Clemens Holzmeister
Clemens Holzmeister, 27 Mart 1886’da Fulpmes, Avusturya’da doğdu.
Lise eğitiminden sonra Viyana Teknik Yüksekokulunda mimarlık okudu. Ardından 1919 yılındaki doktorasına kadar bir devlet meslek okulunda öğretmen olarak ve daha sonra araştırma görevlisi olarak çalıştı. 1924 yılında Viyana Güzel Sanatlar Akademisi ustalık okulunun yöneticisi olarak atandı ve daha sonra burada, 1938 yılında modern mimarlık anlayışı nedeniyle görevden alınana kadar profesör olarak da çalıştı. 1927’de yeni kurulan Türkiye’nin başkenti Ankara için ilk siparişler gelmeye başladı. Holzmeister burada bakanlıkları ve askeri tesisleri inşa etmekle görevlendirildi. Aynı dönemde, yani 1928’den 1933’e kadar Düsseldorf Sanat Akademisinde resmi bir görevde bulundu.
Nasyonal Sosyalizmin etkisinin Avusturya’ya doğru genişlemesiyle birlikte Clemens Holzmeister 1938 yılında Viyana Akademisinden uzaklaştırıldı. Bunun üzerine Türkiye’ye iltica etti ve 1940’ta İstanbul Teknik Üniversitesinde ders vermeye başladı. Sonraki yıllarda Brezilya, Avusturya ve Türkiye arasında gidip geldi ve buralarda aldığı işleri hayata geçirdi. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra adı aklandığı halde ancak 1954 yılında Avusturya’ya geri döndü. Bu tarihe kadar İstanbul Teknik Üniversitesindeki derslerine ve kendisine Ankara’da çalışan mimarlar arasında özel bir konum sağlayan TBMM binalar topluluğunun yapımına yoğunlaştı. Geri döndükten sonra Viyana Güzel Sanatlar Akademisinin rektörü oldu. 1963 yılında İstanbul Teknik Üniversitesinden ve 1971 yılında da Viyana Teknik Yüksekokulundan fahri doktora unvanı aldı. Clemens Holzmeister, 12 Haziran 1983’te Salzburg, Hallein'de vefat etti. 2008’de Ankara’daki bir caddeye Holzmeister’in adı verildi.
Genelkurmay Başkanlığı, 1929–30
Orduevi, 1930–31
Cumhurbaşkanlığı Köşkü, 1930–32
İçişleri Bakanlığı, 1930–34
T.C. Merkez Bankası, 1931–33
Güven Anıtı (tasarım), 1931–36
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 1933–34
Yargıtay, 1933–35
Emlak Kredi Bankası, 1934–35
Eski Ticaret Bakanlığı, 1934–35
Harp Okulu, 1935
Avusturya Büyükelçiliği, 1936
TBMM Binası, 1938–63
Lise eğitiminden sonra Viyana Teknik Yüksekokulunda mimarlık okudu. Ardından 1919 yılındaki doktorasına kadar bir devlet meslek okulunda öğretmen olarak ve daha sonra araştırma görevlisi olarak çalıştı. 1924 yılında Viyana Güzel Sanatlar Akademisi ustalık okulunun yöneticisi olarak atandı ve daha sonra burada, 1938 yılında modern mimarlık anlayışı nedeniyle görevden alınana kadar profesör olarak da çalıştı. 1927’de yeni kurulan Türkiye’nin başkenti Ankara için ilk siparişler gelmeye başladı. Holzmeister burada bakanlıkları ve askeri tesisleri inşa etmekle görevlendirildi. Aynı dönemde, yani 1928’den 1933’e kadar Düsseldorf Sanat Akademisinde resmi bir görevde bulundu.
Nasyonal Sosyalizmin etkisinin Avusturya’ya doğru genişlemesiyle birlikte Clemens Holzmeister 1938 yılında Viyana Akademisinden uzaklaştırıldı. Bunun üzerine Türkiye’ye iltica etti ve 1940’ta İstanbul Teknik Üniversitesinde ders vermeye başladı. Sonraki yıllarda Brezilya, Avusturya ve Türkiye arasında gidip geldi ve buralarda aldığı işleri hayata geçirdi. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra adı aklandığı halde ancak 1954 yılında Avusturya’ya geri döndü. Bu tarihe kadar İstanbul Teknik Üniversitesindeki derslerine ve kendisine Ankara’da çalışan mimarlar arasında özel bir konum sağlayan TBMM binalar topluluğunun yapımına yoğunlaştı. Geri döndükten sonra Viyana Güzel Sanatlar Akademisinin rektörü oldu. 1963 yılında İstanbul Teknik Üniversitesinden ve 1971 yılında da Viyana Teknik Yüksekokulundan fahri doktora unvanı aldı. Clemens Holzmeister, 12 Haziran 1983’te Salzburg, Hallein'de vefat etti. 2008’de Ankara’daki bir caddeye Holzmeister’in adı verildi.
Ankara’daki Eserleri:
Milli Savunma Bakanlığı, 1927–31Genelkurmay Başkanlığı, 1929–30
Orduevi, 1930–31
Cumhurbaşkanlığı Köşkü, 1930–32
İçişleri Bakanlığı, 1930–34
T.C. Merkez Bankası, 1931–33
Güven Anıtı (tasarım), 1931–36
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 1933–34
Yargıtay, 1933–35
Emlak Kredi Bankası, 1934–35
Eski Ticaret Bakanlığı, 1934–35
Harp Okulu, 1935
Avusturya Büyükelçiliği, 1936
TBMM Binası, 1938–63
Kaynaklar:
Bozdoğan, Sibel: Modernism and Nation Building. Turkish Architectural Culture in the Early Republic. Seattle/Londra 2001.
Holzmeister, Clemens: Milat Döneminin Mimarı. Otobiyografi, Eserler listesi. Salzburg/Stuttgart/Zürih 1976.
Tez: Yapılar, Taslaklar ve El Çizimleri. Salzburg, Leipzig: Anton Pustet 1937.
Muck, Herbert; Mladek, Georg; Greisenegger, Wolfgang (Yayın): Clemens Holzmeister. Architekt der Zeitenwende. Sakralbau, Profanbau, Theater. Salzburg, Zürih, Stuttgart: Das Bergland-Buch 1978.
Aktif Müze Derneği, Goethe Enstitüsü, Sanatlar Akademisi (Yayın): Haymatloz. Exil in der Türkei 1933–1945. Berlin 2000 (Aktif Müze Derneği yazı dizisi cilt 8).
Bozdoğan, Sibel: Modernism and Nation Building. Turkish Architectural Culture in the Early Republic. Seattle/Londra 2001.
Holzmeister, Clemens: Milat Döneminin Mimarı. Otobiyografi, Eserler listesi. Salzburg/Stuttgart/Zürih 1976.
Tez: Yapılar, Taslaklar ve El Çizimleri. Salzburg, Leipzig: Anton Pustet 1937.
Muck, Herbert; Mladek, Georg; Greisenegger, Wolfgang (Yayın): Clemens Holzmeister. Architekt der Zeitenwende. Sakralbau, Profanbau, Theater. Salzburg, Zürih, Stuttgart: Das Bergland-Buch 1978.
Aktif Müze Derneği, Goethe Enstitüsü, Sanatlar Akademisi (Yayın): Haymatloz. Exil in der Türkei 1933–1945. Berlin 2000 (Aktif Müze Derneği yazı dizisi cilt 8).
Goethe-Institut Ankara
2010
2010