A
die Abendschule, die Abendschulen (akşam okulu, akşam okulları)
Yetişkinlere yönelik okullardır. Dersler çoğunlukla akşamları ve/veya Cumartesi yapılır. Abendhauptschule ve Abendrealschule türünde akşam ortaokulları, akşam liseleri ve çeşitli akşam teknik okulları vardır. Bu okullardan diploma alınarak öğretim düzeyi yükseltilebilir veya mesleki beceriler artırılabilir. Devlet akşam okulları parasızdır.
die Ablöse (devir ücreti)
Bir eve taşındınız ve evde sizden önceki kiracıdan kalma eşyalar mı var? Çoğu zaman bu eşyalar için biraz para ödemeniz gerekir. Buna devir ücreti denir. Normalde bu ücret, dolap gibi, büyük ve ağır mobilyalar ya da fırın veya buzdolabı gibi beyaz eşyalar için geçerlidir.
die Abschlussprüfung, die Abschlussprüfungen (bitirme sınavı, bitirme sınavları)
Bir kursun veya mesleki eğitimin sonundaki sınav veya test. Entegrasyon kursunun sonunda "göçmenler için Almanca sınavı" (Deutschtest für Zuwanderer) vardır. Entegrasyon kursuna katılanlar bu bitirme sınavına girmek zorundadır.
der Allgemeinarzt/die Allgemeinärztin, die Allgemeinärzte (praktisyen hekim, praktisyen hekimler)
Bütün hastalıklara bakan doktor. Hasta olduğunuzda önce praktisyen hekime gidersiniz. Praktisyen hekim size yardımcı olamayacaksa, sizi bir uzman hekime gönderir.
der Alphabetisierungskurs, die Alphabetisierungskurse (okuma yazma kursu, okuma yazma kursları)
Okuma veya yazma bilmeyen kişiler için bir kurs. Ayrıca, okuma yazma öğrenimini de kapsayan özel entegrasyon kursları da vardır. Bu kursa da okuma yazma kursu adı verilir ve çoğunlukla 960 saatlik bir kurstur.
die Anerkennung ausländischer Abschlüsse (yabancı diplomaların onaylanması)
Almanya'da birçok meslekte (örneğin doktorluk veya öğretmenlik) ancak belirli bir kalifikasyonla çalışılabilir. Onay işlemi sırasında göçmenlerin mesleki eğitimi ve kalifikasyonları kontrol edilir. Onaya göre mesleki eğitim düzeyi, Almanya'daki muadil eğitimle eşdeğer mi? O zaman bu kalifikasyonla Almanya'da da aynı meslek yapılabilir. ve sitesinden bilgi edinebilirsiniz.
die Anschlussgebühr, die Anschlussgebühren (telefon bağlantı ücreti, bağlantı ücretleri)
Bu ücreti başlangıçta sadece bir kez ödersiniz. Sonra telefon görüşmesi yapabilirsiniz.
die Arbeitsagentur, die Arbeitsagenturen (iş ve işçi bulma kurumu, iş ve işçi bulma kurumları)
Bu kurum, kendinize uygun bir iş bulmanıza yardım eder. Kurumdan, bütün iş alanlarında pozisyon teklifleri gelir. Bazen, örneğin başvuru belgelerinin (Bewerbungsunterlagen) masrafları için, mali yardım alırsınız. Her şehirde iş ve işçi bulma kurumu vardır. Yakınınızdaki iş ve işçi bulma kurumunun adresini, sitesinden bulabilirsiniz.
der Arbeitgeber, die Arbeitgeber (işveren, işverenler)
Örneğin bir şirket. Şirketler, çalışanlarının işverenidir. Devlet de işverendir; örneğin öğretmenler veya eğitimciler için. Kendi şirketiniz var ve orada mı çalışıyorsunuz? O zaman işvereniniz yok demektir.
der Arbeitnehmer, die Arbeitnehmer (Çalışan, çalışanlar)
Bir şirkette mi çalışıyorsunuz? O zaman çalışan statüsündesiniz demektir.
die Arbeitnehmervertretung, die Arbeitnehmervertretungen (işçi temsilciliği, işçi temsilcilikleri)
İşçi temsilciliği, bir şirketin çalışanlarının çıkarlarını korur. İşvereninizle (Arbeitgeber) aranızda sorun mu çıktı? O zaman işçi temsilciliğinden yardım alabilirsiniz. İşçi temsilciliği, çalışanlarla (Arbeitnehmern) işverenler (Arbeitgebern) arasında arabuluculuk yapar. İşyeri konseyi veya personel konseyi vardır. Her büyük şirkette bir işyeri konseyi vardır. Şirket dışında da sendikalar (Gewerkschaften) vardır.
die Arbeitserlaubnis (Çalışma izni)
Almanya'da çalışmak istiyorsunuz ve Avrupa Birliği (AB) dışındaki bir ülkeden mi geliyorsunuz? O halde bir çalışma iznine ihtiyacınız var demektir. AB üyesi ülkelerden oldukları hâlde Romanya ve Bulgaristan vatandaşları için de 2013 sonuna kadar çalışma izni gerekir; daha sonrasında gerekmez. ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.
die Arbeitslosenversicherung, die Arbeitslosenversicherungen (işsizlik sigortası, işsizlik sigortaları)
Bir çalışan (Arbeitnehmer) işsiz kaldığında bu sigorta (Versicherung) bir yıl boyunca bu kişinin maaşının/ücretinin (Gehalt/Lohn) bir kısmını öder. Bütün çalışanlar otomatik olarak işsizlik sigortasına kayıtlıdır. Sigorta primlerini işverenle ortaklaşa öderler.
die Arbeitsunfähigkeit (sakatlık / iş göremezlik hâli)
Kişinin çalışamayacak durumda olması. Örneğin hastalık nedeniyle veya geçirdiği bir kaza sonrasında.
der Arbeitsvertrag, die Arbeitsverträge (iş sözleşmesi, iş sözleşmeleri)
Sürekli bir işe girdiğinizde iş sözleşmesi imzalarsınız. Sözleşmede, yapacağınız işle ilgili bütün kurallar yazılıdır. Örneğin: İşinizde neler yapmanız gerekiyor? Ne kadar maaş/ücret (Gehalt/Lohn) alacaksınız? Haftada kaç saat çalışmanız gerekiyor? Ne kadar süre tatil hakkınız var? Sözleşme, sizinle işveren (Arbeitgeber) arasında imzalanır.
das Attest, die Atteste (rapor, raporlar)
Hastalandınız ve çalışamıyor musunuz? Bu durumda çoğunlukla işverene vermek için bir rapor almanız gerekir. Raporu, doktor yazar. Raporda, hasta olduğunuz ve çalışamayacak durumda olduğunuz yazılıdır. Bazen çocukların da okula vermek için rapor alması gerekir.
der Aufenthaltstitel, die Aufenthaltstitel (İkamet unvanı, ikamet unvanları)
İkamet unvanında, örneğin Almanya'da ne kadar süre kalma hakkınız olduğu ve Almanya'da çalışabilip çalışamayacağınız gibi bilgiler yer alır. İkamet unvanı belgeniz varsa, Almanya'da bulunmanız yasal statüdedir. İkamet unvanı belgesi, örneğin vize veya oturma izni şeklinde olabilir.
der Aufenthaltsstatus (İkamet belgesi)
İkamet belgesi, örneğin Almanya'da ne kadar süre kalma hakkınız olduğunu veya Almanya'da çalışabilip çalışamayacağınızı düzenler. İkamet belgeniz varsı, Almanya'da bulunmanız yasal statüdedir.
das Ausländeramt, die Ausländerämter (yabancılar bürosu, yabancılar büroları)
Yabancılar dairesi de denir. Almanya'da yenyi iseniz bu makama gitmeniz gerekir. Ayrıca, vizenizin süresi dolmak üzereyse ve vizeyi uzatmak istiyorsanız yine bu makama gitmeniz gerekir. Şehrinizdeki belediye sarayında size yabancılar dairesinin nerede olduğunu söylerler.
die Ausländerbehörde, die Ausländerbehörden (yabancılar dairesi, yabancılar daireleri)
Yabancılar bürosu da denir. Almanya'da yeni iseniz bu makama gitmeniz gerekir. Ayrıca, vizenizin süresi dolmak üzereyse ve vizeyi uzatmanız gerekiyorsa yine bu makama gitmeniz gerekir. Şehrinizdeki belediye sarayında size yabancılar dairesinin nerede olduğunu söylerler.
das Auswärtige Amt (dışişleri Bakanlığı)
Dışişleri bakanlığı, Alman hükümetinin bir birimidir. Görevi, Alman dış politikası ve Avrupa politikasıdır. Diğer devletlerle ve uluslararası örgütlerle temaslar kurar. Dışişleri Bakanlığı'ndan Almanya'ya girişle ilgili bilgiler de alabilirsiniz.
der Ausweis, die Ausweise (kimlik, kimlikler)
Bu belge, kimliğinizi doğrular. Örneğin nüfus kâğıdınız veya pasaportunuz (Pass). Sürücü belgeniz de (Führerschein) kimlik belgesi olarak kullanılabilir.
B
der Bankeinzug (banka transferi)
Banka havalesi de denir. Banka transferiyle bir şey satın aldığınızda satıcı, ücreti banka hesabınızdan çeker. Yani kendisine, hesabınızdan para çekmesi için izin vermiş olursunuz. Hesabınız Almanya'daki bir bankadaysa bu işlem ücretsizdir. Banka havalesiyle Internet'ten verdiğiniz siparişlerin ücretini ödeyebilirsiniz; ayrıca, sigorta (Versicherungen) primlerinizi ve aylık düzenli ödemelerinizi (elektrik/gaz, telefon/Internet) de banka havalesiyle ödeyebilirsiniz. Bu işlemle, sigortaya veya bir şirkete, her ay hesabınızdan para çekme izni vermiş olursunuz.
der Benutzername, die Benutzernamen (kullanıcı adı, kullanıcı adları)
Bir Internet sitesinde veya bilgisayarda oturum açmakta kullanılan ad.
das Bargeld (nakit para)
Kâğıt paralar ve madeni paralar nakit paradır. Nakit parayla her yerde ödeme yapabilirsiniz.
die Beglaubigung, beglaubigen (tasdik, tasdik ettirmek)
Yetkili bir merci, belgelerinizi kontrol eder ve mühür basarak, belgelerin gerçek olduğunu doğrular.
die Beratung (danışmanlık)
Danışmanlık hizmeti sunan kurumlarda çalışan uzmanlardan, çeşitli sorularınız için yardım alabilirsiniz. "Yardım alma" (Hilfe finden) başlığı altında ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz..
der Bereitschaftsdienst, die Bereitschaftsdienste, der ärztliche Bereitschaftsdienst (nöbet, nöbetler)
Doktora ihtiyacınız var ve vakit akşam, gece veya hafta sonu mu? O zaman nöbetçi doktor bulma hizmetini arayabilirsiniz. Hizmetin telefon numarası, Almanya'nın her yerinde 116117'dir.
Acil vakalarda nöbetçi doktor bulma hizmetini değil ambulans hizmetini arayın; hizmetin telefon numarası Almanya'nın her yerinde 112'dir.
die Berufsausbildung (mesleki eğitim)
Bir meslek öğrenilen eğitim kurumu. Mesleki eğitim genellikle iki kısımdan oluşur: Meslek okulu (Berufsschule) ve bir şirkette çalışma. Mesleki eğitim çoğunlukla 2 ilâ 3,5 yıl sürer. Süresi, mesleğe ve hangi okuldan mezun olduğunuza göre değişir. Lise diplomanız varsa, mesleki eğitim süresi çoğunlukla daha kısadır.
das Berufsinformationszentrum (BIZ) (Mesleki Bilgi Merkezi (BIZ; Berufsinformationszentrum)
Mesleki Bilgi Merkezi çalışanlarına mesleki konulardaki bütün sorularınızı danışabilirsiniz.
die Berufsoberschule, die Berufsoberschulen (yüksek meslek okulu, yüksek meslek okulları)
Bu okullardan yüksekokul diploması alabilirsiniz. Mesleki eğitimden sonra yüksek meslek okuluna gidilebilir.
die Berufsschule, die Berufsschulen (meslek okulu, meslek okulları)
Meslek okulu, mesleki eğitimin (Berufsausbildung) bir bölümüdür. Bu okulda, meslekle ilgili uzmanlık bilgilerinin yanı sıra, başka alanlara ilişkin bilgiler de öğrenilir. Haftada 8 ilâ 12 saat ders görülür. Ders olmayan günlerde bir şirkette çalışılır. Ya da blok ders yapılır: Birkaç hafta meslek okuluna gidilir, ardından birkaç hafta şirkette çalışılır. Bazı mesleklerde önce bir yıl boyunca meslek okuluna gidilir, ardından bir şirkette mesleki eğitim için yer bulunur. Meslek okulu ücretsizdir. Normal devlet okullarında olduğu gibi, sadece ders malzemelerinin parasını ödersiniz.
die Bewerbung, die Bewerbungen
Bir şirkette iş bulmak mı istiyorsunuz? O zaman bir iş başvuru dilekçesi yazmanız gerekir: İş başvurusu normal olarak bir mektup ("İş başvuru yazısı" (Anschreiben)), fotoğraflı bir özgeçmiş ve diplomalarınızın (Zeugnisse) suretidir. Başvurunun ikinci kısmı, mülakattır (Vorstellungsgespräch): Yazılı başvurunuz işverenin (Arbeitgeber) ilgisini çekerse, sizi görüşmeye çağırır. ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.
die Bewerbungsunterlagen (İş başvuru belgeleri)
İş başvuru yazısı, yani şirkete yazacağınız mektup, başvuru belgeleri arasındadır. Bu mektupta, bu işi niye istediğinizi ve neden bu pozisyona uygun olduğunuzu yazarsınız. Ayrıca bir fotoğraf, özgeçmişiniz (aldığınız eğitimlerin tablosu) ve diplomalarınız (Zeugnisse) da başvuru belgeleri arasındadır.
die Botschaft, die Botschaften (büyükelçilik, büyükelçilikler)
Büyükelçilik, bir konsolosluktur. Bir ülkeyi başka bir ülkede temsil eden kurumdur. Internet'te sitesinden, Alman büyükelçiliği hakkında bilgi edinebilirsiniz.
die Broschüre, die Broschüren (broşür, broşürler)
Kolay taşınan, ince tanıtım kitapçıkları.
das Bundesland, die Bundesländer (eyalet, eyaletler)
Federal Almanya, eyalet adı verilen 16 bölgeden oluşur. Normalde eyaletler, Bavyera, Hessen veya Nordrhein-Westfalen gibi, büyük bölgelerdir. Ama kendi başına eyalet olan şehirler de vardır; örneğin Berlin veya Hamburg. Her eyaletin kendi hükümeti (Landesregierung) ve eyalet meclisi (Landtag) vardır. Bir eyalet hükümeti, bazı şeylere kendi başına karar verebilir; örneğin eğitim ve kültür alanında. Ancak, en önemli kararları, federal hükümet, yani bütün Almanya'nın hükümeti verir.
der Bundestag (federal meclis)
Federal meclis, Alman parlamentosudur. Meclise hangi partilerin (Parteien) katılacağına insanlar, seçimlerde karar verir.
brutto (brüt)
Brüt, toplam ücret (Lohn) veya toplam maaştır (Gehalt). Brüt meblağdan vergileri ve sigorta (Versicherungen) primlerini ödemeniz gerekir. Geri kalan miktar, net (netto) ücret veya maaştır.
das Bußgeld, die Bußgelder (trafik cezası, cezalar)
Yaya olarak kırmızı ışıktan mı geçtiniz? Bisikleti kaldırımda mı sürdünüz? Alkol içip sonra da otomobil mi sürdünüz? Polis bunu görürse, ceza ödemeniz gerekir. Bazı cezalar sadece 5 ilâ 10 Euro'dur. Ancak bazen çok daha yüksek olabilir. Hatta bazen sürücü belgenizi (Führerschein) alırlar. Dolayısıyla, bir süre otomobil kullanamazsınız.
C
D
der Dauerauftrag, die Daueraufträge (düzenli ödeme emri, düzenli ödeme emirleri)
Düzenli ödeme emri, banka havalesinin (Überweisung) özel bir türüdür. Kiralar çoğunlukla düzenli ödeme emriyle ödenir: Havalenin (Überweisung) tarihini (örneğin her ayın ilk günü) ve ev sahibinin banka hesap numarasını belirtirsiniz. Banka, her ay aynı günde kirayı otomatik olarak ev sahibine aktarır.
die Deutsche Sprachprüfung für den Hochschulzugang/TestDaF (yüksek Okula Giriş için Almanca Dil Sınavı (DSH; Deutsche Sprachprüfung für den Hochschulzugang) veya TestDaF)
Bir üniversitede veya teknik yüksekokulda (Fachhochschule) okumak için normalde çok iyi Almanca bilmek ve bu sınavlardan birini vermek gerekir. Çoğu zaman bu sınava henüz kendi anavatanınızdayken de girebilirsiniz. Internet'te
der Deutschtest für Zuwanderer (göçmenler için Almanca sınavı)
Entegrasyon kursunun bitirme sınavı. Entegrasyon kursunun sonunda bu sınava girilir. Bu sınavı verdiğinizde artık A2 veya B1 düzeyinde Almanca biliyorsunuz demektir.
das duale System (İkili sistem)
Almanya'da mesleki eğitimde ikili sistem uygulanır. Yani mesleki eğitim, iki kısımdan oluşur: pratik ve teorik öğrenim. Pratik kısmı doğrudan bir şirkette çalışarak öğrenirsiniz. Şirkette stajyer olarak çalışır ve düşük bir maaş/ücret (Gehalt/Lohn) alırsınız. Teorik kısım için meslek okuluna gidersiniz.
E
die EC-Karte, die EC-Karten (banka kartı, banka kartları)
Banka kartını, bir bankada hesabınız varsa alırsınız. Almancada banka kartı anlamına gelen "EC-Karte" sözcüğündeki EC kısaltması, İngilizce "electronic cash" yani elektronik nakit para demektir. Yani banka kartıyla elektronik olarak ödeme yapabilirsiniz; örneğin bir çok süpermarkette, alışveriş merkezinde ve büyük mağazalarda. Küçük dükkânların çoğu (fırın, balıkçı, seyyar satıcılar) sadece nakit para (Bargeld) kabul eder. Banka kartıyla ATM'lerden para da çekebilirsiniz.
die Eheberatung, die Eheberatungen (evlilik danışmanlığı)
Evlilikteki sorunlarla ilgili yardım almak için, bir evlilik ve aile danışmanlık merkezine gidilebilir. Çoğu zaman psikolog olan bir danışman, sorunu olan eşlerle konuşur. Birlikte, sorunun temelini bulmaya ve çözmeye çalışılır.
die Einbürgerung, einbürgern (vatandaşlığa kabul, vatandaşlık almak)
Bu işlemle, Alman uyruğuna geçilmiş olur.
der Einstufungstest, die Einstufungstests (seviye belirleme sınavı, seviye belirleme sınavları)
Bir kursa katılmadan önce girilen test. Dershane/okul, kurs göreceğiniz konuda hangi seviyede olduğunuzu belirler. Entegrasyon kursundan önce de böyle bir teste girersiniz. Dil okulu, Almanca bilginizi sınar. Böylece kursa, kendi düzeyinize uygun bir sınıfta başlarsınız. Bazen teste, daha entegrasyon kursuna kaydolurken girersiniz.
das Einwohnermeldeamt, die Einwohnermeldeämter (nüfus dairesi, nüfus daireleri)
Başka bir şehre mi taşındınız? Kendinizi kaydettirmeniz gerekir: Bunun için, nüfus dairesine gidersiniz. Yanınızda, geçerli bir pasaport (Pass) veya kimliğinizi kanıtlayan başka bir belge götürmeniz gerekir.
die elektronische Lohnsteuerkarte, die elektronischen Lohnsteuerkarten (elektronik ücret vergisi kartı, elektronik ücret vergisi kartları)
Bir işe girdiğinizde, işverene (Arbeitgeber) vergi kimlik numaranızı bildirmeniz gerekir. Bu numarayı, vergi dairesinden alırsınız. Buna elektronik ücret vergisi kartı da denir. İşveren, bu numaraya göre vergilerinizi hesaplar. Vergileri maaşınızdan/ücretinizden (Gehalt/Lohn) çekip vergi dairesine öder. Eskiden ücret vergisi kartı, kağıttandı; şimdi ise her şey elektronikleştiği için kartlar da bilgisayar üzerinden çıkarılmaktadır.
der Elternabend, die Elternabende (veli toplantısı, veli toplantıları)
Okulda yılda birkaç kez veli toplantısı yapılır. Okuldan, önemli bilgiler alırsınız, planlanan okul ve sınıf gezileri hakkında konuşursunuz. Başka velilerle tanışırsınız.
das Elterngespräch, die Elterngespräche (veli görüşmesi, veli görüşmeleri)
Randevu alarak okuldaki bir öğretmenle yapılan görüşme. Doğrudan öğretmenden bilgi alırsınız. Öğretmen sizi, çocuğunuzun okuldaki performansı ve davranışları konusunda bilgilendirir.
die Elternvertretung, die Elternvertretungen (veli temsilciliği, veli temsilcilikleri)
Anaokuluyla (Kindergarten) veya okulla birlikte çalışan velilerden oluşan kurum. Veli temsilciliği, bütün veliler tarafından seçilir. Veli temsilciliği, örneğin öğrencilere projeler konusunda yardımcı olur. Kurum bazen sınıfların yenilenmesi veya okula bahçe yapılması gibi işlere de yardımcı olur.
die Elternzeit (doğum izni)
Sürekli bir işte çalışan ebeveynler doğum izni alabilir: Çocuk 3 yaşına gelinceye kadar anne veya baba evde kalıp çocuğa bakabilir. İsterlerse anne ve baba birlikte de doğum izni alabilir. 3 yıl sonra şirketteki işinize geri dönebilirsiniz. İlk 12 ay boyunca aile yardımı alırsınız. Bu yardım, normal net gelirinizin (hesabınıza yatan paranın) %67'sidir. Ancak, bu süreden sonra maaş/ücret alamazsınız.
der Erzieher/die Erzieherin, die Erzieher (eğitimci, eğitimciler)
Bu, bir meslektir. Bu mesleği yapmak için, teknik yüksekokulunda veya meslek lisesinde eğitim görmüş olmak gerekir. Eğitim sırasında psikoloji, eğitim bilimleri, sağlık, spor vb. dallarda dersler görülür. Eğitimciler örneğin anaokulunda(Kindergarten), yetimhanede (annesi ve/veya babası olmayan çocukların yaşadığı yer) veya gençlik dairesinde(Jugendamt) çalışır.
der Ethikunterricht (ahlâk dersi)
Çoğu eyalette (Bundesländern) öğrenci, din dersiyle (Religionsunterricht) ahlâk dersi arasında seçim yapabilir. Berlin'de ahlâk dersi zorunludur. Etik dersine katılmak için belirli bir dinden olmak gerekmez: Bu derste çeşitli dinler hakkında bilgiler ve felsefe öğrenilir.
EU / Europäische Union (AB, Avrupa Birliği)
AB, Avrupa devletleri arasındaki ekonomik ve politik ortaklıktır. Şu anda birliğe, 27 devlet dâhildir. Bu devletler, özgürlük, eşitlik ve demokrasi gibi ortak prensiplere sahiptir. Ayrıca, ortak mal ve işgücü pazarına sahiptirler. Bir AB ülkesinin vatandaşı, başka herhangi bir AB ülkesinde yaşayabilir ve çalışabilir. 17 AB devletinin para birimi de ortaktır: Avro (€).
der Europäische Wirtschaftsraum (Avrupa Ekonomik Alanı)
Avrupa Birliği'nin (AB) bütün ülkeleri ve ada ülkeleri, Liechtenstein ve Norveç.
F
das Fachabitur (İhtisas diploması)
Bir okul diploması. Teknik meslek liselerinden, meslek akademilerinden veya teknik yüksekokullarından ihtisas diploması alınabilir. Bu diploma, uzaktan eğitim veren meslek yüksekokullarından da alınabilir. İki tür ihtisas diploması vardır: teknik yüksekokul seviyesi (üniversite giriş seviyesi) ve meslek lisesi seviyesi. İhtisas diplomasıyla belirli yüksekokullarda okunabilir.
die Fachoberschule, die Fachoberschulen (teknik meslek lisesi, teknik meslek liseleri)
Realschule türündeki ortaokuldan sonra teknik meslek lisesine gidilebilir. Bu okul, meslek odaklıdır. Örneğin teknik veya sosyal mesleklere yönelik teknik meslek liseleri vardır. Teknik meslek lisesine, 11. ve 12. sınıflarda, iki yıllığına gidilir. Pratik ve teorik dersler görülür ve örneğin bir şirkette, uzun bir staj dönemi geçirilir. Teknik meslek lisesi eğitiminin sonunda teknik yüksekokulda (Fachhochschule) okunabilir.
die Fachhochschule, die Fachhochschulen (teknik yüksekokul)
Üniversite muadili, ama daha ziyade uygulamaya dönük okul. Mühendislik, ekonomi, sosyal pedagoji ve sanat alanlarında teknik yüksekokullar vardır. Bir teknik yüksekokulda okuyabilmek için normalde lise veya lise ihtisas diploması (Fachabitur) almış olmak gerekir.
die Fahrscheinkontrolle, die Fahrscheinkontrollen (bilet kontrolü, bilet kontrolleri)
Otobüste, tramvayda, metroda, banliyö treninde veya trende bir erkek veya bayan, biletinizi görmek ister. Biletiniz yoksa ceza (Bußgeld) ödemeniz gerekir.
der Fahrzeugschein, die Fahrzeugscheine (araç ruhsatı, araç ruhsatları)
Tescil belgesi de denir. Otomobiliniz hakkındaki bütün bilgilerin yer aldığı bir belge. Örneğin: markası (Fiat, VW, …), araç plaka numarası, otomobili kullanan kişinin kim olduğu (araç sahibi). Belgede, otomobiliniz hakkındaki bütün teknik bilgiler de yer alır. Araç ruhsatı, araç tescil ofisinden alınır. Ofise otomobilinizi kaydettirirsiniz. Araç ruhsatını daima yanınızda taşımanız gerekir ama otomobilde bırakmamalısınız. Araba çalınırsa, polise araç ruhsatıyla birlikte gitmeniz gerekir.
das Familienstammbuch, die Familienstammbücher (evlilik cüzdanı)
Evlendiğinizde evlilik cüzdanı alırsınız. Evlilik cüzdanında aileniz hakkındaki bilgiler yer alır; örneğin: anne ve babanız kim? Hangi nüfusa kayıtlılar? Doğumda verilen adınız ne? Eşinizin anne ve babası kim? Eşiniz hangi nüfusa kayıtlı? Çocuğunuz var mı? ...
die Filiale, die Filialen (şube, şubeler)
Büyük bankaların, tasarruf sandıklarının (Sparkassen) veya büyük mağazaların çeşitli yerlerdeki ofisleri. Çoğu bankanın ve tasarruf sandığının (Sparkassen) bir merkezi ve birçok şubesi vardır.
die Flatrate, die Flatrates (sabit fiyat, sabit fiyatlar)
Ne kadar süre telefon görüşmesi yapar veya Internet'e girerseniz girin, aynı fiyatı ödersiniz.
die Förderschule, die Förderschulen (Özel eğitim okulu, özel eğitim okulları)
Öğrenme güçlüğü çeken veya yavaş öğrenen çocuklar, özel eğitim okuluna gider.
der Führerschein, die Führerscheine (sürücü belgesi, sürücü belgeleri)
Otomobil, kamyon veya motosiklet mi sürüyorsunuz? O zaman bir sürücü ehliyetinizin olması gerekir. Bu belgede, otomobil, kamyon veya motosiklet sürme hakkınız olduğu belirtilir.
G
die Ganztagsschule, die Ganztagsschulen (tam gün okul, tam gün okullar)
Bu tür okulda çocuklar bütün gün, çoğunlukla saat 16 veya 17'ye kadar kalır. Okulda öğle yemeği yerler ve ödevlerini yapmalarına yardım edilir. Çocuklar ayrıca, özel kurslara katılabilir, örneğin bir müzik aleti çalmayı öğrenebilir, spor yapabilir veya tiyatro yapabilir. Tam gün devlet okulları ücretsizdir; tam gün özel okullar için okula harç ödemek gerekir.
die Garantie, die Garantien (garanti, garantiler)
Bir cihaz (örneğin televizyon) satın aldınız ve şimdi bozuldu mu? Çoğu zaman cihazınızın garantisi vardır ve cihazı (televizyonu) aldığınız mağazaya geri götürebilirsiniz. Mağaza veya cihazın üreticisi size yeni bir cihaz vermek veya cihazın onarım masrafını ödemek zorundadır. Ancak, garanti, sadece belirli bir süre boyunca geçerlidir (çoğunlukla 1 yıl, bazen daha uzun).
die Geburtsurkunde, die Geburtsurkunden (doğum belgesi, doğum belgeleri)
Bir çocuğun doğumu hakkındaki bilgileri içeren belge: çocuğun adı, cinsiyeti (kız mı oğlan mı), doğum tarihi ve yeri, anne ve babasının adı. Doğum belgesini, nüfus dairesi (Standesamt) düzenler.
das Gehalt, die Gehälter (maaş, maaşlar)
Sabit bir işiniz varsa, çalışan olarak her ay aldığınız para. Hastalandığınızda veya tatile çıktığınızda da maaş almaya devam edersiniz. Maaşın tamamına brüt (Brutto) maaş denir. Brüt meblağdan vergileri ve sigorta (Versicherungen) primlerini ödemeniz gerekir. Geri kalan miktar, net (netto) ücret veya maaştır.
die Gesamtschule, die Gesamtschulen (kapsamlı okul, kapsamlı okullar)
Hauptschule ve Realschule türündeki ortaokul ve lisenin tek çatı altında toplandığı okul. Çocuklar, farklı zorlukta kurslara katılır. Bir çocuğun matematiği iyi değilse, daha kolay bir kursa devam eder. Bir çocuğun İngilizcesi iyiyse, daha zor bir kursa katılır. Kapsamlı okullarda bir okul türünden diğerine geçiş yapmak nispeten daha kolaydır. Ama kapsamlı okullar her yerde yoktur.
die Gewährleistung, die Gewährleistungen (güvence, güvenceler)
Arızalı ürünü satıcıya (örneğin alışveriş merkezine) geri verme hakkıdır. Müşteriye ürünün yenisi verilir veya parası iade edilir. Satıcıyla konuşup ürüne indirim uygulanmasını sağlamak da mümkündür. Kasa fişini götürmekte yarar vardır ama şart değildir.
der Gewerbeschein, die Gewerbescheine (işyeri açma ruhsatı, işyeri açma ruhsatları)
Kendi şirketinizi mi açmak istiyorsunuz? Ya da dükkân, lokanta veya kafe mi açmak istiyorsunuz? O zaman bir işyeri açma ruhsatı almanız gerekir. Ruhsatı, ticaret ofisinden (Gewerbeamt) alırsınız. Şu belgeler gereklidir: Pasaportunuz (Pass), ikamet unvanınız (Aufenthaltstitel) ve bazen de polisten aldığınız bir temiz kâğıdı (Polizeiliches Führungszeugnis). İşyeri açma ruhsatının 20 ilâ 60 € masrafı vardır.
das Gewerbeamt, die Gewerbeämter (ticaret ofisi, ticaret ofisleri)
Kendi şirketinizi mi açmak istiyorsunuz? Ya da dükkân, lokanta veya kafe mi açmak istiyorsunuz? O zaman bir işyeri açma ruhsatı (Gewerbeschein) almanız gerekir. Ruhsatı, ticaret ofisinden (Gewerbeamt) alırsınız.
die Gewerkschaft, die Gewerkschaften (sendika, sendikalar)
Çalışanların (Arbeitnehmern) çıkarlarını savunan örgütler.
das Girokonto, die Girokonten (cari hesap, cari hesaplar (vadesiz mevduat hesabı, vadesiz mevduat hesapları))
Gündelik yaşamda önemli bir banka hesabı türü. Bu tür hesap aracılığıyla örneğin maaş (Gehalt), emeklilik maaşı veya çocuk yardımı alabilirsiniz. Faturalarınızın çoğunu da bu hesaptan ödeyebilirsiniz.
die Grundgebühr, die Grundgebühren (sabit ücret, sabit ücretler)
Bu ücreti her ay ödemeniz gerekir.
H
die Hausordnung, die Hausordnungen (bina yönetmeliği, bina yönetmelikleri)
Aynı binada yaşayan kişilerin ortak yaşamı, bina yönetmeliğiyle düzenlenir. Örneğin, haftada bir kez bina sakinlerinden biri merdivenleri temizlemek zorundadır. Çocukların evin önündeki çim alanda oynayabileceği ama garajda oynayamayacağı gibi başka kurallar da olabilir. Bina yönetmelikleri farklı farklı olabilir. Normalde bina yönetmeliği size kira sözleşmesiyle birlikte verilir.
der Hauptschulabschluss, die Hauptschulabschlüsse (Ortaöğretim diploması, ortaöğretim diplomaları)
Ortaöğretimi bitirenler, ortaöğretim diploması alır. Bu diploma, 9. sınıfta verilir. Bazı eyaletlerde (Bundesländern) niteleyici ortaöğretim diploması (kısaca Quali) de verilir. Bunun için, 9. sınıfın sonunda bir sınava girilir. Quali sınavı zorunlu değildir ama bu sınavı verenlerin bir şirkette mesleki eğitim için yer bulması daha kolay olur.
die Hebamme, die Hebammen (ebe, ebeler)
Ebe, hekim değildir. Kadınların doğuma hazırlanması ve doğum sonrası için eğitim almıştır. Çocuğunuzla ilgili her konuda size yardım eder ve sorularınızı cevaplar.
die Heiratsurkunde, die Heiratsurkunden (evlenme cüzdanı, evlenme cüzdanları)
Evlendiniz mi? O zaman nüfus dairesinden (Standesamt) size bir belge verilir: evlenme cüzdanı. Almancada evlenme cüzdanı için "Eheurkunde" veya "Heiratsurkunde" kelimeleri kullanılır.
der Hort (etüd, etüdler)
Anne ve babaları çalışan çocuklar, okuldan çıktıktan sonra, etüdde kalabilir. Bazı durumlarda okul başlamadan önce de etüde gidebilirler. Burada öğle yemeği yerler ve ödevlerini yapmalarına yardım edilir. Çocuklar etüdde çoğunlukla saat 16 veya 17'ye kadar kalabilir.
I
der Immobilienmakler, die Immobilienmakler (emlak komisyoncusu, emlak komisyoncuları)
Yeni bir ev arıyorsunuz ve yardıma mı ihtiyacınız var? Emlak komisyoncusu veya kısaca emlakçı/komisyoncu, size yardımcı olur. Emlakçıya para ödemeniz gerekir.
die Impfung, die Impfungen (aşı, aşılar)
Birçok hastalık bakterilerden veya virüslerden kaynaklanır. Hekimler bir insana hastalığı yapan bakterilerin/virüslerin çok zayıflatılmış olanlarından verir. Aşılanan kişinin vücudunda antikorlar oluşur. Antikorlar insanı, o bakteriye veya virüse karşı korur. Artık o hastalığa yakalanmaz. Önemli aşılardan bazıları, tetanos, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, çocuk felci, boğmaca hastalıklarına karşıdır.
J
das Jugendamt, die Jugendämter (gençlik dairesi, gençlik daireleri)
Gençlik dairesi, çocuklara, gençlere ve ebeveynlerine yardım eder. Örneğin, aile içindeki sorunlar için psikolojik danışmanlık hizmeti verirler. Bazen sorunlar o kadar büyüktür ki çocuk artık o aile içinde yaşayamaz. O zaman gençlik dairesi, çocuğu bir süreliğine yanına alacak başka bir aile bulur. Çoğunlukla gençlik dairelerinin kendi anaokulları / gündüz bakımevleri (Kindergärten/Kitas) de vardır. Her şehirde bir gençlik dairesi vardır.
das Job-Center (Job-Center)
Bu kurum, kendinize uygun bir iş bulmanıza yardım eder. Kurumdan, bütün iş alanlarında pozisyon teklifleri gelir. Bazen, örneğin başvuru belgelerinin (Bewerbungsunterlagen) masrafları için, mali yardım alırsınız. Her şehirde bir Job-Center vardır. Yakınınızdaki Job-Center'ın adresini, www.arbeitsagentur.de sitesinden bulabilirsiniz.
K
die Kaltmiete, die Kaltmieten (net kira, net kiralar)
Ek masraflar / apartman aidatı (Nebenkosten) dışında kalan kira.
der Kaufvertrag, die Kaufverträge (satış sözleşmesi, satış sözleşmeleri)
Diyelim ki pahalı bir şey, örneğin araba satın aldınız. Bu satış sırasında satıcıyla bir sözleşme belgesi imzalamanız gerekir: Bu belge, satış sözleşmesidir. Satış sözleşmesinde, fiyat, ödeme tarihi vb. bilgiler yer alır.
die Kaution (depozito)
Kiracı, yeni bir eve taşınmak istediğinde ev sahibine depozito öder. Ev sahibi, gerektiği takdirde, örneğin kiracı kirayı ödemediğinde bu parayı kullanabilir. Normalde kiracı evden taşınırken ev sahibi bu parayı kiracıya geri verir. Depozito, net kiranın (Kaltmiete) en çok 3 katı olabilir.
die Kinderbetreuung, die Kinderbetreuungen (Çocuk bakımı)
Çalışıyorsunuz ve çocuğunuzu bırakacak bir yere mi ihtiyacınız var? Çocuk bakımı hizmeti veren çeşitli kurumlar vardır: 6 yaşın altındaki çocuklar çoğunlukla gündüz bakımevine (Kindertagesstätte; Kita) veya anaokuluna (Kindergarten) gider. 3 yaşın altındaki küçük çocuklar kreşe (Kinderkrippe) gider. Ya da özel olarak erkek veya kadın bir çocuk bakıcısı tutulabilir. Çocuğu sabahları bırakır, öğleden sonra veya akşam alırsınız.
der Kindergarten, die Kindergärten (anaokulu, anaokulları)
Bu kurumlarda çocuklar, başka çocuklarla bir arada olur. Anaokullarına, 3 - 6 yaş arasındaki çocuklar alınır. Çocuklar, kendilerinden büyük çocuklardan ve eğitimcilerden (Erzieherinnen/Erzieher) bir şeyler öğrenir. Çoğu anaokulunun açık havada bir oyun alanı vardır. Çocukların bütün gün kaldığı anaokullarına gündüz bakımevi (Kita) de denir.
die Kinderkrippe, die Kinderkrippen (kreş, kreşler)
Birkaç aylıktan 3 yaşına kadar olan bebek ve küçük çocuklar için bir kurum.
die Kindertagesstätte, die Kindertagesstätten (gündüz bakımevi (Kita), gündüz bakımevleri (Kitas)
Anaokuluna (Kindergarten) benzer: Burada çocuklar, bütün gün (normalde saat 16 veya 17'ye kadar) kalabilir.
die Krankenversicherung, die Krankenversicherungen (sağlık sigortası, sağlık sigortaları)
Almanya'da bu sigorta (Versicherung), zorunludur. Sağlık sigortası çoğunlukla doktor ve hastane ücretini ve bazı ilaçları öder. İlaç ücretlerinin küçük bir kısmını kişinin kendisi öder. Çok az para kazanan kişiler, eşlerinin üzerinden sigortalanabilir. Çocuklar otomatik olarak anne ve babalarının sigortalarına dâhildir.
die Krankmeldung, die Krankmeldungen (hasta raporu)
Hastalandınız ve çalışamıyor musunuz? Bu durumda çoğunlukla işverene vermek için hasta raporu almanız gerekir. Raporu, doktor yazar. Raporda, hasta olduğunuz ve çalışamayacak durumda olduğunuz yazılıdır. Bazen çocukların da okula vermek için hasta raporu alması gerekir.
der Kredit, die Kredite (kredi, krediler)
Bir şey satın almak istiyorsunuz ama yeterince paranız mı yok? O zaman, örneğin bir bankadan kredi alabilirsiniz. Banka size belirli bir zaman süresi için toplu hâlde para verir. Sonradan bu parayı faiziyle (Zinsen) birlikte geri ödemeniz gerekir.
die Kreditkarte, die Kreditkarten (kredi kartı, kredi kartları)
Nakit para (Bargeld) kullanmaksızın ödeme yapmakta kullanılır. Karttan harcadığınız para doğrudan cari hesabınızdan / vadesiz mevduat hesabınızdan (Girokonto) çekilmez. Çoğunlukla tıpkı kredi almışsınız gibi işler. Her mağaza kredi kartı kabul etmeyebilir. Internet'ten alışveriş yaptığınızda normalde hep kredi kartıyla ödeme yaparsınız; raylı ulaşımda ve havayollarında da öyledir.
die Kündigung, die Kündigungen (İhbar belgesi, ihbar süreleri)
Bir sözleşmeyi sona erdirmek mi istiyorsunuz? O zaman bir ihbar belgesi vermeniz gerekir. İhbar belgesi, yazılı olmak zorundadır.
die Kündigungsfrist, die Kündigungsfristen (Arbeit) (İhbar süresi, ihbar süreleri (iş)
Artık aynı şirkette çalışmak istemiyor musunuz? O zaman bir ihbar belgesi vermeniz gerekir. Normalde bunu, işten ayrılmadan 3 ay önce yapmanız gerekir. İşveren sizi işten çıkarmak isterse, o da 3 ay önceden ihbarname vermelidir. Ancak, anında yapılan ihbarlar da vardır. O zaman, çalışan, örneğin işi yapmak istemiyorsa, hemen ayrılmalıdır.
die Kündigungsfrist, die Kündigungsfristen (Wohnung) (İhbar süresi, ihbar süreleri (ev)
Kiracı, evden taşınmadan önce ev sahibine bir ihbarname yazmalıdır. Normalde bu, evden taşınmadan 3 ay önce yapılır. Çoğu zaman ancak ayın başında ihbarname verilebilir. Ev sahibi kiracıyı çıkarmak isterse, onun da 3 aylık veya daha uzun ihbar süresine uyması gerekir.
der Kursträger, die Kursträger (dershane, dershaneler)
Entegrasyon kursu veren dil okulları. Gerekli bilgileri dil okulundan veya Internet'ten edinebilirsiniz. BAMF'tan, yakınlarınızdaki kursları öğrenebilirsiniz.
L
der Landtag, die Landtage (Eyalet meclisi, eyalet meclisleri)
Federal Almanya, 16 eyalete (Bundesländer) ayrılır. Her eyaletin kendi meclisi vardır. Bu meclislere, eyalet meclisi denir.
die Landtagswahl, die Landtagswahlen (yerel seçim, yerel seçimler)
Delegeler, yani bir eyaletin (Bundesland) eyalet meclisindeki (Landtag) delegeler (vekiller) 4 veya 5 yılda bir seçimle gelir.
der Lebenslauf, die Lebensläufe (özgeçmiş, özgeçmişler)
Özgeçmiş, iş aradığınızda gereken başvuru belgelerinin (Bewerbungsunterlagen) bir parçasıdır. Özgeçmiş, örneğin adınızı, mesleğinizi, mesleki eğitiminizi ve daha önce yaptığınız işleri veya özel bilgi ve becerilerinizi (bilgisayar, yabancı diller, ...) içerir. İş bulma kurumundan (Arbeitsagentur) özgeçmiş örneği alabilirsiniz.
der Lohn, die Löhne (ücret, ücretler)
Sabit bir işte işçi olarak çalışıyorsanız her ay aldığınız para. Hastalandığınızda veya tatile çıktığınızda da ücret almaya devam edersiniz. Brüt, toplam ücrettir. Brüt meblağdan vergileri ve sigorta (Versicherungen) primlerini ödemeniz gerekir. Geri kalan miktar, net (netto) ücret veya maaştır.
M
der Makler, die Makler (komisyon, komisyonlar)
Bir emlak komisyoncusu (Immobilienmakler/Makler) aracılığıyla bir ev mi kiralıyor veya satın alıyorsunuz? O zaman emlakçıya/komisyoncuya (Makler) hizmeti karşılığında para ödemeniz gerekir. Bu paraya komisyon adı verilir.
die Meldebescheinigung, die Meldebescheinigungen (ikametgâh senedi, ikametgâh senetleri)
Adresinizi içeren bir belge. İkametgâh senedini, oturduğunuz yerin nüfus dairesinden (Einwohnermeldeamt) veya belediye sarayından alabilirsiniz. Bunun için yanınızda pasaportunuzun (Pass) olması yeterlidir. İkametgâh senedinin masrafı normalde 5 € tutar.
der Mietspiegel (kira endeksi)
Kira endeksinde, bir şehirdeki ortalama ev kiraları yer alır.
der Mietvertrag, die Mietverträge (kira sözleşmesi, kira sözleşmeleri)
Ev mi tutacaksınız? Bunun için, kira sözleşmesi adı verilen bir belge gereklidir. Sizin ve ev sahibinin, kira sözleşmesini imzalaması gerekir. İmzaladıktan sonra, o evin kiracısı olursunuz.
der Minijob/450-Euro-Jobs, die Minijobs/450-Euro-Jobs (küçük iş / 450 Avroluk iş, küçük işler /450 Avroluk işler)
Küçük iş veya 450 Avroluk iş adı verilen işlerde vergi ödemeniz gerekmez ve ayda en çok 450 kazanırsınız. Otomatik olarak sağlık sigortanız (Krankenversicherung) ve emeklilik sigortanız (Rentenversicherung) işler. Sigorta primini işveren (Arbeitgeber) öder. Ancak, işsizlik sigortanız (Arbeitslosenversicherung) olmaz. Çeşitli alanlarda mini işler vardır; örneğin ev işlerine yardım, ofis işleri veya sürücülük. Mini işleri, Job-Center'dan, gazeteden veya Internet'ten bulabilirsiniz.
der Mutterschutz (gebelik izni)
Sürekli bir işte çalışan gebe kadınları ve yeni anneleri korumaya yönelik kurallar (anneyi koruma yasası). En önemli kurallar: Bir kadın, doğumundan önce ve sonra bir süre çalışmama hakkına sahiptir. Almanya'da bu süre doğumdan önce 6 hafta, doğumdan sonra en az 8 haftadır. Kadın bu süre içinde maaşını/ücretini (Gehalt/Lohn) almaya devam eder. İşveren (Arbeitgeber), kadını, gebeliğin başlangıcından itibaren, gebelikten sonraki 4 ay boyunca, işten çıkartamaz. Bazı mesleklerde kadın, bütün gebelik süresince çalışamaz. Bu kural öncelikle, kimyasal maddelerle çalışılan işler için geçerlidir.
N
die Nebenkosten (ek masraflar / apartman aidatı)
Bu masraflar, net ev kirasına (Kaltmiete) eklenir. Örneğin su parası, apartman otomatiği ve bodrum kattaki ışıkların elektrik parası, çöp atma parası, televizyon anteni/kablosu kullanım ücreti. Bazen kalorifer ve elektrik parası da ek masraflara / apartman aidatına dâhildir ama bunlar çoğunlukla ayrıca ödenir.
netto (net)
Net, maaşın/ücretin Gehalt/Lohn, vergiler ve sigorta (Versicherung) primleri dışındaki kısmıdır.
der Notdienst, die Notdienste (nöbetçi, nöbetçiler)
Cumartesi/pazar ve geceleri çalışan doktor ve eczaneler. Acilen yardıma ihtiyaç duyanlar için, normalde çalışılmayan zamanlarda nöbete kalırlar.
O
P
das Parkhaus, die Parkhäuser (kapalı otopark, kapalı otoparklar)
Caddelerde ve sokaklarda yeterince park yeri olmadığından, birçok şehirde kapalı otoparklar vardır. Kapalı otoparklar çok katlıdır. Park etmek için biraz ücret vermek gerekir. Normalde önce arabanızı kapalı otoparka park edip, ücreti sonradan, çıkışta ödersiniz. Arabanızı kısa süreliğine bıraktınızsa daha az ödersiniz. Araba uzun süredir bekliyorsa, daha fazla ödersiniz.
die Partei, die Parteien (parti, partiler)
Bir siyasi parti, ortak arzuları ve hedefleri olan bir grup insan tarafından kurulan bir örgüttür. Partiler bir devlet hakkında kararlar vermeyi veya verilen kararları etkilemeyi amaçlar.
der Pass, die Pässe (pasaport, pasaportlar)
Bir kişinin kimliğini doğrulayan bir belge. Pasaportta, pasaportun sahibi olan kişi hakkındaki bilgiler (adı, yaşı, …) ve kişinin uyruğu yazılıdır. Kendi ülkenizde pasaportu, örneğin resmi dairelerdeki işlerinizde kullanırsınız. Pasaport ayrıca, başka bir ülkeye seyahat ederken gereklidir. Bu durumda pasaportta başka bilgiler de yer alır, örneğin vize veya ikamet unvanı.
das Passwort, die Passwörter (parola, parolalar)
Bir Internet sitesinde veya bilgisayarda oturum açmakta kullanılan gizli şifre. Çoğunlukla, kullanıcı adıyla birlikte kullanılır. Kişisel bilgilerinizi korumak için gereklidir.
das polizeiliche Führungszeugnis (temiz kâğıdı (sabıka kaydı))
Yetkili makamdan alınan bir belgedir. Belgede, poliste ceza kaydınızın olup olmadığı belirtilir. Birçok işveren (Arbeitgeber) temiz kâğıdını görmek ister.
das Praktikum, die Praktika (staj, stajlar)
Belirli bir mesleğe ilgi duyuyorsanız, örneğin bir şirkette veya klinikte staj yapabilirsiniz. Orada çalışarak o mesleği öğrenebilirsiniz. Normalde staj, ücretsiz olarak yapılır. Staj süresi, her meslekte ve her şirkette farklıdır.
die Probezeit (deneme süresi)
Yeni bir işe girdiğinizde normalde size bir deneme süresi tanınır. Deneme süresinde sizin işten ayrılmanız, işverenin ise (Arbeitgeber) sizi işten çıkarmak için gereken ihbar süresi daha kısadır. Bu süre boyunca işveren, sizi daha yakından izler. Deneme süresinin sonunda, şirkette çalışmaya devam edip etmeyeceğinize karar verir. Siz de o işe devam etmek isteyip istemediğinize karar verirsiniz. Deneme süresi 6 aya kadar sürebilir.
die Provision, die Provisionen
Sie mieten oder kaufen eine Wohnung über einen Immobilienmakler/Makler? Dann müssen Sie dem Makler für seine Arbeit Geld zahlen. Das ist die Provision.
Q
R
die Rechnung, die Rechnungen (fatura, faturalar)
Bir şey satın aldınız ve hemen ödeme yapmadınız mı? O zaman size sonradan bir fatura gönderilir; örneğin Internet üzerinden yaptığınız alışverişlerde. Fatura elinize geçtiğinde, satıcı şirketin hesabına para havale edersiniz. Bu işlem için çoğunlukla ek masraf alınmaz.
der Religionsunterricht (din dersi)
Okulda bir ders. Din dersinde çoğunlukla protestan veya katolik dini işlenir. Bazı eyaletlerdeki (Bundesländern) okullarda ayrıca ortodoks hıristiyanlık, musevilik veya budizm gibi farklı din dersleri de işlenir. Müslümanlar için, birçok okulda türkçe veya arapça olarak yapılan islam dersleri vardır. Din dersleri zorunlu değildir. Ancak, din dersine katılmayan çocukların o dersleri çoğunlukla boş geçmez; bir çok eyalette, din dersine girmeyenlerin ahlâk dersine (Ethikunterricht) girmesi gerekir. Bu derste felsefe öğrenilir.
die Rentenversicherung, die Rentenversicherungen (emeklilik sigortası, emeklilik sigortaları)
Almanya'da insanlar normalde, 67 yaşına kadar çalışır. Bu yaşta emekli olurlar. İnsanlar emekli oluncaya kadar her ay maaşlarının (Gehalts) bir kısmını emeklilik sigortasına yatırır. Emekli olduklarında, emeklilik sigortası, onlara daha önceki maaşlarının (Gehalt) belirli bir yüzdesini geri öder. Çalışanlar (Arbeitnehmer) otomatik olarak emeklilik sigortasına sahiptir. Sigorta primlerini işverenle (Arbeitgeber) ortaklaşa öderler. Çalışan (Arbeitnehmer) statüsünde değilseniz, yani maaşlı/ücretli bir işte çalışmıyorsanız, özel emeklilik sigortası yaptırabilirsiniz. Birçok kişi hem (devletin) yasal emeklilik sigortasından yararlanır hem de ayrıca özel emeklilik sigortası yaptırır.
das Rezept, die Rezepte (reçete, reçeteler)
Birçok ilacı eczaneden reçetesiz olarak alabilirsiniz. Bazı ilaçlar içinse doktorun yazdığı bir belge gereklidir. Bu belgeye reçete adı verilir.
S
die Studiengebühren (okul ücreti)
Sadece özel okullara ödenen harç. Özel okullarda eğitim görmek için çoğu zaman çok para ödemek gerekir.
die Schwangerschaftsberatung, die Schwangerschaftsberatungen (gebelik danışmanlığı)
Gebelik hakkındaki bütün sorularınızla ilgili olarak danışmanlık hizmeti veren kurum. Birçok yerde vardır. Çoğu zaman kadın doğum doktorunuz bu hizmeti nereden alabileceğiniz size söyler veya kendisi danışmanlık hizmeti verir.
die selbständige Arbeit (serbest çalışma)
Serbest meslek sahiplerinin işvereni (Arbeitgeber) yoktur; kendi kendilerinin patronudurlar.
das Sonderangebot, die Sonderangebote (İndirim kampanyası, indirim kampanyaları)
Bazı mağazalar ürünlerini kısa bir süre için hesaplı bir fiyattan satar. Bu ürünlere indirimli ürünler veya kampanya ürünleri adı verilir. Mağazalarda indirimli ürünleri genelde kolayca bulursunuz: Çoğunlukla hemen giriştedir.
die Sozialversicherung, die Sozialversicherungen (sosyal güvenlik sigortası, sosyal güvenlik sigortaları)
Sağlık sigortası (Krankenversicherung), emeklilik sigortası (Rentenversicherung), kaza sigortası ve bakım sigortası, sosyal güvenlik sigortası kapsamına girer.
die Sozialwohnung, die Sozialwohnungen (sosyal konut, sosyal konutlar)
Bu konutlar, normal dairelerden daha ucuzdur. Az para kazanıyorsanız bir sosyal konut kiralayabilirsiniz. Bunun için, bir ikamet yetki belgesine sahip olmanız gerekir. Belgeyi çoğunlukla belediyeden veya konut ofisinden alırsınız.
das Sparkonto, die Sparkonten (gecelik tasarruf hesabı, gecelik tasarruf hesapları)
Vadeli bir banka hesabı türü. Bu hesaptan para havalesi yapamazsınız (örneğin cari hesabınızdan / vadesiz mevduat hesabınızdan (Girokonto) yaptığınız gibi kiranızı yatıramazsınız). Tasarruf mevduat hesabından, cari hesaba / vadesiz mevduat hesabına kıyasla daha fazla faiz (Zinsen) alırsınız. Paranızın hesapta çoğunlukla cari hesaba / vadesiz mevduat hesabına göre daha uzun süre kalması gerekir.
die Sparkasse, die Sparkassen (tasarruf sandığı, tasarruf sandıkları)
Bankaya benzer. Ancak özel sermayeye değil, belediyeye veya devlete aittir.
die Spielgruppe, die Spielgruppen (oyun grubu, oyun grupları)
Bu gruplarda çocuklar buluşup oyun oynar. Çoğunlukla anne veya babaları da yanlarında olur. Bazen grubun başında yetişkin biri vardır çocuklarla oynar.
die Sprachförderung (dil gelişimi)
Özel oyunlar, öyküler ve şarkılar aracılığıyla çocukların Almancaları ilerletilir. Anaokullarında / gündüz bakımevlerinde(Kindergärten/Kitas) yabancı çocuklar için çoğunlukla özel dil gelişim programları uygulanır.
der Sprachtest, die Sprachtests (dil testi, dil testleri)
Çocuklar anaokulunda (Kindergarten) veya gündüz bakımevinde (Kita) çoğunlukla bir teste girer. Böylece çocuğun dil seviyesi saptanır.
die staatliche Schule, die staatlichen Schulen (devlet okulu, devlet okulları)
Almanya'daki çoğu okul devlete aittir. Dersler için para ödenmez, ücretsizdir.
das Standesamt, die Standesämter (nüfus dairesi, nüfus daireleri)
Evlenmek mi istiyorsunuz? Çocuğunuz mu oldu? Boşanmak mı istiyorsunuz? Oturduğunuz yerin nüfus dairesine gitmeniz gerekir.
die Studiengebühren (dönem harcı)
Üniversitede okumak isteyenlerin her dönem ödemek zorunda olduğu para.
das Studium (yükseköğrenim)
Bazı meslekler için, örneğin mühendis veya öğretmen olmak için, yükseköğrenim görmek gerekir. Yükseköğrenim için bir üniversitede veya teknik yüksekokulda okuyabilirsiniz.
T
das Tagesgeldkonto, die Tagesgeldkonten (tasarruf mevduat hesabı, tasarruf mevduat hesapları)
Bu tür banka hesabı, cari hesap / vadesiz mevduat hesabı (Girokonto) gündelik işler için değildir. Eğer birikmiş paranız varsa, gecelik tasarruf hesabına yatırabilirsiniz. Bankalar, gecelik tasarruf hesabına, cari hesaptan / vadesiz mevduat hesabından veya tasarruf mevduat hesabından (Sparkonto) daha fazla faiz (Zinsen) verir. İstediğiniz zaman hesaptaki parayı daha kolay çekebilirsiniz.
die Tagesmutter, die Tagesmütter (Çocuk bakıcısı, çocuk bakıcıları (kadın))
Çocuk bakıcısı kadın, kendi evinde çocuklara bakar. Erkek çocuk bakıcıları da vardır. Çoğu zaman bir çocuk bakıcısı, birkaç çocuğa birden bakar. Çocuk bakıcıları özel bir mesleki eğitimden geçmiş olmak zorundadır ve hizmetleri karşılığında para ödersiniz.
die Teilnahmeberechtigung für den Integrationskurs (entegrasyon kursuna katılma yetki belgesi)
Entegrasyon kursuna başvurmak için gereken belge. Normalde şehrinizin yabancılar dairesinden alırsınız. AB (EU) ülkesi vatandaşları da entegrasyon kursuna katılabilir ama bunun için
die Teilzeitarbeit (yarı zamanlı (part-time) iş)
Sürekli bir işyeriniz vardır ama her gün 8 saat değil daha kısa süre, örneğin günde 4 saat çalışırsınız. Çoğunlukla küçük çocuğu olan kadınlar bu şekilde çalışır. Birçok şirkette yarı zamanlı iş bulunabilir.
der Tariflohn, die Tariflöhne Standart ücret, standart ücretler
Birçok meslekte çalışanlara (Arbeitnehmer) standart tabloya göre ücret ödenir. Bu ücretin ne kadar olacağı konusunda işverenlerle (Arbeitgeber) sendikalar (Gewerkschaften) ortak görüşmeler sonucunda belirlemiştir. Bu mesleklerde ücretler, standart ücretten daha düşük olamaz.
U
das Übergabeprotokoll, die Übergabeprotokolle (devir belgesi, devir belgeleri)
Bir ev kiraladınız ve eve taşınmak mı istiyorsunuz. Evde onarım gerektiren bir şeyler mi var? Ev sahibiyle birlikte bunları devir belgesine işlemeniz gerekir. Devir belgesini hem sizin hem ev sahibinin imzalaması gerekir.
die Überweisung, die Überweisungen (Bank) (banka havalesi, banka havaleleri)
Bankanın bir hesaptan başka bir hesaba para aktarmasına havale denir. Örneğin ev kirası: Kira bedeli, sizin hesabınızdan doğrudan ev sahibinin hesabına geçer. Siz önceden bankaya talimat verirsiniz, banka da zamanı geldiğinde parayı ev sahibinizin hesabına aktarır.
die Überweisung, die Überweisungen (Arzt) (sevk, sevkler)
Hastalandınız ve uzman hekime görünmeniz mi gerekiyor? Pratisyen hekim (Allgemeinarzt) size sevk kâğıdı yazar. Sevk kâğıdıyla, uzman hekime gidebilirsiniz.
der Umtausch (iade)
Bir şey satın aldınız ve geri mi vermek istiyorsunuz? Birçok mağazada, satın aldığınız ürünü iade edebilirsiniz: Ürünü geri verirsiniz ve paranızı geri alırsınız. Bazen paranızı geri almak yerine aynı mağazadan başka bir şey alırsınız. Çoğu zaman, promosyonlu veya kampanyalı, indirimli (Sonderangebote) ürünleri iade edemezsiniz.
die Unterrichtsstunde, die Unterrichtsstunden (ders, dersler)
Entegrasyon kursunda bir ders, 45 dakika sürer.
der Urlaub (tatil)
Her yıl belirli sayıda gün tatil yapma hakkınız vardır. Tatile çıktığınızda da maaşınızı/ücretinizi (Gehalt/Lohn) almaya devam edersiniz. Tatile ne zaman çıkabileceğinizi, amirinizle görüşmeniz gerekir. Almanya'da normal olarak haftada 5 gün çalışılır. Yani, bir hafta (Pazartesi'den Pazar'a kadar) tatil yapmak istiyorsanız, 5 izin günü yeterlidir.
V
die Verbraucherzentrale, die Verbraucherzentralen (tüketici merkezi, tüketici merkezleri)
Tüketiciler için bilgilendirme kurumları. Bir şey satın alan herkes tüketici statüsüne sahiptir. Tüketici merkezi, çeşitli ürünler hakkında bilgi verir. Bu merkezler ayrıca yasal sorunlarla ilgili olarak da yardımcı olur (Örneğin: Bozuk bir şey satın aldınız ve mağaza ürünü geri almıyor. Bu durumda tüketici merkezi yardımcı olabilir).
der Verein, die Vereine (dernek, dernekler)
Ortak ilgi alanlarına ve hedeflere sahip kişiler bir dernek veya kulüpte bir araya gelir: Futbol kulübünde birlikte futbol oynarlar, müzik derneğinde birlikte müzik yaparlar vb.
die Verfassung, die Verfassungen (anayasa, anayasalar)
Anayasa, bir metindir. Bu metinde, bir devletin en önemli ilkeleri ve kuralları yer alır: Devlet ne şekilde örgütlenmiştir? Ülkedeki insanlar hangi haklara ve görevlere sahiptir? ... Alman anayasası, temel yasa olarak adlandırılır.
die Versicherung, die Versicherungen (sigorta, sigortalar)
Belirli bir durum için, aylık veya yıllık olarak sigortaya belirli bir para ödenir. Böylece o durum için sigortalanmış olursunuz. Örneğin hastalık: Her ay sağlık sigortasına (Krankenversicherung) para ödersiniz. Sonra hasta olup doktora gitmek zorunda kalmanız durumunda doktor parasını siz değil sağlık sigortası öder.
das Visum, die Visa (vize, vizeler)
Vizeyle, başka bir ülkeye seyahat edebilirsiniz. Vizeyi, gideceğiniz ülkenin büyükelçiliğinden (Botschaft) alabilirsiniz.
die Volkshochschule, die Volkshochschulen (halk Eğitim Merkezi, halkevleri)
Yetişkinler ve 16 yaşından itibaren gençler, halk eğitim merkezinde kurslara katılabilir. Kurslar pahalı değildir. Kurslarda dil (Almanca dahil), fotoğraf, takı yapımı, dans, resim ve başka pek çok öğrenilebilir. Mesleki kurslar da vardır; örneğin bilgisayarla çalışma kursları. Yetişkinler halkevlerinde dışarıdan diploma da alabilirler; örneğin ortaöğretim diploması(Hauptschulabschluss). Kurslar genellikle haftanın belirli bir akşamı veya hafta sonudur.
der/die Vorgesetzte, die Vorgesetzten (amir, amirler)
Amiriniz, bir üstünüz olan şefinizdir. Amiriniz, iş saatleri içinde sizden ve yaptığınız işten sorumludur. Yapacağınız işleri ve nasıl yapmanız gerektiğini söyler. Çoğu zaman, amirinizin de bir amiri vardır.
die Vorsorgeuntersuchung, die Vorsorgeuntersuchungen (genel sağlık kontrolü, genel sağlık kontrolleri)
Rutin doktor muayenesi. Hasta değilsinizdir, bir yeriniz ağrımıyordur; ama her şeyin yolunda olup olmadığını öğrenmek istersiniz. Çocuklar çocuk doktorunda 10 kez rutin sağlık kontrolünden geçer. Bu kontroller ücretsizdir. İlk genel sağlık kontrolü hemen doğumdan sonra, sonuncusuysa okula başlamadan kısa süre öncedir.
das Vorstellungsgespräch, die Vorstellungsgespräche
Bir işe mi başvurdunuz? Başvurunuz (Bewerbung) işverenin (Arbeitgeber) ilgisini mi çekti? O zaman sizinle tanışmak ve hakkınızda daha fazla şey öğrenmek ister.
Sizi bir görüşmeye davet eder. Bu görüşmeye mülakat denir. İş bulma kurumundan (Arbeitsagentur) veya Job-Center'dan, mülakatlar hakkında genel bilgiler edinebilirsiniz.
W
die Warmmiete, die Warmmieten (toplam kira, toplam kiralar)
Ek masraflarla / apartman aidatıyla (Nebenkosten) birlikte kira.
der Wochenmarkt, die Wochenmärkte (pazar, pazarlar / semt pazarı, semt pazarları)
Birçok yerde haftada bir veya iki kez pazar kurulur. Pazar yeri, merkezi bir meydan veya hâl gibi geniş ve üstü kapalı bir yerdir. Pazarcılar çoğunlukla yakınlardan gelir. Pazarda taze meyve ve sebze, ayrıca süt ve peynir, balık ve et bulunur. Bazen giysi de satılır.
das Wohngeld (kira yardımı)
Normal bir ev kirası size pahalı mı geliyor? O zaman konut ofisine (Wohnungsamt) kira yardımı için dilekçe verirsiniz: Böylece kiranın tamamını kendiniz ödemek zorunda kalmazsınız. Kiranın bir kısmını devlet öder.
das Wohnungsamt, die Wohnungsämter (konut ofisi, konut ofisleri)
Normal bir ev kirası size pahalı mı geliyor? Konut ofisi size yardımcı olabilir: Örneğin kira yardımı (Wohngeld) veya sosyal konut (Sozialwohnung) gibi seçenekleriniz olabilir. Konut ofisinden, barınmayla ilgili başka sorularınız için de yardım alabilirsiniz.
X
Y
Z
das Zahlungsmittel, die Zahlungsmittel (ödeme yöntemi, ödeme yöntemleri)
Çeşitli ödeme yöntemleri vardır: Örneğin nakit para (Bargeld), banka havalesi (Bankeinzug), banka kartı (EC-Karte), kredi kartı (Kreditkarte) ve fatura (Rechnung).
das Zeugnis, die Zeugnisse (Mezuniyet belgesi, mezuniyet belgeleri)
Mezuniyet belgesi, iş aradığınızda gereken başvuru belgelerinin (Bewerbungsunterlagen) bir parçasıdır. İş başvurularında, daha önce yaptığınız işlerle ilgili belgeler de bu statüde değerlendirilir. Okul ve yüksekokul diplomalarınız: Okulunuzun veya yüksekokulunuzun verdiği resmi bitirme belgeleri. Anavatanınızda aldığınız mezuniyet belgelerini tercüme ettirip tasdikletmeniz (beglaubigen) gerekir.
die Zinsen (faiz)
Banka hesabınızda para mı var? O zaman banka size her ay biraz para verir. Buna faiz denir. Bankadan kredi (Kredit) mi aldınız? O zaman her ay sizin biraz para ödemeniz gerekir. Bu da faizdir.
die zweisprachige Schule, die zweisprachigen Schulen (Çift dilli okul, çift dilli okullar)
Dersler iki dilde, çoğunlukla Almanca ve başka bir dilde yapılır.