা থেকে কম্বলটা সরিয়ে দিয়ে বললেন ক-বাবু, যেন বিছানা ছেড়ে উঠেই পড়বেন।
"তার মানে? কার কাছ থেকে অনুমতি আনতে চললেন?" প্রশ্ন করলো যুবকটি। 
"শ্রীমান কাউন্ট মহাশয়ের কাছ থেকে," বললেন ক-বাবু। "এছাড়া তো আর কোনো উপায় দেখছি না।"
"এই মাঝরাত্রে আপনি কাউন্টের কাছে অনুমতি আনতে যাবেন?" চেঁচিয়ে উঠে এক পা পিছিয়ে গেলো যুবক। 
"কেন, তা সম্ভব নয়?" শান্তভাবে প্রশ্ন করলেন ক-বাবু। "তাহলে আমাকে ডেকে তুললেনই বা কেন?"
এবারে মেজাজ হারালো যুবকটি। "এই হলো ভবঘুরের সহবৎ!" চিৎকার করে বলল সে। "মহামান্য কাউন্টের প্রতি আমি যোগ্য সম্মান দাবী করছি! আপনাকে ডেকে তুলেছি এইটা জানাতে যে আপনাকে অবিলম্বে কাউন্ট-শাসিত এলাকা ছেড়ে চলে যেতে হবে।"
"যথেষ্ট মস্করা হয়েছে!" ঠাণ্ডা গলায় অনুচ্চ স্বরে কথাগুলি বলতে বলতে ক-বাবু শুয়ে পড়ে কম্বলটা মাথার ওপরে টেনে নিলেন। "ছোকরা, এবারে একটু বেশিই বাড়াবাড়ি হয়ে যাচ্ছে। আপনার এই আচরণ নিয়ে আমি আগামীকাল সকালবেলায় বোঝাপড়া করবো। সরাই-মালিক মহাশয় আর ওখানে বসে থাকা ভদ্রলোকেরা সাক্ষী থাকলেন, আদৌ যদি আমার সাক্ষীর প্রয়োজন থাকে। এছাড়া এটুকু বলে রাখার দরকার আছে, আমি হলাম কাউন্টের অনুরোধে জমি জরিপ করতে আসা আমিন। আমার সহকারীরা সব যন্ত্রপাতি নিয়ে গাড়িতে করে আগামীকাল এসে পৌঁছবে। আসলে বরফের মধ্যে দিয়ে হেঁটে আসবার রোমাঞ্চকর সুযোগটা আমি ছাড়তে চাইনি। তবে কয়েকবার পথ হারিয়ে ফেলার কারণে পৌঁছতে এত দেরি হয়ে গেল। এত রাত্রে দুর্গে না দেখা করতে যাওয়াই যে শ্রেয় সেই কাণ্ডজ্ঞানটা আমার নিজেরই ছিল, আপনার এ বিষয়ে আমাকে জ্ঞান দেবার আগে থেকেই। আর সেই কারণেই আজ রাতটুকু ঘুমোনোর জন্য এরকম একটা শোয়ার জায়গা নিয়ে আমাকে সন্তুষ্ট থাকতে হয়েছে। সেই ঘুম ভাঙিয়ে দিলেন আপনি, খুব মৃদুভাবে বললেও, বেশ অসৌজন্যের সাথে। এটুকুই জানানোর ছিল আমার। শুভরাত্রি, মহাশয়রা।" কথাগুলি বলে পাশ ফিরে উনুনের দিকে মুখ করে শুয়ে পড়লেন ক-বাবু।
"জরিপ আমিন?" পিছন ফিরে শুয়ে ক-বাবু শুনতে পেলেন ইতস্তত করে করা প্রশ্নটা। তারপর সব চুপচাপ। কিন্তু যুবকটি শীঘ্রই নিজেকে সামলে নিল। কিছুটা স্তিমিত স্বরে, যাতে বোঝানো যায় যে ক-বাবুর ঘুমে ব্যাঘাত না ঘটানোর চেষ্টা করা হচ্ছে, অথচ কথাগুলি যাতে ঠিকঠাক কানে তোলা যায় এমন গলায় সে সরাই-মালিকের উদ্দেশ্যে বললো, "আমি টেলিফোন করে জেনে নিচ্ছি।" কি, এই গ্রাম্য সরাইখানায় টেলিফোনও আছে? বাহ্, ব্যবস্থা তো তাহলে চমৎকার। এই বিশেষ ব্যাপারটা ক-বাবুকে অবাক করেছিল, যদিও পুরো ঘটনাটা ভেবে দেখলে এটা ওঁর হিসেবের মধ্যেই থাকার কথা। দেখা গেল, টেলিফোনটা প্রায় ওঁর মাথার ঠিক ওপরেই একটা জায়গায় রাখা ছিল। ঘুম-চোখে উনি সেটা আগে খেয়াল করেননি। ফোন করতে হলে যুবকের পক্ষে শত সদিচ্ছা সত্ত্বেও ওঁর ঘুমে ব্যাঘাত না ঘটানো সম্ভব হবে না। এখন প্রশ্ন এটাই, ক-বাবুর কি উচিত হবে ওকে ফোন করতে দেওয়া? ভেবে ঠিক করলেন, করতে দেবেন। তবে সে ক্ষেত্রে ঘুমের ভান করে থাকার আর কোনো অর্থ হয় না, সুতরাং উনি আবার এ’দিক ফিরে চিৎ হয়ে শুলেন। দেখলেন যে চাষীরা ত্রস্তভাবে জড়ো হয়ে নিজেদের মধ্যে আলোচনা করছে, জরিপ আমিনের আগমন কোনো ছোটখাটো ব্যাপার নয়।
ইতিমধ্যে রান্নাঘরের দরজাটা খুলে গিয়েছিল, সেই দরজার পুরোটা জুড়ে দাঁড়িয়ে ছিল সরাইখানার মালিকের জবরদস্ত বিশালবপু স্ত্রী। পা টিপে টিপে তার দিকে এগিয়ে গিয়ে তাকে ব্যাপারটা জানালো তার স্বামী। এমন সময় টেলিফোনে কথাবার্তা শুরু হলো। দেওয়ান ঘুমিয়ে পড়েছিলেন, কিন্তু ওঁর এক সহকারী গোমস্তা – যিনি একাধিক সহকারীর অন্যতম – জনৈক হের্ ফ্রিৎস উপস্থিত ছিলেন। যুবক নিজের পরিচয় দিল শ্হ্বার্ৎসার বলে, আর জানালো, কীভাবে তার মোলাকাত হয়েছে ক-বাবুর সাথে – ত্রিশের কোঠায় বয়স এক মানুষ, পোশাক রীতিমত আলুথালু, একটি খড়ের গদির ওপরে শুয়ে শান্তভাবে ঘুমোচ্ছিলেন একটা ছোট্ট রুকসাককে মাথার বালিশ বানিয়ে, হাতের নাগালে ছিল একটা প্যাঁচালো লাঠি। সুতরাং সঙ্গত কারণেই লোকটিকে তার সন্দেহভাজন বলে মনে হয়, এবং যেহেতু সরাইয়ের মালিক স্পষ্টতই তার কর্তব্যে অবহেলা করেছিল, তাই এটা তার, অর্থাৎ শ্হ্বার্ৎসারের পরম কর্তব্য, অনুসন্ধান করে পুরো ব্যাপারটার গোড়ায় পৌঁছনো। ঘুম থেকে ডেকে তোলা, জিজ্ঞাসাবাদ, কাউন্টের এলাকা ছেড়ে চলে যাওয়ার জন্য তার কর্তব্যনিষ্ঠ শাসানি, এসবের প্রতি এই ক-বাবুর বড়ই অশিষ্ট প্রতিক্রিয়া দেখা গেছে। অবশ্য পরবর্তীতে পাওয়া তথ্য অনুযায়ী এর সঙ্গত কারণ থেকে থাকতে পারে, কেননা ওঁর কথা অনুযায়ী উনি নাকি কাউন্টের আমন্ত্রণে এখানে আসা একজন জরিপ আমিন। এখন এই কথাটার সত্যতা যাচাই করাটা নিশ্চয়ই বিধিবৎ কর্তব্য, অতএব শ্হ্বার্ৎসার হের্ ফ্রিৎসকে অনুরোধ করছে মুখ্য কার্যালয়ে খোঁজ নিয়ে জানতে, যে সত্যিই এমন কোনো ভূমি জরিপকারী আমিনের এসে পৌঁছোবার কথা আছে কিনা। উত্তরটা জেনে নিয়ে উনি যেন শীঘ্রই তাকে ফোন করেন।
এরপর সব চুপচাপ। ওদিকে ফ্রিৎস খবর নিচ্ছেন আর এদিকে সবাই উত্তরের অপেক্ষায় বসে। ক-বাবু ঠিক ওইভাবেই শুয়ে থাকলেন, একবারও পাশ ফিরলেন না। ওঁকে দেখে মনেই হলো না ব্যাপারটায় ওঁর বিন্দুমাত্র কৌতূহল আছে। শূন্য দৃষ্টিতে স্রেফ তাকিয়ে রইলেন সামনের দিকে। কিছুটা ক্রোধের বশে, কিছুটা সাবধান হয়ে বলা শ্হ্বার্ৎসারের কথাগুলোর থেকে উনি বেশ ধারণা করতে পারছিলেন যে শ্হ্বার্ৎসারের মতো দুর্গের ছোটখাটো অফিসার-কর্মীদেরও বেশ এক ধরণের কূটনৈতিক শিক্ষা সহজ নাগালের মধ্যে ছিল। ওরা পরিশ্রমেও কোনো ফাঁকি দেয় না, মুখ্য কার্যালয়ে রাতের বেলাতেও কাজ হয়। আর উত্তরও বেশ তাড়াতাড়িই আসে বটে। এরই মধ্যে ফ্রিৎসের ফোন বেজে উঠল। উত্তরটা অবশ্য খুবই ছোট বলে মনে হলো, কারণ এক মুহূর্ত তা শুনেই শ্হ্বার্ৎসার রাগের চোটে রিসিভারটা নীচে ছুঁড়ে ফেলল। "বলেছিলাম না!" চিৎকার করে উঠল সে। "কোনো জরিপ আমিনের চিহ্নই নেই। একটা মিথ্যেবাদী, ছোটলোক ভবঘুরে! বা হয়তো তার চেয়েও ইতর কিছু!"
ক-বাবুর একবার মনে হলো এরা সবাই – শ্হ্বার্ৎসার, চাষীরা, সরাই-মালিক, তার স্ত্রী – সবাই মিলে এবার ওঁর ওপর লাফিয়ে পড়বে। ঝড়ের প্রথম ঝাপটা যাতে কিছুটা অন্তত কম হয় সেই আশায় উনি একেবারে কম্বলের নীচে লুকিয়ে পড়লেন। সেই অবস্থাতেই – আস্তে আস্তে মাথাটা বার করলেন দেখলেন – টেলিফোনটা আবার বেজে উঠল। ক-বাবুর মনে হলো এবারে যেন আরও জোরে। ক-বাবুর ব্যাপারেই আবার এই ফোন এমন সম্ভাবনা যদিও কম, তবু সবাই থতমত খেয়ে থেমে গিয়েছিল। শ্হ্বার্ৎসার ফের এগিয়ে গেল ফোনটার দিকে। বেশ কিছুক্ষণ ধরে ওদিক থেকে ব্যাখ্যা শোনার পরে নীচু গলায় সে বলল, "কী বললেন, ভুল হয়েছিল? এটা কিন্তু আমার জন্য চরম অস্বস্তিকর। কার্যালয়ের প্রধান নিজে ফোন করেছিলেন? আশ্চর্য। সত্যিই আশ্চর্য। তা আমি এখন জরিপ আমিন মহাশয়কে কিভাবে বুঝিয়ে বলবো বলুন তো?"
ক-বাবু কান পেতে শুনছিলেন। দুর্গ থেকে তাহলে সত্যিই ওঁকে জরিপ আমিন হিসেবে নিযুক্ত করা হয়েছে। এতে একদিকে ওঁর অবস্থা প্রতিকূল হয়ে দাঁড়ায়, কারণ বেশ বোঝা যাচ্ছে যে দুর্গের মানুষ ওঁর ব্যাপারে দরকারী সব খবরই রাখে। শক্তির ভারসাম্য ওরা দিব্যি মেপে রেখেছে, আর হাসিমুখে যুদ্ধের আহ্বান স্বীকারও করছে। তবে এর একটা অনুকূল দিকও আছে। ক-বাবুর বেশ মনে হচ্ছে, এর থেকে প্রমাণ হয় ওরা ওঁকে হাল্কাভাবে নিয়েছে। আর সেক্ষেত্রে উনি আগে থেকে যতটা আশা করতে পেরেছিলেন তার চাইতে অনেকটাই বেশি স্বাধীনতা পাবেন। আর এই যে ওঁকে জরিপ আমিন রূপে রীতিমতো ভেবেচিন্তে দেওয়া স্বীকৃতি, কেউ যদি মনে করে থাকে যে এর ফলে উনি সর্বদা ভয়ে-ভয়ে থাকবেন, তাহলে সে ভুল ভেবেছে। উনি সামান্য অস্বস্তিতে থাকলেন, কিন্তু ওইটুকুই শুধু।

(অনুবাদ: সাগ্নিক চক্রবর্তী) Translation: Sagnik Chakraborty
Read by: Shekhar Sarkar

क़िलाबंदी
(अंश)

१. आगमन

जब क पहुँचा, तो साँझ ढल चुकी थी। गाँव बर्फ़ की तहों से ढँका हुआ था। पहाड़ी क़िले का दूर-दूर तक निशान नहीं था, चारों ओर बस कोहरा और अँधेरा था, उजाले की झीनी-सी भी किरण उस विशाल दुर्ग का इशारा नहीं दे रही थी। वह काफ़ी देर तक लकड़ी के उस पुल पर खड़ा रहा, जो कच्ची सड़क को गाँव से जोड़ता था, खड़ा-खड़ा ऊपर शाम के प्रतीयमान ख़ालीपन में झाँकता रहा।
फिर वह रात में ठहरने की जगह ढूँढ़ने चला गया; सराय में लोग अब भी जगे हुए थे, सराय के मालिक के पास देने के लिए हालाँकि कोई कमरा ख़ाली नहीं था, अपितु देर से आए आगन्तुक के आगमन से नितांत हैरान-परेशान, वह उसे सराय में एक पुआल के बोरे पर सोने देने के लिये राज़ी हो गया, मेहमान को भी इससे कोई आपत्ति नहीं थी। कुछ किसान अभी भी बीयर पी रहे थे, परंतु क किसी से भी बातचीत करने की मनःस्थिति में नहीं था, अटारी से स्वयं ही पुआल उठा लाया और अँगीठी के पास पसर गया। सेंक अच्छी लग रही थी, किसान ख़ामोश बैठे थे, उसने एक बार नींद से बोझिल नज़रों से उनका निरीक्षण किया, फिर सो गया।
लेकिन कुछ ही देर बाद उसे नींद से झँझोड़ दिया गया। शहरी वेशभूषा में एक नवयुवक, जिसका चेहरा किसी अभिनेता जैसा, आँखें छोटी-छोटी और भौहें घनीं थीं, सराय के मालिक के साथ वहाँ खड़ा था। किसान भी वहीं पर थे, कुछ ने बेहतर देखने-सुनने के लिए अपनी कुर्सियाँ घुमा लीं थीं। युवक ने बड़ी ही विनम्रतापूर्वक उसे जगाने के लिए क्षमा माँगी, क़िलाप्रभारी के पुत्र के रूप में अपना परिचय दिया और फिर कहा, “यह गाँव क़िले की जागीर है, जो यहाँ रहता अथवा रात गुज़ारता है, यूँ समझिए क़िले में ही रहता या रात गुज़ारता है। बिना जागीरदार साहब की अनुमति के, कोई भी यहाँ नहीं ठहर सकता। लेकिन आपके पास ऐसा कोई अनुमति-पत्र नहीं है, कम से कम आपने दिखाया तो नहीं है।”
क आधा उठ बैठा, बाल काढ़े, लोगों को नीचे से ऊपर देखा और बोला, “यह मैं किस गाँव में भटक गया हूँ? यहाँ क़िला भी है?” 
“बिलकुल है” युवक ने धीरे से कहा, और इधर-उधर लोगों ने उसकी ओर सिर हिलाया, “जागीरदार श्री वैस्टवैस्ट का क़िला।”
“और रात भर रुकने की अनुमति लेनी होगी?” क ने पूछा, मानो स्वयं को विश्वास दिलाना चाहता हो कि अब तक मिले पैग़ाम उसने सपने में नहीं सुने थे।
“अनुमति अनिवार्य है” जवाब आया, और निःसंदेह क का मज़ाक उड़ाया जा रहा था, जब युवक ने हाथ फैलाकर सराय के मालिक और ग्राहकों से पूछा, “या फिर कहीं ऐसा तो नहीं कि इन्हें अनुमति की आवश्यकता न हो?” 
“तो फिर मुझे अनुमति लानी पड़ेगी” क ने जम्हाई लेते हुए कहा और कम्बल दूर धकेल दिया, जैसे कि उठने की कोशिश कर रहा हो।
“अच्छा! तो किससे?” युवक ने पूछा।
“जागीरदार साहब सें” क ने कहा, “इसके अलावा तो कोई चारा है नहीं।”
“आधी रात को अब जाकर जागीरदार साहब से अनुमति लाएँगे?” युवक चिल्लाया और ठिठककर एक कदम पीछे हट गया।
“क्या मुमकिन नहीं है?” क ने संयम से पूछा। “तो आपने मुझे जगाया क्यों?”
लेकिन अब युवक आपे से बाहर हो गया था, “उजड्ड गँवार!” वह चिल्लाया, “जागीर के नियम-क़ानूनों के प्रति सम्मान की अपेक्षा करता हूँ! मैंने आपको यही बताने के लिये उठाया है कि आप तुरंत यह जागीर छोड़कर चले जाएँ।”
“बस बहुत नाटक हो गया!” क ने असाधारण ख़ामोशी से कहा और लेटकर अपने ऊपर कम्बल खींच लिया। “नौजवान, आप ज़रूरत से ज़्यादा आगे बढ़ रहे हैं, और कल मैं आपके रवैये की वापस ख़बर लूँगा। सराय-मालिक और वहाँ खड़े वे लोग गवाह हैं, यदि गवाही की नौबत आई तो। इसके अलावा इतना समझ लीजिए कि मैं भूमि-सर्वेक्षणकर्ता हूँ, जिसे जागीरदार साहब ने बुला भेजा है। मेरे सहयोगी कल उपकरण लेकर जीप में आ रहे हैं। मैं स्वयं इस बर्फ़ में पैदल चलने का मज़ा नहीं छोड़ना चाहता था, परन्तु अहो दुर्भाग्य! कितनी बार रास्ता भटक गया, और इसीलिए आने में शाम से रात हो गई। क़िले में हाज़िरी देने के लिए अभी बहुत देर हो चुकी है, यह बात आपके बताए बिना भी मैं जानता हूँ। अतः मैंने भी अभी के लिए इस विश्रामस्थल से काम चला लिया है, और इस तरह इतनी रात गए आपका मुझे परेशान करना - नम्रता से कहूँ तो - शिष्टाचार के ख़िलाफ़ है। इसके साथ ही मेरा स्पष्टीकरण समाप्त हुआ। शुभ रात्रि, सज्जनों।” ऐसा कहकर वह अँगीठी की ओर घूम गया।
“भूमि-सर्वेक्षणकर्ता?” उसने अपनी पीठ पीछे लोगों को झिझकते हुए पूछते सुना, फिर वहाँ सन्नाटा छा गया। किंतु युवक ने स्वयं को जल्द ही सँभाल लिया और सराय के मालिक से ऐसी आवाज़ में कहा, जो इतनी दबी हुई थी कि क की नींद ख़राब न करने की चेष्टा लगे, और इतनी प्रबल भी थी कि उसे समझ में आ जाए, “मैं फ़ोन करके पूछता हूँ।” क्या! इस गाँव की सराय में टेलीफ़ोन भी था? उत्कृष्ट सुव्यवस्था थी। एक स्तर पर क आश्चर्यचकित हो उठा, हालाँकि कुल मिलाकर उसे ऐसी ही उम्मीद थी। मालूम हुआ कि टेलीफ़ोन उसके सिर के ठीक ऊपर संस्थापित था, नींद की ख़ुमारी में उसने ध्यान नहीं दिया था। अब जब युवक को फ़ोन करने की आवश्यकता आन पड़ी, तो भरपूर इच्छाशक्ति के बावजूद, बिना सोए हुए की नींद भंग किए ऐसा कर पाना मुमकिन नहीं था, सवाल सिर्फ़ इतना था कि क्या क युवक को फ़ोन करने दे या नहीं, उसने उसे कॉल करने की इजाज़त देने का फ़ैसला कर लिया। लेकिन अब सोते हुए व्यक्ति की भूमिका निभाने का निश्चित ही कोई तात्पर्य नहीं रह गया था, और क वापस पीठ के बल लेट गया। उसने सकुचाये हुए किसानों को इकट्ठा होकर आपसी मशवरा करते हुए देखा, एक भूमि-सर्वेक्षक का आना कोई छोटी बात तो थी नहीं। रसोईघर का दरवाज़ा खुला, वहाँ सराय की मालकिन का भीमकाय जिस्म द्वार घेरे खड़ा था, मालिक उसे नवीनतम स्थिति से अवगत कराने के लिए दबे पाँव उसके पीछे-पीछे आ गया। और अब दूरभाष पर बातचीत का सिलसिला शुरू हुआ। प्रभारी सो रहा था, परंतु एक उप-प्रभारी, कई उप-प्रभारियों में से एक, कोई श्रीमान फ़्रिट्ज़ वहाँ थे। नौजवान ने, जिसने अपना नाम श्वार्त्ज़र बताया, फ़्रिट्ज़ साहब को क के विषय में सम्पूर्ण पुराण सुना डाला, कि किस प्रकार, एक लगभग तीस की उम्र का ख़स्ताहाल आदमी, पुआल के गद्दे पर आराम से सो रहा था, तकिये के रूप में एक छोटा-सा झोला, हाथ की पहुँच में एक गाँठदार छड़ी। अब ज़ाहिर था कि यह आदमी कुछ संदेहास्पद नज़र आता था, और चूँकि सराय-मालिक ने अपने कर्तव्य के पालन में ढिलाई बरती थी, यह उसका, यानि श्वार्त्ज़र का उत्तरदायित्व बनता था कि मामले की जड़ तक पहुँचे। नींद से उठाए जाने, पूछताछ करने और जागीर से निष्कासन की अनिवार्य धमकी के प्रति भी क निरी धृष्टता से पेश आया था, शायद वह अपनी जगह ठीक भी था, क्योंकि जैसा कि अंततः ज्ञात हुआ, वह जागीरदार साहब के द्वारा नियुक्त किए गए भू-सर्वेक्षणकर्ता होने का दावा कर रहा था। निश्चित रूप से, कम से कम औपचारिक तौर पर ही सही, इस दावे की पुष्टि करना बनता था, और इसीलिए श्वार्त्ज़र ने फ़्रिट्ज़ साहब से मुख्य कार्यालय में पूछताछ करने की विनती की, कि क्या वाक़ई इस प्रकार के किसी सर्वेक्षणकर्ता की राह देखी जा रही थी, और शीघ्र ही दूरभाष पर इसका उत्तर देने का आग्रह किया।
कुछ देर शांति छा गई, उधर फ़्रिट्ज़ साहब पूछताछ कर रहे थे, और इधर उनके उत्तर की प्रतीक्षा की जा रही थी। क पहले की तरह ही लेटा रहा, एक बार भी मुड़कर नहीं देखा, मन में रत्ती भर भी कौतूहल नहीं प्रतीत हो रहा था, बस सामने देखता रहा। श्वार्त्ज़र के वैमनस्य और दूरंदेशिता के मिश्रण से भरे इस विवरण से उसे अंदाज़ा हुआ कि कुछ हद तक क़िले में श्वार्त्ज़र जैसे छोटे से छोटे लोगों को भी शासकीय कूटनीति का प्रशिक्षण सुगमता से प्राप्त हो जाता था। और परिश्रम के लिहाज़ से भी वहाँ कोई कमी नहीं थी; मुख्य कार्यालय में रात्रि-सेवा मौजूद थी। और ऐसा लगता था कि वह जवाब भी अतिशीघ्र दे देते थे, क्योंकि तुरंत ही फ़ोन की घंटी बजी। लेकिन फ़्रिट्ज़ का पैग़ाम बहुत संक्षिप्त मालूम हुआ, क्योंकि श्वार्त्ज़र ने फ़ौरन ग़ुस्से में फ़ोन फेंक दिया। “कहा था ना मैंने!” वह चिल्लाया। “सर्वेक्षणकर्ता का किसी को अता-पता नहीं है, यह तो बस एक आम झूठा, अक्खड़ गँवार है, या शायद उससे भी बदतर।”
एक क्षण के लिए क को लगा कि श्वार्त्ज़र, किसान, सराय का मालिक और मालकिन, सब उस पर टूट पड़ेंगे, कम से कम पहले हमले से बचने के लिए वह कम्बल के बिलकुल भीतर घुस गया। तभी - उसने धीरे से गर्दन वापस बाहर निकाली - फ़ोन दोबारा बजा, और जैसा कि उसे महसूस हुआ, बेहद ज़ोर से। यद्यपि इस बात की संभावना नहीं थी कि यह दोबारा उसी के संबंध में हो, सभी ठगे-से रह गए और श्वार्त्ज़र ने वापस फ़ोन उठाया। फ़ोन पर उसने एक लंबा-चौड़ा स्पष्टीकरण सुना और फिर धीरे से बोला, “क्या मतलब ग़लती? यह मुझे बेहद नागवार गुज़रा है! मैनेजर साहब ने ख़ुद फ़ोन किया? क्या कहने! क्या कहने! लेकिन अब यह सब मैं सर्वेक्षक साहब को किस प्रकार समझाऊँ?”
क कान लगा कर सब सुन रहा था। तो क़िले में उसे भू-सर्वेक्षणकर्ता नियुक्त कर दिया गया था। एक तरफ़ यह बात उसके लिए परेशानियाँ खड़ी कर सकती थी, क्योंकि इससे पता चलता था कि अब उसकी पूरी कुण्डली सबके सामने खुल चुकी थी, शक्ति के संतुलन का आंकलन किया जा चुका था और मुस्कुराहट के साथ हथियार उठा लिए गए थे। दूसरी ओर उसके अनुमान से यह उसके पक्ष में भी था, क्योंकि सिद्ध हो चुका था कि लोगों ने उसे हल्के में ले लिया था, और अब उसे उम्मीद से कहीं ज़्यादा स्वतन्त्रता मिलेगी। क को भू-सर्वेक्षणकर्ता के रूप में स्वीकार कर लेना निश्चय ही मानसिक रूप से श्रेष्ठ निर्णय था, परन्तु यदि किसी को लगता था कि इसके द्वारा उसे निरंतर आतंकित किया जा सकता है, तो यह उसकी ग़लतफ़हमी थी, बदन में हल्की सिहरन-सी उठी, पर इससे ज़्यादा कुछ नहीं।

(अनुवाद: इन्दु गुप्ता) Translation: Indu Gupta
Read by: Kavita Khatri

ಕೋಟೆ
(ಆಯ್ದ ಭಾಗ)

೧. ಆಗಮನ

ಕಾ ಬರುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸಂಜೆ ತುಂಬ ತಡವಾಗಿತ್ತು. ಆ ಹಳ್ಳಿ ಹಿಮದ ಕೆಳಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಳುಗಿಹೋಗಿತ್ತು. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿದ್ದ ಕೋಟೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಮಂಜು ಮತ್ತು ಕತ್ತಲು ಅವನನ್ನು ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಆವರಿಸಿತ್ತು. ಹಾಗೂ ಒಂದೆ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಕುರುಡು ದೀಪ ಸಹ ಕೋಟೆಯ ಇರುವಿನ ಬಗ್ಗೆ  ಸುಳಿವು ನೀಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.ಕಾ ಬಹಳ ಸಮಯ ಬೀದಿಯಿಂದ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಹೋಗಲು ಇದ್ದ ಮರದ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಶೂನ್ಯದಂತೆ ತೋರುತ್ತಿದ್ದ ಜಾಗವನ್ನು ತಲೆ ಎತ್ತಿ  ನೋಡುತ್ತಾ ಇದ್ದ.
ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ ಒಂದು ತಂಗುದಾಣವನ್ನು  ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಹೊರಟ. ವಸತಿಗೃಹವೊಂದರಲ್ಲಿ ಜನರು ಇನ್ನೂ  ಇದ್ದರು. ಅವನಿಗೆ ಇಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಕೊಡುವುದಕ್ಕೆ ಯಾವ ಕೋಣೆಯೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅಷ್ಟು ತಡವಾಗಿ ಬಂದ ಅತಿಥಿ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಹಾಗೂ ದಿಕ್ಕು ತೋಚದಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದ. ಆದರೂ ಸಹ ತಂಗುದಾಣದ ಮಾಲೀಕ ಅಲ್ಲೆ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲುಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟ. ಕಾ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಸಮ್ಮತಿ ಸೂಚಿಸಿದ. ಹಲವಾರು ರೈತರು  ಇನ್ನೂ ಬಿಯರ್ ಕುಡಿಯುತ್ತಾ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಕಾ ಅವರೊಡನೆ ಮಾತನಾಡಲು ಬಯಸಲಿಲ್ಲ. ಉಪ್ಪರಿಗೆಯಿಂದ ಅವನೇ ಹುಲ್ಲುಹಾಸಿಗೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಒಲೆಯ ಹತ್ತಿರ ಹಾಸಿಕೊಂಡು ಮಲಗಿದ. ಸೆಖೆ ಇತ್ತು, ರೈತರೂ ಮೌನವಾಗಿ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ದಣಿದಿದ್ದ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಅವರನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಾತ್ಮಕ  ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡುತ್ತ ನಿದ್ರೆ ಮಾಡಿದ.
ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದಲ್ಲೆ ಅವನನ್ನು ಎಬ್ಬಿಸಲಾಯಿತು. ಒಬ್ಬ ನಗರವಾಸಿಯಂತೆ ಉಡುಪುತೊಟ್ಟ, ನಟನಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ,ಕಿರಿದಾದ ಕಣ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ದಟ್ಟವಾದ ಹುಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಯುವಕ ವಸತಿಗೃಹದ ಯಜಮಾನನ ಜೊತೆ ಕಾ ನ ಹಾಸಿಗೆಯ ಪಕ್ಕ ನಿಂತಿದ್ದ. ಇನ್ನೂ ಹಲವಾರು ರೈತರು ಅಲ್ಲಿಯೆ ಇದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಅಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತ ಇದ್ದದ್ದನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನೋಡುವ ಮತ್ತು ಮಾತುಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ತಮ್ಮ ಕುರ್ಚಿ ತಿರುಗಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕಾ ನನ್ನು ಎಬ್ಬಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ವಿನಯದಿಂದ ವಿಷಾದ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ. ತಾನು ಕೋಟೆಯ ರಕ್ಷಕನ ಮಗ ಎಂದು ತನ್ನ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡ. "ಈ ಹಳ್ಳಿ ಕೋಟೆಯ ಸ್ವತ್ತು.ಇಲ್ಲಿ ಯಾರು ಜೀವಿಸುತ್ತಾರೊ ಅಥವ ತಂಗುತ್ತಾರೊ ಅವರು ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಿದಂತೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಕೋಟೆಯ ಒಡೆಯನ ಅನುಮತಿ ಇಲ್ಲದೆ ಇಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಉಳಿಯುವಂತೆ ಇಲ್ಲ. ನಿಮಗೆ ಇಲ್ಲಿರಲು ಅನುಮತಿ ಇಲ್ಲ, ಅಥವ ನೀವು ಅನುಮತಿ ಪತ್ರವನ್ನು ತೋರಿಸಿಲ್ಲ."
ಕಾ ಹಾಸಿಗೆಯಿಂದ ಅರ್ಧಂಬರ್ಧ ಎದ್ದುಕುಳಿತು, ತಲೆಕೂದಲನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಜನರನ್ನು ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಮೇಲಿನವರೆಗೆ ನೋಡಿ ಕೇಳಿದ "ನಾನು ದಾರಿತಪ್ಪಿ ಯಾವ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ, ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೋಟೆ ಇದೆಯೇ?"
"ಖಂಡಿತ" ಎಂದು ಯುವಕ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಹೇಳಿದ. ಇಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಕೆಲವರು ಕಾ ನನ್ನು ನೋಡಿ ತಲೆ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿದರು. "ಶ್ರೀಯುತ ವೆಸ್ಟ್ ವೆಸ್ಟ್ ಅಧಿಪತಿಯವರ ಕೋಟೆ ಇಲ್ಲಿ ಇದೆ." "ಆಹಾ, ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಇಲ್ಲಿ ತಂಗಬೇಕಾದರೆ ಒಬ್ಬರು ಅನುಮತಿ ಪಡೆದಿರಲೇಬೇಕೆ?" ತಾನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡದ್ದು  ಸರಿ ಹಾಗೂ ಅದು ಕನಸಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಖಚಿತ ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ. "ಹೌದು, ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಅವರ ಅಪ್ಪಣೆ ಹೊಂದಿರಲೇಬೇಕು." ಎಂಬ ಉತ್ತರ ಬಂತು. "ಅಥವಾ", ಯುವಕ ಕೈಗಳನ್ನು ಹರಡಿ ವಸತಿಗೃಹದ ಮಾಲೀಕ, ಮತ್ತಿತರನ್ನು  ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಕೇಳಿದ "...ಅಧಿಪತಿಗಳ ಅನಮತಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲವೇ?"  ಅದರಲ್ಲಿ ಕಾ ಬಗ್ಗೆ ಅಪಹಾಸ್ಯ  ಅಡಗಿತ್ತು.
"ಹಾಗಿದ್ಹರೆ ನಾನು ಅನುಮತಿ ಪಡೆಯಬೇಕು" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತ ಕಾ ಹೊದಿಕೆಯನ್ನು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿ ಆಕಳಿಸುತ್ತ ಎದ್ದೇಳುವಂತೆ ಮಾಡಿದ.
"ಸರಿ, ಆದರೆ ಯಾರಿಂದ?" ಯುವಕ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ.
"ಮತ್ತೆ ಯಾರಿಂದ, ಕೋಟೆಯ ಅಧಿಪತಿಯಿಂದ. ಅದು ಬಿಟ್ಟರೆ ಬೇರೆ ದಾರಿಯೇ ಇಲ್ಲ": ಕಾ ಉತ್ತರಿಸಿದ.
"ಈಗ, ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿ ಅವರಿಂದ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುವಿರಾ?" ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತ ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಹಿಂದೆ ಸರಿದ.
"ಏಕೆ, ಅದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆ?" ಎಂದು ಸಮಾಧಾನದಿಂದ ವಿಚಾರಿಸಿದ. "ಹಾಗಿದ್ದರೆ ನನ್ನನ್ನು ಈಗ ಏಕೆ ಎಬ್ಬಿಸಿದಿರಿ?"
ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ ಯುವಕ ಕೋಪದಿಂದ ಅರಚಿದ "ಅಲೆಮಾರಿಯ ನಡೆವಳಿಕೆ. ಕೋಟೆ ಅಧಿಕಾರಿಗೆ ಸಲ್ಲಬೇಕಾದ ಗೌರವ ನೀವು ಕೊಡಲೇ ಬೇಕು. ನೀವು ಈ ಕ್ಷಣವೆ ಈ ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೊರಡಬೇಕು ಎಂದು ತಿಳಿಸಲು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಎಬ್ಬಿಸಿದ್ದು".
"ಈ ಪ್ರಹಸನ ಸಾಕು" ಎಂದು ಬೇಕೆಂದಲೆ ಮೆದುವಾಗಿ ಹೇಳಿ ಕಾ ಪುನಃ ಹೊದಿಕೆ ಹೊದ್ದುಕೊಂಡು ಮಲಗಲು ಅನುವಾದ. "ನೀವು ಹದ್ದು ಮೀರುತ್ತಿದ್ದೀರಿ. ನಾಳೆ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ನಡೆವಳಿಕೆ ಬಗ್ಗೆ  ಮಾತನಾಡೋಣ. ಇಲ್ಲಿ ನೆರೆದಿರುವ ಇನ್ನಿತರರು ಸಾಕ್ಷಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ನನಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲ. ಇನ್ನೊಂದು ವಿಷಯ ನಿಮಗೆ ತಿಳಿಸಬೇಕು. ನಾನು ಮೋಜಣಿದಾರ. ನಿಮ್ಮ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಒಡೆಯರ ಆಹ್ವಾನದ ಮೇಲೆ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. ನಾಳೆ ನನ್ನ  ಸಹಾಯಕರು ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಗಾಡಿಯಲ್ಲಿ ತರುತ್ತಾರೆ. ಮಂಜಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬರುವ ಮೋಜನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮನಸ್ಸು ಬರಲಿಲ್ಲ. ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ದಾರಿ ತಪ್ಪಿದ್ದರಿಂದ ತುಂಬ ತಡವಾಗಿ ಈ ಹಳ್ಳಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದೆ. ಬಹಳ ಹೊತ್ತಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ ಕೋಟೆಗೆ ಬರುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ನನ್ನ  ಸ್ವಂತ ಅನುಭವದಿಂದ, ನಿಮ್ಮಈಗಿನ ಬೋಧನೆಯ ಮೊದಲೇ, ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ತಂಗುದಾಣದಿಂದಲೆ ತೃಪ್ತನಾಗಬೇಕಾಯಿತು.ನನ್ನ ನಿದ್ರೆಗೆ ಭಂಗ ತಂದು, ನಯವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಅಸಭ್ಯತೆಯಿಂದ ವರ್ತಿಸಿದ್ದೀರಿ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ನಾನು ಏನು ಹೇಳಬೇಕಿತ್ತೊ ಅದನ್ನು ಹೇಳಿ ಮುಗಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಶುಭರಾತ್ರಿ" ಎಂದು ಹೇಳಿ  ಒಲೆಯ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿಕೊಂಡು ಮಲಗಿದ. ತನ್ನ ಬೆನ್ನಿನ ಹಿಂದೆ ಅನುಮಾನದಿಂದ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದು ಕಾ ಗೆ ಕೇಳಿಸಿತು. ನಂತರ ನೀರವತೆ ಆವರಿಸಿತು. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ  ಯುವಕ ಧೈರ್ಯಮಾಡಿ ಕಾ ನ ನಿದ್ರೆಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತರಬಾರದೆಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಮೆತ್ತಗೆ, ಆದರೆ ಅವನಿಗೆ ಕೇಳಿಸುವಂತೆ ತಂಗುದಾಣದ ಯಜಮಾನನಿಗೆ ಹೇಳಿದ:" ನಾನು ದೂರವಾಣಿಯ ಮೂಲಕ ವಿಷಯ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ".
ಆಹಾ! ಈ ಹಳ್ಳಿಯ ವಸತಿಗೃಹದಲ್ಲಿ ದೂರವಾಣಿ ಇದೆಯೇ?  ವಸತಿಗೃಹ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ಕಾ ಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಅನುಮಾನವಂತು ಇತ್ತು. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ದೂರವಾಣಿ ಉಪಕರಣ ಅವನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಇತ್ತು. ಅದನ್ನು ಅವನು ನಿದ್ದೆಕಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಈಗ ಯುವಕ ಏನಾದರು ದೂರವಾಣಿ ಕರೆ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದರೆ, ಬೇಡವೆಂದರೂ ಸಹ ತನ್ನ ನಿದ್ರೆಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತರದಿರಲು ಸಾಧ್ಯವೆ ಇಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿದ್ದು ಒಂದೇ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಅವನಿಗೆ ಕರೆ ಮಾಡಲು ಬಿಡಲೆ ಅಥವಾ... ಕೊನೆಗೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಿ ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಇನ್ನು ಸುಮ್ಮನೆ ನಿದ್ರೆಮಾಡುವವನಂತೆ ನಟಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಆಲೋಚನೆ ಮಾಡಿ ಹಾಗೆಯೇ ಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿದ್ದ. ಕಣ್ಣಂಚಿನಿಂದ ರೈತರೆಲ್ಲ ಗುಂಪಾಗಿ ಅವರಲ್ಲೆ ಮಾತನಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಇರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ. ಒಬ್ಬ ಮೋಜಣಿದಾರ ತಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಬರುವುದು ಸಣ್ಣ ವಿಷಯವೇನಲ್ಲ.
ಅಡುಗೆಮನೆ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆಯಿತು. ವಾಸ್ಕಾಲನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಬೃಹದಾಕಾರದ ತಂಗುದಾಣದ ಯಜಮಾನಿ ನಿಂತಿದ್ದಳು. ಅವಳಿಗೆ ಅಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದುದರ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಲು ಯಜಮಾನ ಮೆಟ್ಟುಗಾಲಿನ ಮೇಲೆ ನಡೆದು ಹೋದ.
ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ದೂರವಾಣಿ ಸಂಭಾಷಣೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಕೋಟೆಯ ರಕ್ಷಕ ನಿದ್ರೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಉಪರಕ್ಷಕ ಫ್ರಿಟ್ಸ್ ಸಿಕ್ಕಿದ. ಯುವಕ "ನಾನು ಷ್ವಾರ್ಟ್ಸರ್ " ಎಂದು ತನ್ನ ಪರಿಚಯ ಹೇಳಿಕೊಂಡು, ಸುಮಾರು ಮೂವತ್ತು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಹರಹರಕಾದ, ಹುಲ್ಲು ಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಬೆನ್ನುಚೀಲವನ್ನು ದಿಂಬಿನಂತೆ ಮತ್ತು ಸುಲಭವಾಗಿ ಕೈಗೆಟಕುವಂತೆ ಒಂದು ಒರಟಾದ ಕೋಲನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ನಿರಾಳವಾಗಿ ನಿದ್ರೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಾ ಎಂಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದ ಬಗ್ಗೆ ವರದಿ ಮಾಡಿದ. ತನಗೆ ಅವನು ಅನುಮಾನಸ್ಪದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ತೋರಿಬಂತು, ಹಾಗೂ ವಸತಿಗೃಹದ ಮಾಲೀಕ ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ವಿಫಲನಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯಪಾಲನೆಯಲ್ಲಿ ಲೋಪವಾಗಬಾರದೆಂಬ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಅಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲದೆ ಸತ್ಯಾಂಶವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಕಾ ನನ್ನು ಎಬ್ಬಿಸಿ, ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಸಂಸ್ಥಾನದಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದಾಗ ಅವನು ತೋರಿದ  ಅಸೌಜನ್ಯ ನಡೆವಳಿಕೆ, ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥಾನದಿಂದಲೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೋಜಣಿದಾರ ತಾನೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದುದರ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ತನ್ನ ಬಾಧ್ಯತೆ. ತನ್ನ, ಷ್ವಾರ್ಟ್ಸರ್ ನ, ನಿವೇದನೆ ಏನೆಂದರೆ ಫ್ರಿಟ್ಸ್ ಅವರು ಕೇಂದ್ರ ಕಛೇರಿಯಲ್ಲಿ, ಇಂತಹ ಒಬ್ಬ ಮೋಜಣಿದಾರನ ಆಗಮನವನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿಚಾರಿಸಿ ತಕ್ಷಣವೆ ತನಗೆ ತಿಳಿಸಬೇಕು.
ನಂತರ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯ ಎಲ್ಲವೂ ಶಾಂತವಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ಫ್ರಿಟ್ಸ್ ವಿಚಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಇತ್ತ  ಉತ್ತರಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾ ಇಲ್ಲಿಯವರಗೆ ಹೇಗಿದ್ದನೊ ಹಾಗೆಯೆ ಮಲಗಿದ್ದ. ಒಮ್ಮೆ ಸಹ ಬದಿ ಬದಲಾಯಿಸಲಿಲ್ಲ, ಯಾವ ಕುತೂಹಲವನ್ನೂ ತೋರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಸುಮ್ಮನೆ  ನೇರವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಾ ಇದ್ದ. ಷ್ವಾರ್ಟ್ಸರ್ ವಿವರಣೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಕುಬುದ್ದಿ ಹಾಗೂ ಜಾಗರೂಕತೆಯ ಮಿಶ್ರಣ ಅವನಿಗೆ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕತೆ ಕಲಿಯುವ ರೀತಿ, ಹಾಗೂ ಹೀಗೆ ಕಲಿತ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ದುರುಪಯೋಗವನ್ನು ರಾಜಾಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಕೀಳು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಈ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದ ಷ್ವಾರ್ಟ್ಸರ್ ಸಹ, ಹೇಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಕಾ ಗೆ ಸುಳಿವು ದೊರೆಯಿತು. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಇವರ ಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಕೊರತೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಕೇಂದ್ರಕಛೇರಿಯಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿ ಪಾಳಿ ಇತ್ತು. ಹಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಬೇಗಲೆ ಉತ್ತರ ಬಂತು. ಬಂದ ಮಾಹಿತಿ ಚುಟುಕಾಗಿತ್ತು. ಕೇಳಿದ ತಕ್ಷಣ ಷ್ವಾರ್ಟ್ಸರ್ ಬಿರುಸಿನಿಂದ  ಧ್ವನಿಗ್ರಾಹಕವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಕುಕ್ಕಿ ದೊಡ್ಡ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ: "ನಾನು ಹೇಳಲಿಲ್ಲವೆ, ಯಾವ ಮೋಜಣಿದಾರನೂ ಬರುವ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲ. ಕೀಳು ಮಟ್ಟದ, ಸುಳ್ಳುಗಾರ ಅಲೆಮಾರಿ, ಬಹುಶಃ ಅಸಭ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿ". ಕಾ ಗೆ ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಆಲೋಚನೆ ಬಂತು. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರು, ಷ್ವಾರ್ಟ್ಸರ್, ರೈತರು, ವಸತಿಗೃಹದ ಒಡೆಯ ಮತ್ತು ಒಡತಿ ಎಲ್ಲರೂ ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಎರಗಿ ಬೀಳಬಹುದು ಎಂದು. ಮೊದಲನೆ ದಾಳಿಯಿಂದ ತನ್ನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ತನ್ನ ಹೊದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನುಸುಳಿದ. ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮತ್ತೆ ತನ್ನ ತಲೆ ಹೊರ ಹಾಕುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ದೂರವಾಣಿಕರೆ ಬಂತು. ಈ ಬಾರಿ ಕರೆಗಂಟೆಯ ಶಬ್ಧ ಜೋರಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಅವನಿಗೆ ಅನ್ನಿಸಿತು.  ಮುಕ್ಕಾಲುಪಾಲು ಈ ಕರೆ ಕಾ ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ  ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಒಬ್ಬರೂ ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಚಲಿಸಲಿಲ್ಲ. ಷ್ವಾರ್ಟ್ಸರ್ ಕರೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ. ಸುಮಾರು ಸಮಯ ಒಂದು ಉದ್ದವಾದ  ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡು ನಂತರ ಮೆತ್ತಗೆ "ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ತಪ್ಪಾಗಿದೆ. ಇದು ನನಗೆ ಮುಜುಗರದ ಸಂಗತಿ. ನನ್ನನ್ನು ಇಕ್ಕಟ್ಟಿಗೆ ಸಿಗಿಸಿದ್ದೀರಿ. ಕಛೇರಿಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರೆ  ಕರೆ ಮಾಡಿ ಹೇಳಿದರೆ? ಆಶ್ಚರ್ಯ,ಆಶ್ಚರ್ಯ. ಈಗ ನಾನು ಮೋಜಣಿದಾರರಿಗೆ ಹೇಗೆ ವಿವರಿಸಲಿ?"
ಕಾ ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡ. ಆಹಾ, ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಸಂಸ್ಥಾನ ನನ್ನನ್ನು ಮೋಜಣಿದಾರನ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಒಂದು ಕಡೆ ಅದು ನನಗೆ ಪೇಚಿನ ಸಂಗತಿ. ಏಕೆಂದರೆ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇರುವ ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳು ಗೊತ್ತಾಗಿದ್ದು, ನನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಸಮತೋಲನೆ ಮಾಡಿ ಸ್ಪರ್ಧೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ದೃಷ್ಠಿಯಿಂದ ನೋಡಿದರೆ ಅದು ಅನುಕೂಲಕರವೆ ಸರಿ. ಏಕೆಂದರೆ ಸಂಸ್ಥಾನ ನನ್ನ ದಕ್ಷತೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆ ಕಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ ನನಗೆ ನಾನು ಊಹಿಸಿದ್ದಕಿಂತ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಯಾರಾದರೂ ಬೌಧ್ದಿಕ ಮೇಲರಿಮೆಯಿಂದ ನನ್ನನ್ನು ಕೆಲಸದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಹದ್ದುಬಸ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಎಂದು ಆಲೋಚಿಸಿದರೆ  ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೆ ವಂಚಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಷಯ ಮನವರಿಕೆಯಾದ ತಕ್ಷಣ ಅವನ ಮೈ ಜುಂ ಎಂದಿತು. ಅಷ್ಟೆ.

(ಅನುವಾದ: ಎಂ. ಪಿ. ರಾಜೇಂದ್ರ) Translation: Dr. M.P. Rajendra
Read by: Sanju Lamani

किल्ला
(उतारा)

१. आगमन

के. तिथे पोहोचला तेव्हा दिवस मावळून खूप उशीर झाला होता व अंधार दाटला होता. हिमवर्षाव झाला होता व गाव बर्फाखाली दडलं होत. किल्ला जिथे होता, ती टेकडी दिसेनाशी झाली होती. किल्ल्याच्या भोवताली धुकं  दाटलं होत व काळोख पसरला होता. एवढामोठा किल्ला तिथे आहे, ही गोष्ट जाणवून द्यायला प्रकाशाचा मागमूसही तिथे नव्हता. हमरस्त्यावरून गावाकडे जाणाऱ्या  लाकडी पुलावर, समोर रिक्त भासणाऱ्या परिसराकडे पहात के. बराच वेळ उभा होता.
मग रात्र घालवण्यापुरता एखाद्या विश्रामगृहाच्या शोधात तो निघाला. तिथल्या एकुलत्या एका अतिथीगृहात अजूनही जाग होती. इतक्या उशिराने आलेल्या अतिथीला पाहून अतिथीगृहाचा व्यवस्थापक चपापला व थोडासा भांबावला. भाड्याने द्यायला एकही खोली शिल्लक नव्हती. म्हणून त्याने अतिथीला दिवाणखान्यात गोणपाटावर झोपण्याची अनुमती दिली. के. ने हे मान्य केले. काही शेतकरी अजूनही बिअर पीत बसले होते. परंतु कुणाशीच गप्पा मारण्याची त्याला इच्छा नव्हती. के. स्वतः जाऊन पोटमाळ्यातून गोणपाट घेऊन आला, व ते शेकोटीजवळ आंथरून त्यावर पहुडला. शेकोटीची ऊब होतीच, शेतकरीही चिडीचूप झाले होते. आपल्या थकलेल्या डोळ्यांनी त्याने जरावेळ त्यांना पुन्हा न्याहाळले. मग त्याचा डोळा लागला.
पण त्यानंतर थोड्याच वेळात त्याला कुणीतरी जागं केलं. तिथे गृहव्यवस्थापकासोबत एक युवक उभा होता.  त्याचा पेहराव शहरी होता. निमुळते डोळे व ठळक भुवया यामुळे चेहऱ्यावरचे हावभाव  अभिनेत्याचे होते. शेतकरीही अजून तिथेच होते. अधिक स्पष्ट दिसावे, व नीट ऐकू यावे, म्हणून त्यापैकी काहीजणांनी आपआपल्या  खुर्च्या फिरवून घेतल्या होत्या. युवकाने के. ची झोपमोड केल्याबद्दल मोठ्या विनयशीलतेने माफी मागितली व आपण किल्ल्याची देखरेख करणाऱ्या  कास्टेलानचे* सुपुत्र, अशी आपली ओळख करून दिली. हे गाव किल्ल्याच्या हद्दीतलं आहे. इथला प्रत्येक रहिवाशी किंबहुना इथे रात्र घालवणारा प्रत्येकजण एकप्रकारे किल्ल्यातच वास्तव्य करतो, असे त्याने पुढे स्पष्टीकरण दिले. “किल्ला ज्यांच्या मालकीचा आहे, त्या सरदारांच्या, लेखी परवानगीविना कुणीही इथं राहणं ही गोष्ट नामंजूर आहे. बहुधा तुमच्याजवळ अशी परवानगी नाही, व असलीच, तर तुम्ही ती मला अजून दाखवलेली नाही,” असेही तो पुढे म्हणाला. 
के. आता उभं राहण्याच्या तयारीत उठून बसला होता. आपले विखुरलेले केस त्याने हाताने नीट केले होते. जमिनीवर बसल्याबसल्याच तिथे जमलेल्या लोकांकडे वर पहात तो म्हणालाः “वाट चुकून असा मी कोणत्या गावात पोहोचलोय? इथे एक किल्ला आहे का?”
“अर्थातच!” युवक सावकाश म्हणाला, तेव्हा के. च्या वरच्या बाजूला बसलेल्या एकदोघांनी माना डोलावल्या. “किल्ला सरदार वेस्टवेस्ट यांच्या मालकीचा आहे.”
“आणि इथे वस्तीला राहायचं असेल, तर परवानगी लागते का?” के. ने विचारले. तत्पूर्वी ऐकलेल्या सूचना आपण स्वप्नात तर ऐकल्या नाहीत ना, याची के.ला एकदा खात्री करून घ्यायची होती.
“परवानगी असायलाच हवी”, उत्तर मिळालं. “की परवानगीची गरज नाही?” असं हात पसरून त्या युवकाने व्यवस्थापकाला व तिथे जमलेल्या पाहुण्यांना विचारलं, तेव्हा  ते के.च्या दृष्टीने कष्टप्रदच होतं.
“मग मला स्वतः जाऊन परवानगी आणायला हवी.” अंगावरचं पांघरूण ढकलून देत, उठून उभं राहण्याच्या पवित्र्यात के. जांभई देत म्हणाला.
“हो, पण कुणाकडून आणणार परवानगी?” युवकाने विचारलं.
“अर्थात सरदार महोदयांकडून.” के. म्हणाला. “मला दुसरा पर्याय उरलेला  नाही.”
“आता, मध्यरात्र उलटलेली असताना, सरदारांकडून परवानगी आणणार?” असे म्हणत युवक एक पाऊल मागे सरला.
“ते शक्य नाही का?” के. ने शांतपणे विचारलं. “मग तुम्ही मला कशासाठी उठवलंत?”
मग मात्र तो युवक भयंकर संतापला. “भटक्या माणसाचं उद्धट वागणं!” तो ओरडला. “सरदारांच्या प्रतिनिधींसमोर अदबीने वागायला शिका! मी तुम्हाला उठवलं, ते तुम्ही ताबडतोब हा सरदारी प्रदेश (हे संस्थान) सोडून हद्दपार निघून जा, हा  हुकूम फर्मावण्याकरिता.”
“पुरे झाली थट्टा.” के. ऐकू येण्याइतपत हळू आवाजात म्हणाला, व पुन्हा अंथरुणावर पडत अंगावर पांघरूण ओढून घेत म्हणाला: “हे बघ तरुण मुला, तोंड सांभाळ. तू जरा जास्तीच बोलतोयस. उद्या सकाळी मी तुझ्या वागण्यावर आक्षेप नोंदवणार आहे. साक्षीदारांची मला गरज वाटली, तर हा व्यवस्थापक व इथे बसलेले सद्गृहस्थ साक्ष देतीलच. किंवा ही गोष्ट जाणून घ्या, की सरदारांच्या हुकुमावरून इथे आलेला मी जमीन सर्वेक्षक आहे.
माझे मदतनीस सगळी साहित्य सामुग्री घेऊन माझ्या पाठोपाठ उद्या गाडीने पोहोचतील. मला स्वतःला बर्फाळ प्रदेश पायी तुडवण्यात गंमत येते, ती गमवायची नव्हती. अनेकदा मी वाट चुकलो, याचा मला खेद वाटतो. पण केवळ त्यामुळे मला इथे पोहोचायला एवढा उशीर झाला. किल्ल्यात हजेरी लावायला आता खूप उशीर झालाय, हे तुम्ही सांगायच्या आधी मला स्वतः ठाऊक होतं. म्हणूनच मी  इथे या अतिथिगृहात वस्तीला राहिलो, तर इथेही तुम्ही मला - अगदी मवाळ शब्दात सांगायचं झालं तर - तुमच्या उद्धट वागणुकीने स्वस्थ राहू दिलं नाहीत. आता माझी स्पष्टीकरणे संपली. शुभरात्री लोकहो! के. ने शेकोटीकडे कूस वळवली.
“जमीन सर्वेक्षक?” त्याच्या पाठीमागे कुणीतरी चाचरत विचारलं, त्यानंतर सारं शांत झालं. पण युवकाने स्वतःला पट्कन् सावरलं व के.ची झोपमोड होऊ नये याची खबरदारी घेत, व्यवस्थापकाला  मात्र ऐकू जाईल इतक्या दबक्या आवाजात म्हणाला, “मी फोन करून विचारून घेतो.” “काय? या ओसाड प्रदेशातील गावातल्या अतिथिगृहात  टेलिफोन आहे? बऱ्याच सुखसोयींनी संपन्न दिसतंय हे गाव. इथली एकेक गोष्ट पाहता के. ला अचंबा वाटत होता. पण गावाचं एकंदरित स्वरूप पाहता त्याला हे अपेक्षित होतं. टेलिफोन आपल्या डोक्याच्या वरच्या बाजूला आहे, हे के. ला दिसलं. तो अर्धवट झोपेत असल्यामुळे त्याचा या गोष्टीकडे कानाडोळा झाला होता. आता त्या युवकाने फोन करायचा झालाच, तर के. ची झोप मोडणारच होती. आता प्रश्न इतकाच होता, की के. ने त्याला टेलिफोन करू द्यावा की नाही? के. ने त्याला संमती द्यायची, असं ठरविलं. मग झोपी गेलेल्याचा आव आणण्यात काहीच अर्थ उरला नव्हता म्हणून तो उताणा झाला. शेतकरी आता शरमिंदे होऊन, घोळका करून एकमेकात कुजबुजत होते, की जमीन सर्वेक्षकाने  इथवर येणं  ही काही साधीसुधी गोष्ट नव्हती. तेवढ्यात स्वयंपाकघराचं दार उघडलं, व व्यवस्थापकाच्या सहचारिणीची धष्टपुष्ट मूर्ती दारात उभी ठाकली. व्यवस्थापक त्यांना   काही सांगायला म्हणून टाचा उंचावून पावलांवर अलगद चालत तिथल्या लोकांपर्यंत पोहोचला. आणि आता टेलिफोनवरच्या संभाषणाला सुरुवात झाली. खुद्द कास्टेलान गाढ झोपला होता. मात्र श्रीयुत फ्रिट्झ नामक एक उपकास्टेलान कामावर हजर होता.
युवकाने श्वार्त्सर या नावाने आपली ओळख करून दिली व आपल्याला के. कसा व कोणत्या अवस्थेत सापडला, ते नमूद केलं. तिशीतला इसम, अंगावर वस्त्रांची  लक्तरे, उशाशी इवलसं दप्तर घेऊन के. एका गोणपाटावर आरामशीर झोपला होता. थोड्या अंतरावर एक वेताची छडी पडली होती. सहाजिकच त्या युवकाला त्याचा संशय आला. व्यवस्थापकाला आपल्या कर्तव्याचा विसर पडला होता हे उघड होतं. त्यामुळे या गोष्टीच्या मुळाशी जाणं, ही श्वार्त्सरची जबाबदारी बनली. आपली झोपमोड, सुनावणी,  संस्थानिकांच्या  वतीने आपल्याला दिला गेलेला हद्दपार होण्याचा आदेश, दाखवला गेलेला धाक, सगळंच के. ला अपमानास्पद वाटत होतं. आणि सरतेशेवटी पाहता हे रास्तच होतं, कारण संस्थानिकांनी (सरदारांनी) बोलावणं पाठवलेला आपण जमीन सर्वेक्षक आहोत, असा के. ने दावा केलेला होता. आता यात कितपत तथ्य आहे हे आपल्या कार्यालयीन यंत्रणेतर्फे शोधून काढणं आवश्यक होतं. म्हणून जमीन सर्वेक्षकाचं आगमन अपेक्षित आहे का? ही माहिती संस्थानाच्या मुख्य कचेरीतून मिळवून मला फोनवरून ताबडतोब कळवा, अशी श्रीयुत फ्रिट्झ यांना श्वार्त्सरने विनंती केली.
मग शांतता पसरली. तिथे फ्रिट्झ माहिती मिळवत होता व इथे उत्तराविषयी उत्सुकता वाढत होती. के. तसाच पडून राहिला. त्याने कूसही बदलली नाही. त्याच्या चेहर्यावर कुतुहल नव्हतं. तो नुसता मख्ख समोर पहात राहिला. श्वार्त्सरच्या बोलण्यातली चीड व सावधगिरी  त्याच्या लक्षात आली होती व त्यावरून श्वार्त्सर सारख्या निम्नपातळीवरील सेवकांनाही सहज प्राप्त होणाऱ्या किल्ल्यातील मुत्सद्देगिरीच्या शिक्षणाची झलक मिळाली होती. त्याउप्पर कामसूपणातही कुठे काही कमी नव्हतं. मुख्य कार्यालयाला रात्रपाळी होती. आणि बहुधा उत्तर लवकर मिळणार होतं, कारण फ्रिट्झचा फोन लगेच वाजला. ही बातमी अगदी जेवढ्यास तेवढी असावी, कारण श्वार्त्सरने संतापून लगेच रिसीव्हर आदळून फोन बंद केला.
“मी सांगत होतो ना? जमीन सर्वेक्षकाचा प्रश्नच उद्भवत नाही. हा एक ढोंगी, थापाड्या भटक्या आहे. कदाचित त्याहूनही वाईट असेल!” तो ओरडला. क्षणभर के.ला वाटलं की तिथे उपस्थित असलेले श्वार्त्सर, शेतकरी, व्यवस्थापक व त्यांची सहचारिणी, सगळेच आपल्यावर झडप घालणार. 
निदान त्यांचा पहिला रोष डावलण्याकरिता के. ने आपल्या पांघरुणाखाली आसरा घेतला, व मग हळूच पुन्हा डोकं वर काढलं. तेवढ्यात पुन्हा एकदा फोन वाजला व के. ला तो खणाणल्यासारखा वाटला. या वेळी फोनचा संबंध के.शी असणं जवळजवळ अशक्यच होतं. तरीही सगळेजण जागच्या जागी खिळून राहिले व श्वार्त्सर फोनपाशी परतला. त्याने फोनवरून लांबलचक स्पष्टीकरण ऐकून घेतलं व मग हळूच म्हणाला, “म्हणजे चूक झाली? हे मला अजिबात आवडलेलं नाही. मुख्य कार्यवाहकांनी स्वतः फोन केला? उत्तम. अतिउत्तम. पण मी आता जमीन सर्वेक्षक महोदयांची समजूत कशी काढू?
के. कान देऊन ऐकत होता. किल्ल्याने त्याला जमीन सर्वेक्षक नेमले होते तर. किल्ल्याकडे त्याच्या विषयीची इत्थंभूत माहिती होती, व सत्ता आपल्याच हातात राहणार, हे किल्ल्यावरच्या वरिष्ठांना ठाउक होतं, म्हणूनच हसतहसत त्यांनी ही लढाई स्वीकारली होती, त्यामुळे ही बातमी के. करिता फारशी चांगली नव्हती. पण दृष्टिकोन बदलला, तर हे त्याच्या पथ्यावर पडत होतं, कारण किल्ल्यावरचे वरिष्ठ आपल्याला कमी लेखतात, त्यामुळे आपल्या अपेक्षेपेक्षा अधिक स्वातंत्र्य आपल्याला मिळेल, या त्याने आपल्या मनात केलेल्या कल्पनेला दुजोरा मिळत होता. बऱ्याच विचाराअंती दिलेल्या या जमीन सर्वेक्षकाच्या नेमणुकीमुळे ते त्याला सतत आपल्या दबावाखाली ठेवतील असा जर कुणाचा समज असेल, तर त्यांचा समज खोटा ठरणार होता. के. ला जराशी धास्ती वाटत होती, इतकंच. 

---
* कास्टेलान: मध्ययुगीन काळात  मध्य हाय जर्मन भाषेत किल्लेदाराला कास्टेलान म्हणत. मूळ शब्दाची उत्पत्ती लॅटिन असून,  बर्याचशा युरोपीय देशात  त्या काळात हा शब्द प्रचलित होता.

(भाषांतर: अन्वया सरदेसाई) Translation: Dr. Anvaya Sardesai
Read by: Mayuresh Naralkar

බලකොටුව  
(උපුටා ගැනීමකි)

1. සම්ප්රාප්තිය

කේ පැමිණෙන විට හොදටම හවස් වී තිබුනි. ගම්මානය ඝන හිම තට්ටුවකින් වැසී තිබුනි. අවට පැතිරී තිබුණු ඝන අදුර හා මීදුම නිසා මාළිඟාව නෙපෙනුන අතර ඒ මහා බලකොටුවෙහි සේයාවක් පෙනෙන තරමටවත් මද ආලෝකයක් නොතිබුණි. ප්රධාන මාර්ගයේ සිට ගමට පිවීසීමට ඇති ලෑලි පාලම මත සිටිගෙන සිටි කේ බොහෝ වේලාවක් පෙනෙන්නට තිබෙන හිස් අවකාශයෙහි ඉහළට දෑස් යොමා සිටියේය. රාත්රිය ගතකිරීමට නවාතැන්පලක් සොයා ගැනීමට ඔහු ගමන් කළේය. තානායම තවමත් අවදියෙන් තිබුණු නමුත් කුළියට දීමට තවත් කාමර නොතිබුණු බැවින් තමා විමතියට හා ව්යාකූලත්වයට පත්කළ පමා වී පැමිණි අමුත්තා වන කේ හට තානායමේ පිදුරු ගෝනියක් මත නිදා ගැනීමට සැළැස්වීමට තානායම්කරුට අවශ්ය විය. ගොවියන් කිහිප දෙනෙකු තවමත් බීර පානය කරමින් සිටි නමුත් කිසිවෙකු සමඟවත් කතා කිරීමට අකමැති වූ ඔහු සොල්දරයේ තිබිණු පිදුරු ගෝනියක් තනිවම ගෙනවිත් උදුන අසල වැතිරුණි. එහි උණුසුම තිබුණු අතර ගොවීන් නිහඩ විය. ඒ වගේම ඔහු විඩාපත් ඇස් දෙකෙන් මදක් ඔවුන්ව පරීක්ෂා කළ පසු නින්දට වැටුණි.
එහෙත් එයින් මද වේලාවකට පසු ඔහු අවදි විය. නගරයේ විලාසිතාවකින් සැරසී, කුඩා දෑස් හා ඝණ ඇහිබැමි සහිත නළුවෙකුගේ වැනි කඩවසම් මුහුණක් ඇති තරුණයෙකු තානායම්කරු සමඟ ඔහු අසල සිටගෙන සිටියේය. ගොවීන් තවමත් එහි සිටි අතර ඔවුන් අතරෙන් කිහිප දෙනෙක්ම සිද්දිය හොදින් දැක බලා ගැනීමට තම ඇදිපුටු අනෙක් පසටම හරවාගෙන සිටියෝය. තරුණ මිනිසා කේ අවදි කිරීම පිළිබදව ඉතා විනීත ලෙස සමාව ඇයැද සිටි අතර තමා මාළිගාවේ මුරකරුගේ පුත්රයා ලෙස හදුන්වා දුන්නේය. ‘‘මේ ගම අයිති මාළිගාවට, ඒ නිසා කවුරු හරි කෙනෙක් මේ ගමේ ජීවත්වෙනව නම් හරි රාත්රියක් ගතකරනව නම් හරි ඒ කෙනා එක්තරා විධියකින් මාළිගාවෙ ජීවත් වෙනවා එහෙම නැත්නම් මාළිගාවෙ රාත්රිය ගතකරනවා. භයානක අත්දැකීමක් ලබන්නෙ නැතිව කිසිම කෙනෙක්ට එහෙම කරන්න අවහිරයක් නැහැ. ඒත් ඔබට ඒවගේ අත්දැකීම් ලැබිල නැතිව ඇති, එහෙමත් නැත්නම් ඒව අඩුතරමෙ පෙනිල නැතිව ඇති.’’ ඔහු පැවසුවේය. 
‘‘මොන ගමට ද මම මේ ඇවිත් ඉන්නෙ? මෙහෙ මාළිගාවක් තියනවද?’’ යන්තමින් කෙළින්වී කොණ්ඩය අතින් පිරිමැද්ද කේ පහළ සිටින මිනිසුන් දෙස බලා ඇසුවේය. ‘‘ඇත්තවශයෙන්ම කියනවනම්...’’ අතරින් පතර කෙනෙක් කේ දෙසට හිස වනද්දී තරණයා සෙමින් කතාකිරීම ඇරඹුවේය. ‘‘මේ වෙස්ට්වෙස්ට් කවුන්ට්වරයගෙ බලකොටුව.’’
‘‘මෙහෙ රාත්රිය ගතකරන්න නම් අනිවාර්යයෙන්ම අවසර තියෙන්න  ඕනෙද?’’ කලින් පැවසූ දේ බලාපොරොත්තු නොවූවක් මෙන් කේ ඇසුවේය. 
‘‘අනිවාර්යයෙන් අවසර තිබිය යුතුයි.’’ යන්න පිළිතුර වූ අතර එය කේට මහත් සරදමක් විය.
‘‘අවසරයක් තිබුනෙ නැත්තම් එහෙම?’’ තරුණයා අත දිගුකර තානායම් හිමිකරු සහ අනෙකුත් අමුත්තන්ගෙන් ඇසුවේය.
‘‘එහෙම නම් මම අවසර ගන්න ඕනැ.’’ නැගිටින්නට අවශ්ය වූවා සේ බ්ලැන්කට්ටුව පසෙකට දමා කේ. පැවසුවේය.
‘‘ඔව්, ඒත් කාගෙන්ද?’’ 
‘‘කවුන්ට්වරයාගෙන්. වෙන කරන්න දෙයක් නෑනෙ.’’ කේ පැවසුවේය.
‘‘මේ මම කවුන්ට්වරයගෙන් අවසර ගන්න?’’ තරුණයා මහ හයියෙන් පවසමින් පියවරක් පසුපසට තැබුවේය.
‘‘ඇයි එහෙම බැරිද?’’ කේ සන්සුන්ව ඇසුවේය. ‘‘එහෙම නම් මොකටද මාව අවදි කළේ?’’
නමුත් තරුණයාට දැන් නම් තදින්ම යකා ඇවිස්සුනේය. ‘‘පාදඩ පුරුදු.’’ ඔහු කෑ ගැසුවේය. 
‘‘කවුන්ට්වරයාගේ නිලධාරීන්ට ගරුකරනවා. මම ඔබව අවදිකලේ මේ සීමාවෙන් ඔබ වහාම පිට විය යුතු බව දැනුම් දීමට.’’
‘‘විහිළු ඇති.’’ සැලකිය යුතු සාමකාමී බවකින් පැවසූ කේ වැතිර බ්ලැන්කට්ටුව පොරවා ගත්තේය. 
‘‘ඔබ ටිකක් දුරට යනවා වැඩියි තරුණයා. මම ඔබේ හැසිරීම ගැන හෙට බලා ගන්නම්. මට ඒකට සාක්ෂි අවශ්යවෙන නිසා තානායම් අයිතිකරුයි මේ අනික් මහත්වරුයි ඒ ගැන වග බලාගනීවි. ඒවගේම තව මට කියන්න  ඕන කවුන්ට්වරයා එව්ව මිනින්දෝරුවා මම බව. මගේ සහයකයො හෙට උපකරණත් රැගෙන රථයෙන් ඒවි. හිමේ ඇවිදගෙන යන එක මග ඇරගන්න මට  ඕන වුනේ නැහැ. අවාසනාවට මම කිහිප වතාවක්ම අතරමග නැවතුන නිසා මෙහෙට ලඟාවෙද්දි හොදටම ප්රමාද වෙලා. ඒ නිසා මාලිගාවට වාර්තා කිරීමට ප්රමාද වැඩි බව ඔබ උපදෙස් දෙන්න කලින් ඉදලම මම දන්නවා. ඒ හින්ද තමයි මම මෙතන ඔබගේ අශීලාචාර බාධා කිරීම් හමුවෙ රාත්රිය ගත කිරීමෙන් තෘප්තිමත් වන්නෙ. එතනින් මගේ පැහැදිලි කිරීම අවසන්. සුභ රාත්රියක් මහත්වරුනි."
කේ. උදුන දෙසට හැරුනේය. ‘‘මිනින්දෝරුවා’’ ඔහුගේ පසුපසින් දෙගිඩියාවෙන් යුතුව පවසනු ඇසුනු අතර මද වෙලාවකින් සාමාන්ය නිහඩතාවය ඇතිවිය. නමුත් තරුණයා ඉක්මනින්ම තමන්ව සනසවා ගත් අතර ‘‘මම දුරකතනයෙන් ඇමතුමක් දීල විමසා බලන්නම්.’’ යනුවෙන් කේ ගේ අවධානය යොමුවන තරම් ශබ්දයකින් තානායම්කරු දෙසට හැරී පැවසුවේය. කෙහොමද මේ ගමේ දුරකතනයක් තියෙන්නෙ? ඇත්තෙන්ම එහෙම එකක් තිබුනා." කේ පුදුම වුනත් ඔහු සමස්තයක් ලෙස එය අපේක්ෂාවෙන් සිටියේය. දුරකතනය කේ. ගේ හිසට උඩින් තිබුනු අතර ඔහුගේ අධික නිදිමත නිසා එය ඔහුට මග හැරුණි. තරුණයාට දුරකතන ඇමතුමක් ගැනීමට අවශ්යවූවා නම්, නිදාගැනීම කේගේ පරම කැමැත්ත වූ නිසා, ඔහුට එසේ කිරීමට නොහැකි වූයේය. ඔහුට දුරකතන ඇමතුම ලබා ගැනීමට ඉඩ දෙනවාද යන්න පිළිබදව කේ සිතුවේය. අවසානයේ ඔහු ඉඩ ලබා දීමට තීරණය කළේය. නමුත් ඇත්තෙන්ම ඉන්පසු නිදාගැනීමෙන් පලක් නැත. ඔහු උඩුබැලි අතට වැතිරුනේය. ගොවීන් ලැජ්ජාශීලී ලෙස සාකච්ඡා කරන අයුරු ඔහුගේ නෙත ගැටුනි: මිනින්දෝරුවරයාගේ පැමිණීම සුළු කාරණයක් නොවේ. මුළුතැන්ගෙයි දොර විවර වූ අතර ගෙහිමි කාන්තාවගේ දැවැන්ත ශරීරය දොර වැසෙන ආකාරයෙන් සිටගත් බැවින් තානායම්කරු ඇයට කාරණය දැනුම් දීමට ඇගිලි තුඩුවලින් ඇය දෙසට පියනැගුවේය. 
ඔහු දුරකතන සංවාදය ඇරඹුවේය. මාළිගාවේ ප්රධාන මුරකරු නින්දෙහි සිටි අතර, එක් උප මුරකරුවෙක්, නැතහොත් උපමුරකරුවන්ගෙන් කෙනෙකු වන ෆ්රිරස්ට් මහත්මයෙකු දුරකතනයට පිළිතුරු ලබා දුන්නේය. තමන් ෂ්වාත්සර් ලෙස හදුන්වාදුන් තරුණ මිනිසා අවුරුදු තිස්ගණන්වල පසුවන වැරහැලි ඇදගත් තානායමෙහි පිදුරු ගෝනියක් උඩ කුඩා ගමන් මල්ලක් හිසට තබාගෙන ගැටවැටුනු සැරයටියක් අතැතිව සිටි කේ. නම් මිනිසා සොයාගත් ආකාරය විස්තර කලේය. ඇත්ත වශයෙන්ම දැන් ඔහුව සැකයට භාජනය වී ඇති අතර තානායම්කරු පැහැදිලිවම ඔහුගේ රාජකාරිය පැහැර හැර ඇති බැවින් කාරණය සහමුලින්ම පාලනය කිරීම ෂ්වාත්සර්ගේ රාජකාරිය වී ඇත. අවදි වීම, ප්රශ්න ඇසීම් වලට ලක්වීම, භූමියෙන් පලවා හරින බවට කරන රාජකාරිමය තර්ජනය කිරීම් වැනි අකාරුණිකකම් වලට කේ.ට මුහුණ දීමට සිදුවී ඇත. ඔහු කවුන්ට්සාමිවරයා විසින් පත්කරන ලද මිනින්දෝරුවෙකු බව කියා සිටි නිසා අවසානයේ පෙනෙන්නට තිබුණ  ආකාරයට නම් එය නිවැරදි විය.  අනන්යතාවය තහවුරු කරගැනීම අවම වශයෙන් රාජකාරි මට්ටමින් කළයුතු වූ නිසා මෙවැනි මිනින්දෝරුවෙකු අපේක්ෂාවෙන් සිටිත්ද යන්න මධ්යම කාර්යාලයෙන් විමසන ලෙස ෂ්වාත්සර් ෆ්රිස්ට් මහත්මාගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. ඉන්පසු සියල්ල නිහඩ විය. ෆ්රිස්ට්ගේ විමසුමෙහි පිළිතුර ලැබෙන තුරු ඔවුහු බලාසිටියහ. කේ. අනෙක් පසට නොහැරී කුතුහලයෙකින් තොරව ඉදිරියට දෑස් යොමා පෙර පරිදිම සිටියේය. කුරිරුබව මෙන්ම ආරක්ෂාකාරීත්වය සම්මිශ්රණය වුනු ශ්වාත්සර්ගේ කතන්දරය එවැනි කුඩා මිනිසුන්ට පවා මාළිගාවෙන් පහසුවෙන් ලබාගතහැකි රාජ්යතාන්ත්රික අධ්යාපනය පිළිබදව වැටහීමක් ඔහුට ලබා දුන්නේය. මධ්යම කාර්යාලය රාත්රී රාජකාරියේ නිරතව සිටි බැවින් ඔවුන්ගේ කාර්යක්ෂම බවේ පවා කිසිම අඩුවක් නොතිබුනේය. ෆ්රීට්ස් ඉක්මනින්ම නැවතත් ඇමතුමක් ගත් නිසා පෙනෙන විදියට පිළිතුර ඉක්මනින්ම ලැබී තිබුනි. ෂ්වාත්සර්  තරහෙන් දුරකතන රිසිවරය තැබූ නිසා මෙම වාර්තාව ඉතා කෙටි බව පෙනුනි. 
’‘මම උඹට කිව්වා.’’ ඔහු ගිගුරුවේය. ‘‘ මින්න්දොරුවෙකුගේ සළකුණක්වත් නැහැ. පහත් බොරුකාර පාදඩයා. තවත් කරදරකාරයෙක් වෙන්න පුළුවන්.’’ මොහොතකින් ෂ්වාත්සර්, ගොවියො, තානායම් හිමිකරු සහ හිමිකාරිය ඇතුළු සියළුදෙනාම කේ වෙත කඩාපැන්නේය. පළමු ප්රහාරයෙන් වැළකීම සදහා ඔහු ආවරණය යටට රිංගා ගත්තේය. ඉන්පසු දුරකතනය නැවත නාද වූ අතර කේට එය මහත් පිටුවහලක් විය. ඔහු සෙමෙන් ඔළුව එලියට දා බැලූවේය. එය කේ සම්බන්ධ දෙයක් නොවන බව පෙනුනත් සියල්ලෝම නිශ්චල වූ අතර ෂ්වාර්ත්ස් නැවතත් දුරකතනය වෙතට හැරුණි. දිග විස්තර කිරීමට සවන්දුන් ඔහු ‘‘ වැරදීමක්ලූ’’ යනුවෙන් කෙටියෙන් පැවසුවේය. ‘‘ඒක මට හරිම අපහසුතාවයක්. කාර්යාලයේ ප්රධානියද කොහෙද ඇමතුම ලබා දුන්නෙ. හරිම අමුතුයි. හරිම අමුතුයි. කොහොමද මම මේක මිනින්දෝරුවරයට පැහැදිලි කරන්නේ.’’
කේ සවන්දුන්නේය. දැන් ඉතින් මාළිගාව ඔහුව මිනින්දෝරුවරයා බවට පත්කර ඇත. මාළිගාව ඔහු ගැන දැනගත යුතු සියල්ල දැනගෙන ඇති බැවින් එක අතකින් මෙය ඔහුට අවාසි සහගතය. මෙම අවස්ථාව ශක්තිමත් කිරීම සදහා ඔහු සටන සිනහවකින් භාරගත්තේය. කෙසේ වෙතත් ඔහු බලාපොරොත්තු වූවාට වඩා ඔහුට නිදහස තිබීම හා ඔහුව අවතක්සේරුවට ලක්වීම අනෙක් අතින් ඔහුට වාසිදායක විය. ඒ වගේම කෙනෙක් විශ්වාස කරනව නම් මිනින්දෝරුකම ඇත්ත වශයෙන්ම උසස් බුද්ධිමත් ලෙස පිළිගන්නව නම් කෙනෙක්ට පුළුවන් ඔහුව සදාකාලිකවම භීතියට පත් කරන්න. කෙනෙක් වරදවා වටහා ගත්තේ නම් ඔහුව සම්පූර්ණයෙන්ම යටත් කරගන්න හරිම පහසුයි. ඒක තමයි සිද්ධ වුනේ.

(පරිවර්තනය: යශෝදරා හපුගොඩආරච්චි) Translation: Yashodara Hapugodaarachchi
Read by: Indima Rajapaksha

கோட்டை 
(ஒரு பகுதி)

வருகை

கா. வந்து சேர்ந்த போது மாலையாகிவிட்டது. கிராமம் கடும் பனியால் மூடியிருந்தது. மூடுபனியும் இருளும் சூழ்ந்திருந்ததால் கோட்டை இருந்த மலை தெளிவாக தெரியவில்லை; கோட்டை அங்கு இருப்பதின் அடையாளமாக ஒளியின் ஒரு மின்மினிப்பு கூட கண்ணிற்க்குத் தென்படவில்லை. கா. வெகு நேரம் பிராதான சாலையிலிருந்து கிராமத்துக்குச் செல்லும் மரப்பாலத்தின் மேல் நின்று கொண்டு எதிரே இருந்த மாயையான வெட்டவெளியை வெறித்துப் பார்த்துக் கொண்டிருந்தான்.
பிறகு இரவு தங்குவதற்கான இடத்தை தேடினான்; விடுதி திறந்திருந்தது, ஆனால் அங்கு அறை ஒன்றும் காலி இல்லை. தாமதமாக வந்த விருந்தாளியை குழப்பத்துடன் பார்த்த விடுதியின் உரிமையாளர், அவனை வரவேற்பறையிலேயே ஒரு வைக்கோல் பையைப் போட்டு படுக்க அனுமதித்தார். கா. வும் அதற்க்கு ஒப்புக்கொண்டான். சில கிராம விவசாயிகள் இன்னும் பீயர் குடித்து கொண்டிருந்தார்கள். கா. யாரிடமும் பேச விரும்பவில்லை. பரண் மேல் இருந்த வைக்கோல் பை ஒன்றை எடுத்து, ஹீட்டர் அருகே விரித்து படுத்துக் கொண்டான். ஹீட்டர் அருகில் சூடு இதமாக இருந்தது; அவன் அமைதியாக இருந்த கிராம மக்களை களைப்பான கண்களால் பார்த்துக் கொண்டே சிறிது நேரத்தில் தூங்கிவிட்டான்.
ஆனால் சிறு வேளைக்குப்பிறகு எழுப்பப்பட்டான். ஒரு இளைஞன் நகரவாசி போல் உடை அணிந்து, நடிகனின் முகத்தைப் போல் அடர்ந்த புருவங்களும், குறுகிய கண்களுமாய் விடுதி உரிமையாளருடன் நின்றிருந்தான். அங்கிருந்த சிலர் நடக்கப்போவதை நன்றாகக் கேட்பதற்கும், பார்ப்பதற்கும் தங்கள் நாற்காலிகளைத் திருப்பி போட்டு உட்கார்ந்துக் கொண்டார்கள். - அந்த இளைஞன் கா. வை எழுப்பியதற்காக மிகவும் பணிவாக மன்னிப்புக் கேட்டான். கோட்டை காவலாளரின் மகன் என தன்னை அறிமுகப்படுத்திக் கொண்டு, பின்னர் கூறினான், “இந்தக் கிரமம் கோட்டைக்குச் சொந்தமானது, இங்கு நிரந்தரமாக வசிப்பவர்களானலும் சரி, ஓரிரவு தங்குபவர்களானாலும் சரி, கோட்டையிலே தங்குவதாக கருதப்படுவார்கள். ஆனால், கோமகனின் அனுமதி இல்லாமல் இங்கு தங்க முடியாது. அத்தகைய அனுமதிச்சீட்டு உங்களிடம் இல்லையா, அல்லது நீங்கள் அதை இவ்விடுதியில் காட்டவில்லையா?”
கா. படுத்த இடத்திலிருந்து ஓரளவு எழுந்து உட்கார்ந்து தலைமுடியை கோதிவிட்டுக் இருவரையும் பார்த்து, "நான் எந்த கிராமத்திற்க்குள் வழி அறியாமல் வந்திருக்கிறேன்? இங்கு கோட்டை இருக்கிறதா?” என்றான்.
"நிச்சியமாக," என்று இளைஞன் மெதுவாக பதிலளிக்கவே, அங்கும், இங்கும் ஒரிரு விவசாயிகள் கா. வின் கேள்விக்குத் தலை அசைத்தார்கள், "இது என் கோமகன் வெஸ்ட்-வெஸ்டினின் கோட்டை.”
கா., கேட்டது கனவல்ல என்று உறுதிப்படுத்த, “இந்த கிராமத்தில் தங்க அனுமதி வேண்டுமா?” என்றான்.
“அனுமதி அவசியம் வேண்டும்.” என்று பதில் அளித்த இளைஞனின் சைகையில் கா. வின் மேல் முரண்பட்ட அவமதிப்பு உணரமுடிந்தது; கையை பார்வையாளர்களிடம் நீட்டியபடி “அல்லது அனுமதி அவசியம் இல்லையா?” என்றான்.
“அப்படியானால் நான் இப்போதே போய் அனுமதி வாங்கி வரவேண்டும்,” என்ற கா., கொட்டாவி விட்டுக் கொண்டே போர்வையை தள்ளியபடி, எழுந்திருக்க முயன்றான்.
“யாரிடமிருந்து வாங்கப் போகிறீர்?” என்று இளைஞன் கேட்டான்.
“ஆளுனரிடமிருந்துதான்”, என்ற கா.,“அதை விட்டால் வேறு வழி இல்லை.”
“இந்த நடு இரவில் ஆளுனரிடமிருந்து அனுமதி வாங்குவதா?” என்று உறக்க கூறியவாரே ஒரு அடி பின் வைத்தான், இளைஞன்.
“ஏன் முடியாதா? பின் ஏன் என்னை எழுப்பினாய்?" என்று கா. நிதானமாக கேட்டான்.
இதைக் கேட்ட இளைஞன், கோபத்தில் துடித்தான். "உங்கள் கீழ்த்தரமான புத்தியை காட்டாதீர்! கோமகனின் அதிகாரத்திற்கு மதிப்பு கொடுத்தாக வேண்டும் என வலியுறுத்துகிறேன்! நீங்கள் உடனடியாக இந்த ஊரை விட்டு சென்று விட வேண்டும், என்று சொல்லத்தான் உங்களை எழுப்பினேன்,” என்றான்.
“போதும் இந்த விளையாட்டெல்லாம்!” என்றான் கா. அமைதியாக. “நீ தேவை இல்லாமல் வரம்பு மீறுகிறாய்,” என்று சொல்லிக்கொண்டே கா. தனது போர்வையை இழுத்து மூடி மீண்டும் படுத்துக் கொண்டு, “நான் உன் நடத்தையைப் பற்றி நாளை புகார் செய்ய வேண்டியிருக்கும். சாட்சிக்கு, தேவைப்பட்டால் விடுதி உரிமையாளரும் இங்கு உள்ளவர்களும் இருக்கிறார்கள்,” என்றான். “ஒரே ஒரு விஷயம் மட்டும் உனக்கு சொல்கிறேன், ஆளுநர் எதிர்பார்க்கும் நில அளவையர் நான் தான்.”
“என்னுடைய உதவியாளர்கள் நாளை வண்டியில் ஆய்வுக் கருவிகளுடன் வருகிறார்கள். நான் பனியில் நடந்து வரும் வாய்ப்பை இழக்க விரும்பவில்லை; ஆனால் எதிர்பாராமல் பல முறை வழி தவறியதால், தாமதமாகிவிட்டது.”
“நீ வந்து அறிவிக்கும் முன்பே எனக்கு நன்றாகத் தெரியும் நேராக கோட்டைக்கு செல்ல மிகவும் தாமதமாகிவிட்டது என்று. அதனால்தான் இன்று இரவு நான் இங்கு தூங்க முடிவு செய்தேன், ஆனால் நீ இங்கு வந்து, -- நாகரிகமாக சொல்ல வேண்டும் என்றால் -- என்னைத் தேவையில்லாமல் தொந்தரவு செய்தாய். நான் சொல்ல வேண்டியது அவ்வளவுதான். குட் நைட், ஜென்டில்மென்” என்ற கா. ஹீட்டரை நோக்கி திரும்பி படுத்தான்.
“நில அளவையரா?” தயக்கமாக கேள்வி அவன் பின் கேட்டது, பின்னர் அமைதி நிலவியது. ஆனால் அந்த இளைஞன் விரைவிலேயே அதே உறுதியுடன் கா. வின் தூக்கத்தைக் கருத்தில் கொண்டு, குரலைத் தாழ்த்தினாலும், தெளிவாகக் கேட்கும் அளவுக்கு, சத்தமாக விடுதி உரிமையாளரிடம், "நான் தொலைபேசியில் விசாரிக்கிறேன்" என்று கூறினான்.
என்னது, இந்த கிராமத்து விடுதியில் தொலை பேசியா? எல்லாமே நன்றாகத் தான் வைத்திருக்கிறார்கள். ஆச்சரியமடைந்தாலும் கா. ஒரு வகையில் அதை எதிர்பார்திருந்தான்.
தொலைபேசி அவன் படுத்திருந்த இடத்தில், தலைக்கு மேல் வைக்கப்பட்டிருந்தது, தூக்க கலக்கத்தில் அதை அவன் கவனிக்கவில்லை.
அந்த இளைஞனுக்கு தொலைபேசி தேவை என்றால், எவ்வளவு நல்ல நோக்கத்துடன் முயற்சி செய்தாலும் கா. வை தொந்தரவு செய்வதைத் தவிர்க்க முடியாது; கா. அதை அனுமதிப்பானா என்பது தான் கேள்வி, அவன் அதை அனுமதிக்க முடிவு செய்தான். தூங்குவது போல் நடிப்பதில் அர்த்தம் இல்லை என்பதால் அவன் இளைஞனை நோக்கி திரும்பினான்.
விவசாயிகள் அனைவரும் நடந்த விஷயத்தைப் பற்றி இணைந்து பேசிக்கொள்வதை அவன் பார்த்தான், நில அளவையரின் வருகை ஒரு சிறிய நிகழ்வு அல்ல. சமையலறையின் கதவு திறக்கப்பட்டது, முழு வாசலையும் அடைத்தப்படி கம்பீரமான உருவம் உடைய உரிமையாளரின் மனைவி நின்றுகொண்டு இருந்தாள்; அவளிடம் என்ன நடக்கிறது என்று கூறுவதற்காக உரிமையாளர் மெதுவாக சத்தமில்லாமல் நடந்து சென்றார்.
தொலைபேசியில் உரையாடல் தொடங்கியது.
கோட்டை காவலாளார் தூங்கிக் கொண்டு இருந்தார்; ஆனால், துணை பாதுகாவலர்களில் ஒரு ஹெர் ஃபிரிட்ஸ் என்பவர் இருந்தார். இளைஞன் தொலைபேசியில் தன்னை ஷ்வார்ட்ஸர் என்று அறிமுகப் படுத்திக் கொண்ட பிறகு, கா. என்ற சுமார் முப்பது வயது மதிக்கத்தக்க, இழிவான தோற்றமுடைய ஒருவர் அமைதியாக ஒரு வைக்கோல் படுக்கையில், ஒரு மிக சிறிய பையை தலையணையாக வைத்துக் கொண்டு, கை எட்டும் தூரத்தில் ஒரு கம்பை வைத்து அயர்ந்து தூங்கிக் கொண்டு இருந்ததை கண்டு பிடித்ததாக விளக்கினான்.
அவன் தோற்றத்தைப் பார்த்தது அவனுக்கு கா. மீது இயல்பாக சந்தேகம் வந்ததாகவும், மேலும் விடுதி உரிமையாளர் தனது கடமையை செய்யாததால், ஷ்வார்ட்ஸர் இந்த விஷயத்தை விசாரிக்க கடமைப்பட்டிருந்தான் என்றும், அவன் கா. வை எழுப்பி, விசாரித்து, கோமகனின் எல்லையை விட்டு உடனே கிளம்பும் படி அவனை எச்சரித்ததாகவும், தான் நியாயமாக கோமகனின் அழைப்பின் பேரில் வந்த நில அளவையர்தான் என்று கா. கோபம் கொண்டதாகவும், தொலைபேசியில் விவரித்தான்.
நிச்சயமாக குறைந்தபட்சம் அவன் அறிக்கையை அதிகாரப்பூர்வமாக உறுதிப்படுத்த வேண்டும் என்பதால் ஷ்வார்ட்ஸர் ஹெர் ஃபிரிட்ஸிடம் மத்திய பணியகத்திலிருந்து நில அளவையர் உண்மையிலேயே எதிர்பார்க்கப்படுகிறாரா என்று விசாரிக்கும்படியும், பதிலை உடனடியாக தொலைபேசியின் மூலம் அறிவிக்கும்படியும் கேட்டுக்கொண்டான்.
பின்னர் அங்கு அமைதி நிலவியது, ஃபிரிட்ஸ் மத்திய பணியகத்தை கூப்பிட்டு விசாரித்துக் கொண்டிருக்கும் போது விடுதியில் எல்லோரும் பதிலுக்காக காத்திருந்தனர். கா. மட்டும் அசையாமல், ஆர்வமில்லாமல் உற்று பார்த்துக் கொண்டு இருந்தான். ஷ்வார்ட்ஸர், தீமை கலந்த விவேகத்தோடு தனது கதையைச் சொன்ன விதம், அவனை போன்ற கோட்டையின் கீழ் நிலைபணியாளர்கள் கூட சாதுரியத்தை எவ்வளவு நன்கு உபையோகிக்கத் தெரிந்தவர்கள் என்பதை அவனுக்கு உணர்த்தியது. அவர்கள் வேலை செய்வதிலும் குறை ஒன்றும் இல்லை. மத்திய அலுவலகம் இரவிலும் சேவை செய்வது மட்டும் அல்லாமல் கேள்விகளுக்கும் உடனடி பதிலும் அளித்தது, எனெனில் ஃபிரிட்ஸிடமிருந்து எதிர்பார்த்துக் கொண்டிருந்த அழைப்பு உடனே வந்தது. பதில் சுருக்கமாக இருந்தது. ஷ்வார்ட்ஸர் ரிசீவரைத் வைத்து விட்டு, கோபமாக, “நான் ஏற்கனவே சொன்னேன். நில அளவையராக இருப்பதற்கான ஒரு அறிகுறி கூட இல்லை! சாதாரண பொய் சொல்லி திரியும் நாடோடி!” இதைக் கேட்டதும் கா. விற்கு ஒரு வினாடி ஷ்வார்ட்ஸர், மற்றும் அங்கிருந்த அனைவரும், விவசாயிகள், விடுதி உரிமையாளர், அவர் மனைவி யாவரும், சேர்ந்து தன் மீது பாயப் போகிறார்கள் என்று பயந்து அவ்வாறு உடலின் மேல் அவர்கள் விழும் அதிர்ச்சியை தவிர்க்க போர்வைக்குள் நுழைந்து கொண்டான்.
அப்போ̀து மீண்டும் தொலைபேசி, கா. விற்கு ஒரு வலியுறுத்தலோடு ஒலித்தது போல் தோன்றியது. அவன் மெதுவாக போர்வைக்குள்ளிருந்து தலையை தூக்கினான். ஆனால் அது திரும்ப கா. வின் விஷயமாக இருக்க வாய்ப்பில்லை என்று நினைத்தாலும் அவர்கள் அனைவரும் அமைதியானார்கள். ஷ்வார்ட்ஸர் மீண்டும் தொலைபேசியை எடுத்தான். வெகு நேரம் கவனத்துடன் கேட்டுக் கொண்டிருந்தான். பிறகு மெல்லிய குரலில் “அப்படியா? தவறா? எனக்கு மிக சங்கடமாக இருக்கிறது. அலுவலக தலைவரே ஃபோன் செய்து சொன்னாரா? விசித்திரம், விசித்திரமாக இருக்கிறது. இதை நான் எப்படி நில அளவையருக்கு விளக்கப் போகிறேன்?” என்றான்.
கா. கவனமாக காது கொடுத்துக்கேட்டான். கோட்டை அவனை நில அளவையராக அங்கீகரித்திரிக்கிறது. ஒருபுறம், அது அவனுக்கு சாதகமற்றதாகி விட்டது, ஏனென்றால் கோட்டை அவனைப் பற்றி நன்கு அறிந்திருக்கிறது, அனைத்து சாத்தியமான விளைவுகளையும் மதிப்பிட்டு, புன்னகையுடன் சவாலை ஏற்றுக் கொண்டுள்ளது. மறுபுறம், அது அவனுக்கு சாதகமாகவும் இருந்தது, ஏனென்றால் அவனது கருத்துப்படி அவர்கள் அவனைக் குறைவாக மதிப்பிட்டதாக அது நிரூபித்தது, ஆதலால், எதிர்பார்த்ததை விட இப்போது அவனுக்கு அதிக சுதந்திரம் கிடைத்துள்ளது. மேலும், அவர்களின் உயர்ந்த நிலையால் அவனை நில அளவையராக அங்கீகரித்து, அவனை தொடர்ந்து பணிவுடனும் பயத்துடனும் வைத்திருக்க முடியும் என்று அவர்கள் நினைத்தால், தவறாக புரிந்துகொண்டு இருக்கிறார்கள், அது அவனை கொஞ்சம் உறுத்தியது, அவ்வளவுதான்.

(மொழிபெயர்ப்பு: டாக்டர் ஹம்சவாஹினி சிங்) Translation: Dr. Hamsavahini Singh
Read by: Sabthika Mathanamohan

Translation: Syeda Alina Ali
Read by: Khaled Anam